کاربینی حسابداری

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط زهره بروغنی

بازدید: 74704

به نام خدا

زهره بروغنی

 

اهميت فراگيری مطالب مرتبط با حقوق دستمزد

کسانی که در رشته های امور مالی مشغول تحصيل می باشند و اطلاعات حسابداری را فرا می گيرند يکی از انواع هزينه هايي را که با آن آشنا می شوند هزينه حقوق و دستمزد است و به تبع روش حسابداری و ثبت اين هزينه را در دفاتر روزنامه و کل فرا خواهند گرفت. باشناخت سيستمهای کنترلی حقوق و دستمزد، شناخت قوانين بيمه و ماليات و ساير موارد قانونی همچون، اضافه کاری و مأموريت و تهيه اسناد و مدارک ثبت ليستهای حقوق و دستمزدو کسانی که در رشته امور مالی تحصيل می کنند بايد اطلاعات جامع و کافی در اين زمينه داشته باشند.

سيستم حقوق و دستمزد چگونه بايد باشد؟

ه هزينه حقوق و دستمزد بخش قابل ملاحظه ای از هزينه های يک موسسه را به خود اختصاص می دهد پر واضح است مديريت واحدهای اقتصادی نياز به کنترل دقيق و منظمی در اين زمينه دارند و از طرفی می دانيد کارکنان يک واحد اقتصادی توقع دارند حقوق و مزايای خود را به شکل منظم دريافت کنند. و همچنين بايد توجه داشت که محاسبات تعيين حقوق و مزايا پر حجم و گسترده است و در ضمن معمولاًٌ قوانين کشورها، واحدهای اقتصادی را ملزم نموده اند تا اطلاعاتی از تعداد کارکنان، حقوق و دستمزد و مزايای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذي ربط همچون وزارت دارايی برای وصول ماليات حقوق و سازمان تأمين اجتماعی برای ارائه خدمات ارسال دارند در نتيجه موارد فوق ايجاد يک سيستم منظم و دقيق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است.

بنابراين يک سيستم حقوق و دستمزد بايد به شکلی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت و به موقع جمع آوری و مبلغ صحيح قابل پرداخت به هر يک از کارکنان و دستگاههای مربوطه را محاسبه کند و در ضمن روشهای کنترلی مناسبی برای جلوگيری از پرداخت وجوه به شکل غير قانونی به افراد سوء استفاده کننده را ايجاد نمايد.

بايد اشاره کرد امروزه رايانه بخش عمده ای از محاسبات حقوق دستمزد را در مدت زمان بسيار کوتاه انجام می دهد وليکن رایانه يک ابزار، در دست کاربران می باشد و داشتن اطلاعات در ارتباط با حقوق و دستمزد لازم و ضروری می نمايد.

اجزاء و عناصر سيستم حقوق و دستمزد کدام اند؟

اجزاء و عناصر تشکيل دهنده يک سيستم حقوق و دستمزد به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اينکه اين سيستم برای موسسه بازرگانی و خدماتی و يا توليدی طراحی شده به شرح زير می باشد:

• دايره کارگزينی
• دايره ثبت ورود و خروج پرسنل
• دايره حسابداری حقوق و دستمزد

وظيفه دايره کارگزينی چيست؟

واحد کارگزينی در هر موسسه وظيفه تهيه و تدوين دستورالعملها و آئين نامه ای استخدامی پرسنل با رعايت و مد نظر قرار دادن قوانين کار و امور اجتماعی و ساير قوانين را بر عهده دارد و از طرفی وظايف ديگری در ارتباط با پرسنل همچون آموزش، نحوه استفاده از مرخصی و تعيين شرح وظايف، نقل و انتقال پرسنل به ساير بخشهای موسسه و موارد مشابه را بر عهده دارد.

وظيفه دايره ثبت ورود و خروج پرسنل چيست؟

وظيفه اين بخش جمع آوری اطلاعات مربوط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غياب هر يک از کارکنان در موسسات و واحدها می باشد که به طرق روشهای خاصی اين کار صورت می پذيرد.

وظيفه دايره حسابداری حقوق و دستمزد

اين دايره وظيفه تهيه و تنظيم ليست حقوق و دستمزد و تعيين مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر يک از پرسنل را به عهده دارد و در واقع اسناد و مدارک حقوق و دستمزد هر يک از پرسنل و کارکنان دراين دايره نگهداری می شود.

قرارداد کار و شرايط اساسی انعقاد قرارداد کار چگونه است؟

قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی يا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دريافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت يا مدت غير موقت برای کارفرما انجام می دهد.

در قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقيق طرفين بايد موارد زير مشخص شود:

الف – نوع کار يا حرفه يا وظيفه ای که کارگر بايد به آن اشتغال يابد.

ب – حقوق يا مزد مبنا (پايه)

ج – ساعات کار، تعطيلات و مرخصی ها

د – محل انجام کار

هـ - تاريخ انعقاد قرارداد

و – مدت قرارداد چنانچه کار برای مدت معين باشد

ز – مواردی ديگر که عرف و عادت شغل يا محل ايجاب می نمايد.

طرفين می توانند با توافق يکديگر مدتی را به نام دوره آزمايشی کار تعيين نمايند که مدت دوره آزمايشی بايد در قرارداد کار مشخص شود.

حقوق يا مزد مبنا چيست؟

حقوقی که با رعايت قانون کار برای کارگزاران رسمی و يا به وسيله عقد قرارداد که مخالف قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) برای انجام يک ساعات کار يا توليد يک واحد محصول تعيين و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می شود را حقوق يا مزد مبنا می گويند.

اگر مزد کارگر بر اساس تعداد توليد و بدون در نظر گرفتن ساعت کارکرد (پارچه کاری) پرداخت شود اصطلاحاً به آن کارمزد گويند.

مدت کار

بر اساس ماده 51 قانون کار، ساعت کار عادی مدت زمانی است که کارگر نيرو و يا وقت خود را به منظور انجام کار در اختيار کارفرما قرار می دهد به غير از مواردی که در قانون مستثنی شده است با توجه به اينکه ساعت کار کارگران در شبانه روز نبايد از 8 ساعت تجاوز نمايد.

طبق تبصره (1) اين ماده کارفرما با توافق کارگران، نماينده يا نمايندگان قانونی آنان می تواند ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از ميزان مقرر و در ديگر روزها اضافه بر اين ميزان تعيين کند به شرط آنکه مجموع ساعت کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند. بايد توجه داشت در ماده 52 قانون کار اشاره شده است که در کارهای سخت و زيان آور و زيرزمينی ساعت کار نبايد از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نمايد .

