English
دوشنبه, 05 آذر 1403

 



قلم و استاد

اصول و فنون مصاحبه در خبر

  • پرینت
توضیحات
منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25
نوشته شده توسط محمد سعید فرح بخش
بازدید: 18034
تعریف مصاحبه:
مصاحبه یک نوع ارتباط شخصی بین خبرنگار و مصاحبه شونده است که برای دریافت اطلاعات تازه، آگاهی از واکنش افراد عادی و معروف، انعکاس نظرها، افکار و اطلاعات ویژه شخصیتها و دیگر افراد جامعه انجام می‌گیرد.
هدف از انجام مصاحبه:
1- دریافت اطلاعات بیشتر در مورد یک رویداد و آگاه کردن مخاطبان نسبت به مسائل جامعه.
2- آگاهی از واکنش افراد عادی و شخصیتها در مورد یک رویداد و انعکاس عقاید و نظرات آنها.
3- آموزش دادن به مخاطبان.
4- سرگرم کردن مخاطبان.
مثال 1:وزیر نفت در آستانه نهمین اجلاس کمیته نظارت سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اپک) که در ژنو برگزار می‌شود، طی مصاحبه‌ای موضع ایران را در مورد تعیین سقف تولید در سه ماهه چهارم سال جاری به گونه‌ای که قیمت پایه 21 دلار برای هر بشکه تبدیل شود اعلام کرد.
انواع مصاحبه:
1- مصاحبه خبری/ مصاحبه تفسیری:
- مصاحبه خبری:در مصاحبه خبری هدف مصاحبه‌گر کسب اطلاعات دقیق و مشخص از منبع خبر جهت روشن شدن موضوع‌های خبری روز است. در این نوع مصاحبه مطالب تنظیم شده حاوی اطلاعات جدیدی است که قبلاً انتشار نیافته است.
مصاحبه تفسیری:همانطور که گفته شد پس از وقوع هر خبری برای روشن شدن جزئیات رویداد اقدام به مصاحبه خبری می‌شود تا اطلاعات تازه را به آگاهی خوانندگان برساند. همگام با این نوع مصاحبه مصاحبه تفسیری نیز صورت می‌گیرد که مصاحبه شونده در مورد وقوع آن رویداد نظر خود را بیان می‌کند. مصاحبه شوندگان در این نوع مصاحبه دارای دیدگاهی هستند که گاه به خبر اعتبار می‌بخشند و آنرا توجیه می‌کنند و گاه ممکن است نظر آنها مغایر نظر یا خبر اعلام شده باشد.
2- مصاحبه فردی / مصاحبه گروهی:
- مصاحبه فردی:در مصاحبه‌های فردی هدف کسب آگاهی و شناساندن افراد معروف و یا غیرمعروف، عقاید، افکار و نظرهای آنان در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، علمی و ... است. در مصاحبه فردی شخص در مورد خودش سخن می‌گوید. اینگونه مصاحبه‌ها را می‌توان با هر فردی از افراد جامعه انجام داد
3- مصاحبه هدایت شده یا بسته 
- مصاحبه هدایت شده یا بسته: مصاحبه‌ای را گویند که اختیار طرح پرسشها و کنترل جریان مصاحبه در دست مصاحه کننده می‌باشد. مصاحبه کننده پرسشهای مشخص مطرح می‌کند و جوابهای مشخص هم از مصاحبه شونده می‌خواهد. ارزیابی رفتار و حرکات غیرکلامی ضروری است زیرا خبرنگار ممکن است بتواند میزان تمایل یا عدم تمایل مصاحبه شونده را نسبت به مصاحبه تعیین کند. اگر مصاحبه شونده نسبت به موضوع مصاحبه و فرد مصاحبه کننده نظر موافق داشته باشد می‌توان حدس زد که مصاحبه با موفقیت انجام می‌شود. اگر احساس شود که مصاحبه شونده مایل به همکاری در مصاحبه است می‌توان پرسشهای مشخص را از همان ابتدا مطرح کرد اما برعکس اگر حس شود که او حالت دفاعی به خود گرفته است بهتر است که مصاحبه را با سئوالهای آسان شروع کرد و سئوالهای مهم‌تر به مراحل بعدی مصاحبه موکول گردد.
4- مصاحبه کتبی (غیرحضوری) / مصاحبه شفاهی (حضوری)
- مصاحبه کتبی (غیرحضوری):عده‌ای از مصاحبه شوندگان ترجیح می‌دهند جواب سئوال‌ها را به صورت کتبی بدهند زیرا هم تسلط بیشتری پیدا می‌کنند و هم فرصت کافی برای پاسخ دادن در اختیار دارد. در این مصاحبه خبرنگار سئوال‌ها را به صورت کتبی به مصاحبه شونده ارائه می‌دهد و مصاحبه شونده نیز پاسخ سئوال‌ها را به صورت کتبی می‌دهد. مصاحبه کتبی کمتر جنبه خبری پیدا می‌کند و از عمده‌ترین کاستی‌های آن عدم حضور خبرنگار است و این احتمال همواره وجود دارد که مصاحبه شونده به سئوال‌هایی پاسخ ندهد.