 

اضافه کاری چيست و چه شرايطی دارد؟

در شرايط عادی ارجاع کار اضافی به کارگر با شرايط ذيل مجاز خواهد بود:

الف – موافقت کارگر

ب – پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی

ج – ساعت اضافی ارجاعی به کارگران نبايد از 4 ساعت در روز تجاوز نمايند مگر در موارد استثنايي با توافق طرفين

منظور از شب کاری و نوبت کاری چيست؟

کار روز کارهائی است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 می باشد و کار شب کارهائی است که زمان انجام آن بين 22 تا 6 بامداد دارد.

کار مختلط

کارهايی است که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قسمتی از آن در شب واقع می شود.

کار نوبتی                                                                

عبارت است از اينکه کاری در طول ماه گردش داشته باشد به نحوی که نوبتهای آن در صبح يا عصر يا شب واقع شود .

بايد بدانيد برای هر ساعت کار در شب به غير از کارگران نوبتی (نوبت کارشان در صبح يا عصر يا شب است) 35% اضافه بر مزد ساعت کاری عادی تعلق می گيرد و اما طبق قانون، کارگران نوبت کاری اگر نوبت کارشان در صبح و عصر واقع شود 10% و چنانکه نوبت کارشان در صبح و عصر و شب قرار گيرد 15% و در صورتی که نوبت کار در صبح و شب و يا عصر و شب باشد 5/22% اضافه بر دستمزد عادی به عنوان فوق العاده نوبت کاری دريافت خواهندکرد.

بايد توجه داشته باشيد که ساعات نوبت کاری ممکن است از 8 ساعت در شبانه روز و يا 44 ساعت در هفته تجاوز نمايد ليکن ساعات کار در چهار هفته متوالی نبايد از 176 ساعت بيشتر شود.

نکته قابل توجه اينکه بايد بدانيد طبق قانون کار ارجاع کار اضافی به کارگران که شبانه يا کارهای خطرناک و سخت و زيان آور انجام می دهند ممنوع است.

تعطيلات و مرخصيها

طبق ماده 62 قانون کار در جمع روز تعطيلی هفته کارگران با استفاده از مزد می باشد.

بايد توجه داشت که در امور مربوط به خدمات عمومی نظير آب، برق، اتوبوسرانی و يا در کارگاههايی که حسب نوع يا ضرورت کار و يا توافق طرفين، به طرز مستمر روز ديگری برای تعطيل تعيين می شود همان روز در حکم روز تعطيل هفتگی خواهد بود به هر حال تعطيل يک روز معين در هفته اجباری است.

کارگرانی که به هر عنوان به اين ترتيب روزيهای جمعه کار می کنند در مقابل عدم استفاده از تعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند کرد .

مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه يکماه است، ساير روزهای تعطيل جز ايام مرخصی محسوب نخواهند شد.

مرخصی ساليانه کارگرانی که به کارهای سخت و زيان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد، که استفاده از اين مرخصی حتی الامکان د ر دو نوبت در پايان هر شش ماه کار صورت می گيرد بايد بدانيد برای کار کمتر از يک سال مرخصی به نسبت مدت کار انجام يافته محاسبه می شود .

عيدی و پاداش

عيدی و پاداش کارگران در پايان هر سال بر مبنای حقوق و دستمزد توسط هيات دولت تعيين می گردد اما بايد توجه داشت که به طور معمول در پايان دوره مالی يا در پايان هر فصل مبالغی به عنوان عيدی و پاداش به کارکنان پرداخت می شود و در ضمن بايد بدانيد که معمولاً هيأت مديره مؤسسات برای پرداخت عيدی می توانند مبلغی بيش از حداقل تعيين شده از طرف هيئت دولت به کارگر پرداخت کند.

فوق العاده مأموريت

مأموريت به موردی اطلاق می شود که کارمند برای انجام کار حداقل 50 کيلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و يا ناگزير باشد حداقل يک شب در محل مأموريت توقف نمايد.

فوق العاده مأموريت نبايد کمتر از مزد ثابت يا مزد مبنای روزانه کارگران باشد همچنين کارفرما مکلف است وسيله يا هزينه رفت و برگشت آنها را تأمين نمايد.

کسورات قانونی

مبالغی را که کارفرما به نمايندگی از طرف سازمانهای مربوط بر اساس مصوبه های قانونی از دستمزد کارگران و کارکنان کسر و به سازمانهای ذی نفع پرداخت می نمايد کسورات قانونی می گويند.

کسورات قانونی اساسی به طور کلی به شرح زير می باشد:

1 – ماليات حقوق و دستمزد

2- حق بيمه اجتماعی سهم کارگر

3- بدهی کارگر به صندوق اجرا (اجرائيات)

ماليات حقوق و دستمزد چيست؟

کارفرما موظف است در زمان تهيه ليست حقوق و دستمزد ماليات متعلق را با توجه به ضريب جدول مالياتی پس از کسر معافيتهای قانونی محاسبه نموده از حقوق کارگر و کارمند کسر و به حساب وزارت امور اقتصادی و دارايی واريز نمايد.

بايد بدانيد مهلت پرداخت ماليات حقوق و دستمزد حداکثر يک ماه پس از تنظيم ليست حقوق و دستمزد خود بود و در صورت تأخير در پرداخت آن جريمه دير کرد به کارفرما تعلق می گيرد.

حق بيمه های اجتماعی چيست و چگونه محاسبه می شود؟

بيمه شدگان تأمين اجتماعی يعنی کسانی که با پرداخت مبالغی به عنوان حق بيمه، حق استفاده از مزايای مقرر در اين قانون را دارند.

که اهم مزايای بيمه را به شرح زير می توان نام برد:

الف – بيمه های درمانی، حوادث و بيماريها

ب – بارداری

ج – دريافت مستمری که خود شامل، از کارافتادگی، بازنشستگی و مرگ می باشد.

به طور کلی حق بيمه ها اجتماعی جمعاً 30% حقوق و دستمزد ناخالص (حقوق و دستمزد مشمول بيمه قبل از کسور) می باشد که در واقع 7% از آنرا کارگر و 20% را کارفرما و 3% مابقی را دولت می پردازد.

 

انواع حق بیمه کدام است و دفترچه بیمه چیست؟

اشاره کردیم بیمه یکی از کسورات حقوق و دستمزد می باشد. در ضمن گفتیم کسانی که حق بیمه خود را پرداخت می نماید از مزایای قانونی استفاده خواهند نمود که در این زمینه بحث شد ولیکن باید بدانید بیمه شدگان وکسانی که بیمه پرداخت می نمایند می توانند گروههای مختلفی باشند که عمده ترین آنها به شرح زیر است:

1 – بیمه شدگان تأمین اجتماعی                                                                          

2 – بیمه شدگان کارکنان دولت

3 – بیمه شدگان نیروهای مسلح

4 – بیمه شدگان آینده ساز

دفترچه بیمه چیست؟

شاید به دفعات کلمه دفتر چه بیمه را شنیده باشید دفترچه بیمه، دفترچه ای است که در اختیار بیمه شدگان قرار دارد و بیمه شدگان برای استفاده از مزایای درمانی از این دفترچه استفاده می کنند.

بدین صورت که بیمه شده با ارائه این دفترچه به پزشکان و مراکز درمانی که طرف قرارداد با سازمان بیمه کننده فرد بیمه شده باشد هزینه کمتری را پرداخت خواهد نمود و سازمان بیمه کننده مابه التفاوت هزینه های درمانی را به پزشک یا مرکز درمانی پرداخت خواهد نمود.

.

بیمه بیکاری چیست؟

طبق ماده 3 بیمه بیکاری به عنوان یکی از حمایتهای تأمین اجتماعی است و سازمان تأمین اجتماعی مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی که طبق مقرارت این قانون بیکار می شوند مقرری بیمه بیکاری پرداخت نماید. و بر اساس ماده 2 بیکار از نظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار باشد. بنابراین بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذیربط و تأیید شورای عالی کار بیکار موقت شناخته شوند مشمول مقررات این قانون خواهند بود.

توجه دارید بیمه شده زمانی استحقاق دریافت مقرری بیمه بیکاری را دارد که اولاً قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری را داشته باشد و ثانیاً بیمه شده ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد.

جمع مدت پرداخت مقرری از زمان برخورداری از مزایای بیمه بیکاری اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی آن برای مجرمین حداکثر 36 ماه و برای متأهلین یا متکلفین حداکثر 50 ماه بر اساس سابقه کلی پرداخت حق بیمه می باشد.

با قوانین کار و امور اجتماعی به صورت کلی آشنا شدید باید توجه داشت نحوه استفاده از قوانین بیمه و مالیات و کاربرد آنها بحثهای زیادی دارد که در جایگاه خود مطرح خواهند شد.

حال مجدداً به اجزاء سیستم حقوق و دستمزد بر می گردیم.

اشاره شد که سیستم حقوق ودستمزد از دایره کارگزینی، دایره ثبت ورود و خروج و دایرۀ حسابداری حقوق و دستمزد تشکیل شده است و همچنین گفتیم که دایره کارگزینی وظیفه تهیه و تدوین دستورالعملها و آیین نامه های استخدام را با رعایت قوانین کار و تأمین اجتماعی به عهده دارد و پس از ان موارد قانونی را عنوان کردیم و شما با آنها آشنا شدید حال وظیفه دایره ثبت ورود و خروج پرسنل را و نحوه انجام کار آن را بررسی می نماییم.

دایره ثبت ورود و خروج پرسنل چگونه عمل می نماید؟

این دایره وظیفه گردآوری اطلاعات مربوط به اوقات کار پرسنل را به عهده دارد که برای انجام این منظور به طور معمول از کارت ساعت یا کارت حضور غیاب استفاده می نماید.

کارت ساعت چیست؟

این کارت حضور هر یک از پرسنل را در محل کار یا کارخانه و ساعت شروع و پایان کار آنها را هر روز و یا هر نوبت کار نشان می دهد و همچنین جمع ساعت کار و اضافه کاری آنها به وسیله این کارت نشان داده می شود.

به این معنا که برای هر فرد یک کارت اختصاص داده می شود که در آن زمان ورود شخص به محل کار یا خروج آن از محل کار به روشهای مختلفی از جمبه به وسیله ماشین و یا ساعتهای کارت زن و یا به صورت دستی مشخص و ثبت می شود که پس از اینکه ساعت کارکرد هر فرد ثبت شد در پایان ماه بر اساس آن ساعتهای اضافی کاری و سایر اطلاعات کارکرد فرد که باعث افزایش حقوق و یا کاهش آن می شود استخراج می شود و بر اساس کارت ساعت دایره حقوق و دستمزد محاسبات مربوطه را جهت 70 ورود ایشان را ساعت 8 صبح و خروج ایشان را ساعت 18 نشان دهد مشخص می شود نام برده در روز دوم اردیبهشت 10 ساعت کارکرده است و در واقع 2 ساعت اضافه کاری داشته و از مزایا قانونی اضافه کار بهره مند خواهد شد.

یک نمونه کارت ساعت (کارت حضور وغیاب) در زیر توجه کنید:

دایره حسابداری حقوق و دستمزد چگونه عمل می نماید؟

پس از اینکه اطلاعات حقوق و دستمزد پرسنل از جمله قراردادهای کار، نرخ دستمزد، ساعات کار و سایر موارد از دایره کارگزینی به واحد حسابداری حقوق و دستمزد ارسال گردید.

اوقات کارکرد پرسنل و زمان کارکرد آنها و سایر اطلاعات مربوطه نیز از دایره ثبت اوقات کار به دایره حسابداری حقوق و دستمزد ارسال می شود که دایره حسابداری حقوق و دستمزد با لحاظ موارد قانونی ذکر شده در ارتباط با اضافه کاری و نوبت کار و غیره و تعیین کسورات مربوط از جمله بیمه، مالیات و غیره اقدام به تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد می نماید و هزینه حقوق و مبلغ خالص پرداختنی به فرد را مشخص می نماید و سند حسابداری مربوطه را ثبت خواهد کرد.

در ادامه درا ین زمینه بیشتر توضیح خواهیم داد.

 

لیست حقوق ودستمزد چیست و از آن چه استفاده ای می شود؟

لیست حقوق و دستمزد فرمی است به بخشها و قسمتهای متفاوت و مختلفی تشکیل شده است که هر قسمت با توجه به اطلاعات ارائه شده از کارگزینی و دایره ثبت ورود و خروج و با لحاظ قانون کار تکمیل می گردد. باید بدانید لیست حقوق و دستمزد به یک شکل ثابت نمی باشد بلکه قسمتهای آن بر اساس فعالیت شرکت و نوع قراردادهای کار، کارکنان با کارفرما و موارد مورد نیاز تهیه می گردد ولیکن به طور کلی یک لیست حقوق و دستمزد معمولاً دارای محل درج موارد زیر می باشد.

نام و نام خانوادگی پرسنل شاغل، دستمزد، اضافه کار، نوبت کاری، شب کاری، فوق العاده های حق اولاد، حق مسکن، خوار و بار، کمکهای نقدی، حق ایاب و ذهاب، جمع حقوق و مزایا، ستون کسورات شامل حق بیمه های اجتماعی، مالیات، وام و سایر کسور و ستون مبلغ خالص پرداختنی.

حال که یک نمونه فرم لیست حقوق و دستمزد را مشاهده کردید در ارتباط با نحوه تکمیل بعضی از قسمتهای آن توضیح می دهیم در لیست حقوق ودستمزد کادری شماره بیمه گری را مشخص می نماید. این بخش مربوط به درج کدی است که از طرف سازمان تأمین اجتماعی برای واحد اقتصادی یا تجاری در نظر گرفته می شود.