- مصاحبه شفاهی (حضوری):این نوع مصاحبه شامل تمامی انواع مصاحبه است. مصاحبه کننده باید علاوه بر تسلط بر تکنیکهای مصاحبه، آگاهی‌های عمومی گسترده‌ای هم داشته باشد. این آگاهی‌ها در حد تخصص‌های روزنامه‌نگاری است. یک مصاحبه کننده باید از علوم مختلف به ویژه جامعه شناسی و روانشناسی شناخت کافی داشته باشد. شناخت سریع مخاطب و مصاحبه شونده و حالات روحی او مهم‌ترین ابزار در دست مصاحبه کننده است، زیرا خبرنگار باید در اولین نگاه حالتهای مصاحبه شونده را ارزیابی کند و با نخستین سئوال این ادراک را کامل کند و در عین حال خبرنگار باید همیشه چند سئوال در حافظه خود آماده عرضه داشته باشد.
انواع ارتباط در مصاحبه:       
1- ارتباطات کلامی: ارتباط کلامی شامل کلیه اطلاعاتی است که بین دو طرف مصاحبه در قالب گفتگو مبادله می‌شود و به سه دسته تقسیم می‌شود:
الف) پاسخ‌های مستقیم مصاحبه شونده به سئوالات خبرنگار.
ب) اطلاعات پیش‌بینی نشده یا غیرمنتظره.
ج) مطالب کم ارزش، غیرضروری و قابل حذف.
2- ارتباطات غیرکلامی: بیشتر در مصاحبه‌های فردی به کار گرفته می‌شود و از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از حرکات دست، صورت، انواع و اقسام نگاه‌ها (یعنی ارتباطات غیرکلامی) که در حین مصاحبه‌های غیرخبری باید به آنها توجه کنیم.
ویژگی‌های سئوال در مصاحبه:
1- کوتاه و معنی‌دار باشد.
2- شفاف و قابل درک باشد یعنی مبهم نباشد.
3- موضوعیت داشته باشد.
4- فراگیر باشد.
5- متنوع باشد.
6- فاقد تعارف و القاب بی مورد باشد.
7- در قالب بازپرسی و یا گفتگوی خودمانی نباشد.
8- سئوال نباید چند بخشی باشد زیرا ممکن است فقط بخشی از آن مورد توجه پرسش شونده قرار گیرد و بخش دیگر آن فراموش شود.
9- پرسش باید به گونه‌ای صریح و واضح باشد که پرسش شونده چاره‌ای جز پاسخ صریح و مستقیم نداشته باشد.
انواع سئوال در مصاحبه:
الف) سئوالات کلی: اگر هدف از مصاحبه، گرفتن پاسخ‌های کلی از مصاحبه شونده باشد از این سئوالات استفاده می‌کنیم.
ویژگی‌های سئوالات کلی:
1- جواب کلی به دنبال دارد.
2- معمولاً مدت مصاحبه را طولانی می‌کند.
3- فضای حاکم بر مصاحبه گرم و صمیمانه است، زیرا مصاحبه شونده مجبور نیست الزاماً به پرسش‌های خاصی پاسخ دهد.
4- پاسخ‌های کلی به سئوالات کلی معمولاً حجمی از اطلاعات را نیز به دنبال دارد که ممکن است در متن آنها نکات مهمی وجود داشته باشد.
5- در پرسش کلی کنترل مصاحبه در اختیار مصاحبه شونده است.
مراحل تهیه یا انجام یک مصاحبه:
الف) تعیین موضوع
ب) مطالعه و شناخت موضوع و شناخت جایگاه حقوقی و اجتماعی مصاحبه شونده
ج) طراحی و تدوین پرسش‌ها
د) گرفتن وعده مصاحبه
ویژگی‌های مصاحبه کننده (خبرنگار):
عدم اعتماد به نفس، داشتن روحیه کارمندی، بی علاقگی به این حرفه، ناتوانی در مقابله با برخوردهای مختلف سیاسی، عقیدتی و ... هر یک می‌تواند کمابیش مانع بزرگی در موفقیت یک مصاحبه باشد. ویژگی‌های روزنامه نگار یا خبرنگار را می‌توان در چند مورد بیان کرد:
1- داشتن ذوق و استعداد نویسندگی
2- نداشتن دشواری در انتخاب کلمات و ساختن جملات
3- کنجکاوی، تیزبینی و نکته سنجی
4- داشتن هوش بیش از هوش متوسط افراد جامعه
5- داشتن مهارتهای ارتباطی در برقراری ارتباط با طبقات مختلف مردم
6- صبر و حوصله زیاد
7- داشتن توانایی جسمی و روانی
8- قدرت تفکر سریع
9- عشق به کار خبری
10- رعایت اصول اخلاقی و داشتن تقوا
11- نداشتن غرور و تکبر، گزافه گویی و تندخویی
12- دارای اطلاعات، دانش و بصیرت باشد.
ویژگی‌های مصاحبه شونده:
1- مصاحبه شونده کسی است که می‌خواهد مصاحبه را به نفع خود پایان دهد.
2- دارای اطلاعات لازم در مورد موضوع مورد بحث است یا ادعا می‌کند که اطلاعات بیشتری نسبت به سایرین دارد.
3- علاقمند به تحقیر خود نیست و به هیچ وجه نمی‌خواهد او را کسی بدانیم که دانش او در قبال موضوع کم است.
نويسنده : محمد سعید فرح بخش

این کاربر 6 مطلب منتشر شده دارد.

به منظور درج نظر برای این مطلب، با نام کاربری و رمز عبور خود، وارد سایت شوید.

پربیننده ترین اخبار

جدیدترین خبر ها

دسترسی سریع

فیلم-آموزشی-انتخاب-واحد