در ستونهای لیست حقوق و دستمزد به شمارۀ تأمین اجتماعی فرد اشاره شده، در این ستون شماره بیمه هر فرد که کد شناسایی بیمه شده در سازمان تأمین اجتماعی است درج می گردد.

در ستونهای بعدی حقوق و مزایایی که ممکن است به هر فرد تعلق بگیرد مشخص شده است به عنوان مثال ممکن است به فردی از پرسنل حق مسکن و یا کمک هزینه خوار و بار پرداخت شود. از طرفی می دانید که کلیۀ حقوق و مزایا مشمول پرداخت بیمه و مالیات نمی باشد بنابراین برای محاسبه بیمه سهم کارفرما یا کارگر باید مزایایی که مشمول بیمه می شود منظور شود که در ستونهای مذکور مزایای که مشمول بیمه نمی شود یعنی حق اولاد، عیدی و پاداش، غرامت اخراج به صورت مجزا نشان داده شده است.

در ضمن مواردی چون غرامت اخراج و بخشی از عیدی و پاداش معاف از مالیات می باشد که این موارد نیز به صورت مجزا نشان داده شده است.

در لیست حقوق و دستمزد چند ستون به نام کسورات نیز وجود دارد. این کسورات به طور کلی شامل 7% حق بیمه سهم کارگر و مالیات حقوق می باشد البته کسورات دیگری چون صندوق اجراء (اجرائیات) یا کسور توافقی چون وام

 

منظور از کسور توافقی چیست؟

مبالغی که طبق قرارداد بین کارگر و کارفرما و یا بر اساس توافق آنها در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق کارگر یا کارمند کسر می شود را کسور توافقی می گویند که مهمترین آنها را به صورت زیر می توان نام برد:

الف – اقسام وام مسکن

ب – بدهی به شرکت تعاونی

د – مساعده

هـ - پیش پرداخت حقوق

می دانید منظور از مساعده مبالغی است که به طور معمول قبل از پایان هر ماه به علت نیاز کارگران به آنان پرداخت می شود و در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد از حقوق آنها کسر می گردد در واقع باید گفت مساعده پرداخت بخشی از حقوق است قبل از پایان هر ماه کاری ولیکن پیش پرداخت، پرداخت مبلغی است قبل از اینکه کاری انجام پذیرفته باشد مثلاً پرداخت وجه در ابتدای ماه به عنوان حقوق ماهیانه کارگر قبل از انجام کار پیش پرداخت محسوب می گردد در هر حال در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد مبالغ پیش پرداخت و یا مساعده به عنوان کسورات از حقوق و دستمزد کسر می گردند.

در نهایت جمع کسورات از حقوق و دستمزد کسر و مبلغ خالص دریافتی به هر فرد مشخص می شود.

 

حسابداری حقوق و دستمزد چگونه است؟

با نحوه تهیه لیست حقوق و دستمزد آشنا شدید، اشاره شد که لیست حقوق و دستمزد در واحد حسابداری تهیه و تنظیم می شود در ادامه تکمیل چرخه حسابداری حقوق و دستمزد باید بدانید واحد حسابداری بر اساس اطلاعات مندرج در لیست حقوق ودستمزد اقدام به تهیه سند حسابداری حقوق و دستمزد می نماید بنابراین باید توجه داشته باشید که یکی از اسناد و مدارک مثبته ثبت سند هزینه حقوق، لیست حقوق ودستمزد است.

بنابراین برای ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد جمع کل حقوق و دستمزد به بدهکار حساب هزینه حقوق ودستمزد منظور و اقلامی که بایداز حقوق و دستمزد کارگر یا کارگران کسر شود (مانند حق بیمه سهم کارگر، مالیات ، وام و مساعده) به بستانکار حسابهای مربوطه منظور می شود و دستمزدی است که باید به کارگران پرداخت شود و به حساب حقوق و دستمزد پرداختی منظور میگردد.

به ثبتهای هزینه حقوق در دفتر روزنامه که به صورت خلاصه می باشد توجه کنید:

در زمان پرداخت حقوق به پرسنل ثبت زیر انجام خواهد پذیرفت:

و در زمان واریز حق بیمه و مالیات حقوق پرسنل به حساب سازمان تأمین اجتماعی و وزارت دارایی ثبت های زیر صورت می پذیرد:

به یاد دارید اشاره کردیم که علاوه بر 7% حق بیمه ای که کارگر بابت بیمه شدن خود به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز می نماید کارفرما نیز باید 20% بابت بیمه اجتماعی و 3% بابت بیمه بیکاری پرسنل خود به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز نماید و این دو پرداخت در واقع هزینه های کارفرما می باشد.

بنابراین در ارتباط با ثبت حق بیمه سهم کارفرما و بیمه بیکاری در حسابها به شکل زیر عمل خواهد شد.

هزینه بیمه اجتماعی ××

                     حق بیمه پرداختنی ××

بابت ثبت 20% حق بیمه اجتماعی سهم کارفرما

هزینه بیمه بیکاری ××

                     حق بیمه پرداختنی ××

بابت ثبت 3% حق بیمه بیکاری

و در زمان واریز وجه به حساب سازمان تأمین اجتماعی ثبت زثیر صورت خواهد پذیرفت:

به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید شرکت نیما 2 نفر پرسنل به نام آقای الف و ب دارد که جمع حقوق و مزایای خرداد ماه آقای (الف) 000/500 ریال و آقای (ب) 000/700 ریال شده است و از آقای (الف) بابت وامی که قبلاً دریافت کرده است 000/20 ریال اقساط وام کسر می شود و از هر دو نفر فوق 10% مالیات کسر خواهد شد.

مطلوب است: انجام محاسبات هزینه حققو و دستمزد خرداد ماه و ثبت سند حسابداری هزینه حقوق

جمع هزینه حقوق و دستمزد 00/1200 پ 000/000/700 + 000/500

حق بیمه سهم آقای (الف) 000/35 = 7% × 000/500

حق بیمه سهم آقای (ب) 000/49 پ 7% × 000/700

جمع بیمه پرداختنی سهم هر دو کارگر 000/48

مالیات سهم آقای الف 000/50 = 10% × 000/500

مالیات سهم آقای ب 000/70 = 10% × 000/700

هزینه حقوق و دستمزد 000/1200

بیمه پرداختنی 000/84

مالیات پرداختنی 000/120

وام 000/20

حقوق پرداختنی 000/976

توجه دارید هزینه حقوق و دستمزد 000/200/1 ریال می باشد و خالص حقوقی که کارفرما به کارگران می پردازد 000/976 ریال چرا که مبلغ 00/84 به عنوان بیمه سهم کارگران و 000/120 بابت مالیات حقوق از حقوق آنها کسر شده و به حسابهای مربوطه واریز خاهد شد از طرفی 000/20 ریال هم بابت اقساط وام از آنها کسر شده است. در ضمن باید توجه داشته باشد در زمان پرداخت وجوه مربوطه به حساب سازمان تأمین اجتماعی و وزارت دارایی ثبتهای زیر انجام خواهد شد.

برای درک بحث کسر اقساط وام به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید یکی از کارگران نیاز به 000/100 ریال وام دارد کارفرما طبق توافق 000/100 ریال وام به ایشان پرداخت می کند و مقرر می شود در هر ماه 000/20 ریال از حقوق ایشان کسر گردد تا حساب تسویه گردد بنابراین در زمان پرداخت وام به ایشان کارفرما در دفاتر خود ثبت زیر را انجام داده است.

در نتیجه هر ماه 000/20 ریال به عنوان اقسام وام از حقوق ایشان کسر می شود و در ثبت سند حقوق دستمزد که اشاره شد حساب وام را 000/20 ریال بستانکار می نماید تا مانده حساب صفر شود.

مجدداً به بحث ثبت حقوق و دستمزد و شرکت نیما بر می گردیم

اشاره شد که کارفرما نیز 20% بابت حق بیمه اجتماعی و 3% بابت بیمه بیکاری باید به حساب تأمین اجتماعی واریز نماید بنابراین به صورت زیر عمل خواهد شد:

حق بیمه سهم کارفرما 000/240 = 20% × 000/200/1

حق بیمه بیکاری         000/36 = 3% × 000/200/1

توضیح دادیم بیمه سهم کارفرما هزینه کارفرما می باشد بنابراین از این بابت ثبت های زیر صورت خواهد پذیرفت:

باید توجه داشته باشید حسابداری حقوق ودستمزد دارای نکاتی قانونی بسیار زیادی می باشد که باید رعایت شوند حال که شما با کلیات حسابداری حقوق و دستمزد آشنا شدید ما سعی می کنیم با بیان مثال هایی این نکات را مرحله به مرحله بازگو کنیم لازم به ذکر است در بیان مسائل به جهت سهولت در درک مطالب از لحاظ کردن آئین نامه های اجرایی در ارتباط با رعایت حداقل و سقف حقوق و مزایای مشمول مالیات و بیمه و سایر موارد قانونی صرف نظر شده است ولیکن سعی گردیده نحوه محاسبات توضیح داده شود. بنابراین لازم می نماید استفاده کنندگان در عمل به آئین ن امه های اجرائی مربوطه تسلط و اشراف کامل داشته باشند.

مثال (1): اقای احمدی کارگر شرکت تلاش می باشد اطلاعات زیر از مدارک کارگزینی و کارت حضور وغیاب شهریور ایشان در اختیار واحد حسابداری قرار گرفته است.

آقای احمدی کارگر روزکار می باشد.

شماره کارت حضور و غیاب 320

شماره تأمین اجتماعی 11-72-48

حقوق نامبرده برای هر ساعت کار 3000 ریال می باشد.

آقای احمدی در شهریور ماه 176 ساعت کار کرد داشته است.

مالیات حقوق نامبرده 10% حقوق و مزایا می باشد.

مطلوبست: تهیه لیست حقوق و دستمزد با نشان دادن محاسبات مربوطه، تعیین خالص مبلغ پرداختنی حقوق – ثبت سند حسابداری

محاسبات

جمع حقوق شهریور ماه آقای احمدی 528000= 176 × 3000

حق بیمه سهم کارگر                        36960 = 7% × 528000

مالیات حقوق شهریور ماه                   52800 = 10% × 528000

خالص حقوق دریافتی آقای احمدی        438240 = (52800 + 36960) – 528000

با توجه به محاسبات صورت پذیرفته اطلاعات وارد لیست حقوق دستمزد می گردد.

آقای احمدی در شهریور ماه 176 ساعت کارکرد داشته است بنابراین طبق قانون هیچگونه اضافه کاری انجام نداده است در ضمن طبق اطلاعات ارائه شده به حسابداری مزایای دیگی نیز به ایشان تعلق نمی گیرد.

می دانید که بر اساس قوانین از جمع حقوق و مزایا مشمول بیمه 7% بیمه به کارگر تعلق دارد بنابراین بیمه سهم ایشان مبلغ 36960 ریال خواهد شد (36960 = 7% × 000/528) در ضمن اشاره شده بود که به جمع حقوق و مزایا ایشان 10% مالیات تعلق خواهد گرفت یعنی ریال 800/52 = 10% × 960/36

در نتیجه خالص حقوق دریافتنی ایشان مبلغ 240/438 ریال یعنی (760/89 – 000/528)

و اما توجه دارید طبق قانون، کارفرما نیز باید 20% حقوق و مزایای کارگر را به عنوان حق بیمه سهم کارفرما و 3% حقوق و مزایای کارگر را به عنوان بیمه بیکاری به حساب سازمان تأمین اجتماعی واریز نماید. بنابراین از این بابت نیز محاسبات زیر صورت خواهد پذیرفت:

بیمه سهم کارفرما                  600/105 = 20% × 000/528

حق بیمه بیکاری سهم کارفرما    840/15 = 3% × 000/528

بنابراین لیست حقوق و دستمزد بر اساس محاسبات ذکر شده به شکل صفحه بعد تنظیم خواهد شد:

در نهایت واحد حسابداری بر اساس لیست حقوق و دستمزد ثبتهای زیر را در دفاتر روزنامه و کل انجام خواهد داد.

هزینه بیمه 15840

         بیمه پرداختنی 15840

ثبت 3% بیمه بیکاری سهم کارفرما

مثال (2): فرض کنید در مهر ماه اطلاعات زیر در ارتباط با آقای احمدی کارمند شرکت تلاش (موضوع مثال اول) به واحد حسابداری ارسال شده است. ساعات کارکرد مهر ماه 180 ساعت (در هفته دوم مهر ماه 48 ساعت) مقرر گردید از ابتدای مهر ماه به نام برده 6400 ریال حق اولاد تعلق گیرد.[1] همچنان حقوق و مزایای نام برده مشمول پرداخت 10% مالیات می باشد. با فرض اینکه طبق آئین نامه جدید 000/100 ریال از حقوق و مزایای مشمول مالیات معاف از مالیات باشد.

مطلوب است: تهیه لیست حقوق و دستمزد و انجام محاسبات مربوطه و تعیین خالص حقوق دریافتنی آقای احمدی و ثبت سند حسابداری در دفاتر روزنامه و کل.

حل مسئله:

اول آنکه: می دانید ساعت کارکرد عادی طبق قانون درماده 176 ساعت و در هر هفته 44 ساعت می باشد بنابراین آقای احمدی کلاً در مهر ماه 4 ساعت اضافه کاری داشته است یعنی

ساعات اضافه کاری 4 = 176- 180

یا

ساعات اضافه کاری 4 = 44 – 48

و در ضمن می دانید طبق قانون نرخ ساعت کارکرد اضافی 40% اضافه بر ساعت حقوق و دستمزد عادی می باشند بنابراین:

1200 = 40% × 3000

نرخ هر ساعت اضافه کاری                 4200 = 1200 + 3000

حقوق و دستمزد ساعات اضافه کاری      16800 = 4200 × 4

دوم آنکه: از مهرماه به آقای احمدی 6400 ریال حق اولاد تعلق می گیرد و میدانید طبق قانون برای محاسبه بیمه، حق اولاد به عنوان حقوق و مزایا مشمول پرداخت حق بیمه نمی باشد بنابراین محاسبات به شکل زیر صورت خواهد پذیرفت:

حقوق اصلی                                  528000 = 3000 × 176

حقوق اضافه کاری                           16800

جمع حقوق و مزایای مشمول بیمه        544800

حق بیمه سهم کارگر                                           38136 = 7% × 544800

حق بیمه اجتماعی و بیمه بیکاری سهم کارفرما             125304 = 23% × 544800

سوم آنکه : حقوق و مزایای آقای احمدی مشمول پرداخت 10% مالیات می باشد. در ضمن فرض شده است 000/100 ریال از جمع حقوق و مزایای مشمول، معاف از مالیات می باشد. بنباراین به شکل صفحه بعد محاسبات صورت خواهد پذیرفت:

حقوق اصلی (پایه)                                     528000

اضافه کاری                                             168000

حق اولاد                                               6400

جمع حقوق و مزایای مشمول مالیات                551200

معافیت مالیاتی                               (000/100)

جمع حقوق و مزایای مشمول 10% مالیات          451200

مالیات حقوق آقای احمدی در مهر ماه 45120 = 10% × 451200

خالص حقوق و مزایا                467944 = (38136 + 45120) – 551200

جمع کل حق بیمه                163440 = 125304 + 38136

بنابراین لیست حقوق و دستمزد به شکل صفحه بعد تکمیل خواهد شد:

بنابراین با توجه به لیست حقوق و دستمزد مهر ماه، شرکت تلاش ثبتهای زیر را در دفاتر روزنامه و کل خود انجام خواهد داد:

هزینه حقوق و مزایا                551200

مالیات پرداختنی                   45120

بیمه پرداختنی                     38136

خالص حقوق و دستمزد 467944

بابت ثبت هزینه حقوق و دستمزد آقای احمدی

هزینه بیمه                          125304

بیمه پرداختنی                     125304

بابت ثبت حق بیمه اجتماعی و بیمه بیکاری سهم کارفرما

حقوق پرداختنی                    467944

       بانک / صندوق              467944

بابت پرداخت حقوق به آقای احمدی

مالیات پرداختنی                   45120

بیمه پردختنی                      163440

     بانک/ صندوق                          208560

بابت واریز مالیات و بیمه به حساب دارایی و تأمین اجتماعی

مثال سوم: فرض کنید در آبانمان اطلاعات زیر علاوه بر اطلاعات مثال اول در ارتباط با آقای احمدی به واحد حسابداری حقوق دستمزد ارسال می شود.

ساعت کارکرد آبانماه آقای احمدی 183 ساعت می باشد بدین شکل که در هفته اول 48 ساعت و در هفته دوم 47 ساعت و در هفته سوم 44 ساعت کارکرد داشته است، لازم به ذکر است در هفته سوم روز چهارشنبه از ساعت 22 تا 2 بامداد و در هفته چهارم نیز 44 ساعت کار نموده است.

مقرر شد از ابتدای آبانماه به بعد به آقای احمدی 000/300 ریال حق جذب [2] پرداخت شود.

آقای احمدی در هفته چهارم خود مأموریتی به شهر سمنان داشت که حق مأموریت ایشان 000/35 ریال می باشد.

آقای احمدی مساعده ای به مبلغ 000/50 ریال در آبانماه دریافت نمود و در ضمن، وامی به مبلغ 000/200 ریال دریافت کرده که مقرر شده ماهیانه 000/20 ریال از حقوق و مزایای نام برده کسر شود.

طبق آئین نامه (مفروض) جدید وزارت دارایی مقرر شد که 000/150 ریال از حقوق مزایا معاف از مالیات باشد و حقوق مزایای مشمول مالیات تا سقف 000/100 ریال 10% مشمول مالیات و بیش از 000/100 ریال مشمول و پرداخت 15% مالیات گردد.

مطلوبست: تهیه لیست حقوق و دستمزد و ثبت سند حسابداری در دفاتر روزنامه و کل

محاسبات

حقوق عادی                                  000/528 = 3000 × 176

ساعت اضافه کاری                           7 = 176 – 183

                                                1200 = 40% × 3000

دستمزد هر ساعت اضافه کاری   4200 = 1200 + 3000

حقوق و دستمزد اضافه کاری               29400 – 4200 × 7

بابت 4 ساعت شب کاری هفتۀ سوم       1050 = 35% × 3000

دستمزد هر ساعت شب کاری    4050 = 1050 + 3000

دستمزد 4 ساعت شب کاری هفتۀ سوم   16200 = 4050 × 4

جمع حقوق و مزایای مشمول بیمه = جذب + مأموریت + شب کاری + اضافه کاری + حقوق عادی

600/908 = 000/200 + 000/35 + 200/16 + 400/29 + 000/528

حق بیمه سهم کارگر                                 63602 = 7% × 908600

حق بیمه بیکاری و بیمه سهم کارگر                208978 = 23% × 908600

حقوق و مزایای مشمول مالیات = حق اولاد + شب کاری + اضافه کاری + حقوق عادی

000/580 = 6400 + 16200 + 29400+ 528000

حقوق و مزایای مشمول مالیات             000/430 = 000/150 – 000/580

بر اساس آئین نامه (مفروض) جدید

     000/10 = 10% × 000/100

                                                                                       000/430

                                                4950 = 15% × 000/330

مالیات حقوق آبانماه آقای احمدی 59500

لازم به توضیح است مالیات حقوق بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم طبق ماده 131 محاسبه می شود و به صورت پله ای افزایش می آید بدین شکل که در مرحله اول مشمول 12% مالیات و در مرحله دوم مشمول 18% مالیات خواهد بود که ما در این مثال سعی کرده ایم نحوه محاسبه را با نرخهای 10% و 15% نشان دهیم.

جمع حقوق و مزایا      

000/915 = 400/6 + 000/300 + 000/35 + 200/16 + 400/29 + 000/528

خالص حقوق دریافتنی اقای احمدی + (وام + مساعده + بیمه + مالیات) – جمع حقوق مزایا

878/721 = 102/193 – 000/915

بنابراین لیست حقوق ودستمزد به شکل صفحه بعد تهیه می شود:

پس از آنکه لیست حقوق و دستمزد تهیه گردید واحد حسابداری اقدام به ثبت سند حسابداری در دفاتر روزنامه و کل خواهد نمود.

اگر دقت کرده باشید تا به اینجا لیست حقوق و دستمزد را برای شرکتی که یک نفر پرسنل دارد تهیه کردیم ولیکن باید بدانید که معمولاً پرسنل موسسات چندین نفر حتی صدها نفر می باشند که برای هر فرد محاسبات به صورت مجزا صورت می پذیرد اما کلیه محاسبات در یک لیست حقوق و دستمزد برای همه پرسنل شاغل در موسسات ثبت می شود که بر این مبنا ثبت سند حسابداری صورت خواهد پذیرفت.

در مثال بعدی علاوه بر اینکه در نظر می گیریم به آقای احمدی در دیماه مزایای دیگری همچون بدی آب و هوا تعلق می گیرد (با توجه به اینکه طبق قانون مزایای پرداختنی بابت بدی آب و هوا از مالیات معاف می باشد). در ضمن آقایان حسینی و جهانی به صورت نوبت کار به ترتیب در نوبتهای عصر و شب و همچنین صبح و عصر همکار آقای احمدی می باشند.

مثال چهارم: در پایان دیماه اطلاعات زیر به واحد حسابداری حقوق و دستمزد شرکت تلاش ارسال شده است:

طبق آئین نامه جدید حقوق و مزایای مشمول مالیات 000/200 ریال از مالیات معاف می باشد و نسبت به مازاد 000/200 ریال تا سقف 000/300 ریال مشمول 10% مالیات، نسبت به مازاد 000/300 ریال تا سقف مبلغ 000/400 ریال با نرخ 12% مشمول مالیات، نسبت به مازاد 000/400 ریال به نرخ 15% مشمول مالیات خواهد بود در ضمن حق نوبت کاری معاف از پرداخت مالیات می باشد.

مطلوبست: انجام محاسبات هزینه حقوق موسسه تلاش در دی ماه

تهیه لیست حقوق ودستمزد دی ماه شرکت تلاش

ثبت سند حسابداری هزینه حقوق و دستمزد دیماه شرکت تلاش در دفاتر روزنامه و کل محاسبات حقوق و دستمزد دیماه آقای احمدی

ساعت اضافه کاری                           7 = 176-183

                                                1200 = 40%× 3000

ریال نرخ هر ساعت اضافه کاری   4200 = 1200 + 3000

حقوق دستمزد اضافه کاری                 29400 = 4200 × 7

حقوق دستمزد عادی                        528000 = 3000 × 176

جمع حقوق و مزایای مشمول پرداخت بیمه = بدی آب هوا + حق جذب + دستمزد اضافه کاری + حقوق دستمزد ساعت کار عادی

400/942 = 000/85 + 000/300 + 400/29 + 000/528

حق بیمه سهم کارگر              968/65 = 7% × 400/942

حق بیمه سهم کارفرما             480/188 = 20× 400/942

حق بیمه بیکاری سهم کارفرما    272/28 = 3% × 400/942

حقوق و دستمزد مشمول پرداخت مالیا = حق اولاد + اضافه کاری + حقوق عادی

حقوق و مزایای مشمول پرداخت مالیات   800/563 = 400/6+ 400/29 + 000/528

حقوق مشمول مالیات پس از کسر معافیت         800/363 = 000/200 – 800/563

مازاد حقوق نسبت به 000/200 تا سقف 000/300        000/10 = 10% × 000/100

مازاد حقوق نسبت به 000/300 تا سقف 000/400        000/12 = 12% × 000/100 363800

مازاد حقوق نسبت به 000/400 به بالا              570/24 = 15% × 800/163

جمع مالیات دی ماه حقوق آقای احمدی                     46570

محاسبه هزینه حقوق و دستمزد آقای حسینی

نرخ هر ساعت کار 3500 = 176 ¸ 616000

با توجه به اینکه نامبرده نوبت کار بوده و نوبت کار ایشان عصر و شب است و طبق قانون به نوبت عصر و شب 5/22% فوق العاده نوبت کاری تعلق می گیرد.

حقوق و مزایای مشمول بیمه = حق نوبت کاری + حقوق عادی

                       754600 = 138600 + 616000

حق بیمه سهم کارگر              52822 = 7%× 754600

حق بیمه سهم کارفرما             150920 = 20% × 754600

حق بیمه بیکاری سهم کارفرما 22638 = 3% × 754600

با توجه به معافیت فوق العاده نوبت کاری از مالیات و سایر معافیتهای مالیاتی ذکر شده

616000 = 138600 – 754600

416000 = 000/200 – 616000

مالیات حقوق مشمول نسبت به مازاد 000/200     000/10     = 10%× 000/100

مالیات حقوق مشمول نسبت به مازاد 000/300     12000        =12%×000/100     416000

مالیات حقوق مشمول نسبت به مازاد 000/400     32400        = 15%× 000/100

جمع مالیات دی ماه آقای حسینی                       54400

محاسبات حقوق و دستمزد آقای جهانی

حقوق و مزایای مشمول پرداخت بیمه = حق جذب + فوق العاده نوبت کاری + حقوق عادی

                       935680 = 200000 + 66880 + 668800

حق بیمه سهم کارگر              6/65497 = 7%× 935680

حق بیمه سهم کارفرما             187136 = 20% × 935680

حق بیمه بیکاری سهم کارفرما 4/28070 = 3% × 935680

همچنانکه اشاره شد فوق العاده نوبت کاری و حق جذب معاف از پرداخت مالیات می باشد. بنابراین با لحاظ معافیت بر اساس آئین نامه، مالیات حقوق آقای جهانی به شکل زیر محاسبه خواهد شد.

468800 = 200000 – 668800

مازاد حقوق نسبت به 000/200 ریال تا سقف 000/300 ریال 000/10 = 10%× 000/100

مازاد حقوق نسبت به 000/300 ریال تا سقف 000/400 ریال 12000 = 12%× 000/100       468800

مازاد حقوق نسبت به 000/400 ریال به بالا                 40320 = 15% × 268800

جمع مالیات حقوق دیماه                                     62320

بنابراین با توجه به محاسبات فوق الذکر لیست حقوق و دستمزد به شکل صفحه بعد تهیه و تنظیم خواهد شد:

بعد از اینکه لیست حقوق و دستمزد تهیه گردید واحد حسابداری سند حسابداری حقوق دستمزد را تهیه و تنظیم می نماید و ثبتهای زیر در دفاتر روزنامه و کل انجام خواهد شد:

زمانی که وجوه بیمه و مالیات به حساب سازمان تأمین اجتماعی و وزارت دارایی واریز می شود ثبتهای زیر در دفاتر انجام خواهد شد:

مالیات پرداختنی                   163290

بیمه پرداختنی                     789804

          صندوق/ بانک 953094

و با پرداختن حقوق ثبت زیر انجام می شود.

خالص حقوق پرداختنی 4/2256502

          صندوق بانک              4/2256502

در مسئله فوق الذکر با نحوه محاسبات حقوق و دستمزد سه نفر که دارای مزایای مختلفی بودند آشنا شدید ملاحظه نمودید محاسبات حقوق هر فرد بر اساس اطلاعات قرارداد و شرایط کاری به صورت جداگانه محاسبه شده است ولیکن کلیه اطلاعات حقوق و دستمزد پرسنل در یک لیست حقوق و دستمزد ثبت می شود.

باید بدانید با روشهای خاصی همچون جمع عمودی و افقی ستونهای مختلف لیست حقوق و دستمزد اطلاعات خاصی را می توان استخراج نمود که در ادامۀ آنها را مورد بحث قرار خواهیم داد.

توجه داشته باشید منظور از جمع عمودی، جمع اعداد به صورت عمودی از بالا به پایین می باشد که اطلاعات گسترده ای را خلاصه می نماید.

و منظور از جمع افقی، جمع یکسری اعداد وارقام افقی می باشد که در سطر آخر لیست حقوق و دستمزد حاصل جمع عمودی ستونهای عمودی می باشد که با یکدیگر مرتبط می باشند در حسابداری کنترل جمع عمودی و افقی یکی از روشهای کنترل محاسبات می باشد که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

اهمیت و نقش جمع عمودی و افقی لیستهای حقوق و دستمزد را در بحث شناخت معین حسابهای هزینه حقوق و دستمزد بیشتر درک خواهید نمود.

مجدداً به لیست حقوق و دستمزد صفحه 46 رجوع کنید خواهید دید که جمع عمودی ستونها را با اعداد و جمع افقی را با حروف لاتین مشخص نموده ایم که در زیر آنها را بیشتر توضیح خواهیم داد:

1 – ستون (1) جمع هزینه حقوق عادی پرسنل را بدون هیچگونه مزایا نشان می دهد.

2- ستون (2) جمع هزینه اضافه کاری که باید به پرسنل پرداخت شود را نشان می دهد. سایر ستونهای مزایای حقوق نیز به همین شکل اطلاعات مجموع مزایا را نشان می دهند.

3- ستون (3) جمع کل حقوق و مزایای پرسنل را قبل از کسر کسورات نشان می دهد که مبنای ثبت هزینه حقوق در حسابها می باشد.

4 – ستون (4) جمع حقوق و مزایای را نشان می دهد که مشمول بیمه می باشند و مبنای محاسبه حق بیمه قرار می گیرند.

5- ستون (5) کل مبلغ بیمه سهم کارکنان شرکت یا موسسه را نشان می دهد که باید از جمع حقوق کلیه پرسنل کسر شود.

6 – ستون (6) حقوق و مزایای مشمول مالیات را نشان می دهد که مبنای محاسبه مالیات حققو کلیه پرسنل می باشد.

7 – ستون (7) مالیات حقوق پرسنل را نشان خواهد داد و مبلغی که از حقوق کلیه پرسنل کسر و به حساب وزارت دارایی واریز خواهد شد.

8 – ستونهایی که با شماره (8) نشان داده شده اند هر کدام جمع کسور مختلفی است از حقوق پرسنل کسر خواهد شد.

9 – ستون (9) در واقع جمع کلیه کسورات همه پرسنل شرکت یا موسسه است.

10 – ستون (10) خالص حقوق پرداختنی به پرسنل می باشد.

جمع افقی؛ اشاره کردیم در حسابداری کنترل جمع عمودی و افقی یکی از روشهای کنترل محاسبات می باشند که با دقت در موارد زیر موضوع روشن تر خواهد شد:

جمع ستونهای F, E, D, C, B, A باید با جمع ستون (3) یا H برابر باشد و یا جمع ستونهای A₁ + A₂ + A₃ ) A₃, A₂ , A₁) باید با ستون B₁ مساوی باشد و یا اگر ستون B₁ از ستون H کسر شود ستون C₁ بدست آید یعنی                         H – B₁ = C₁

پس از آنکه با نحوه کنترل محاسبات لیست حقوق و دستمزد آشنا شدید سعی می کنیم مدارک اولیه و مثبته صدور سند حسابداری حقوق و دستمزد را معرفی کنیم و عملیات اجرائی صدور سند حسابداری را با ارائه فرمهای نمونه ای بیشتر بشناسیم.

توضیح داده شد که اطلاعات قرارداد کار از واحد کارگزینی به واحد حسابداری ارسال می شود از طرف دیگر اطلاعات ساعت حضور و غیاب پرسنل از واحد ثبت اوقات کار به واحد حسابداری ارسال می گردد واحد حسابداری پس از آنکه محاسبات مربوط به حقوق و دستمزد هر فرد را بر اساس اطلاعات فوق انجام داد اقدام به تهیه لیست حقوق و دستمزد می نماید که پس از تکمیل لیست حقوق و دستمزد اقدام به تهیه لیست بیمه خواهد نمود لیست بیمه در شکل ظاهر مشابه لیست حقوق و دستمزد می باشد ولیکن در این لیست اسامی افراد و کارکنانی که از مزایای بیمه استفاده خواهند نمود و در واقع حق بیمه آنها به سازمان تأمین اجتماعی واریز می شود ثبت خواهد شد باید توجه داشته باشید که ممکن است افرادی در یک موسسه یا شرکت شاغل باشند ولی حق بیمه آنها به دلایلی به سازمان تأمین اجتماعی واریز نشود یکی از این دلایل می تواند بازنشسته بودن فرد باشد مثلاً اگر فردی قبلاً بازنشسته شده باشد و در شرکتی یا موسسه ای کار نماید و حقوق دریافت کند حق بیمه از ایشان کسر نخواهد شد و یا اینکه فردی در چند محل کار کند که معمولاً حق بیمه خود را در یک محل کار پرداخت می نماید و یا به طور کلی افرادی که به دلایل خاصی از مزایای تأمین اجتماعی استفاده نمی کنند و به طور عمده حق بیمه ایشان به سازمان تأمین اجتماعی واریز نمی شود در نتیجه می توان لیست حقوق و دستمزدی تهیه کرد که تعداد افراد مذکور در آن با تعداد افرادی که در لیست بیمه ای که به سازمان تأمین اجتماعی ارسال می شود برابر نباشد به یک نمونه لیست حقوق که به سازمان تأمین اجتماعی ارسال توجه نمایید:

باید بدانید پس از آنکه لیست بیمه ای که باید به سازمان تأمین اجتماعی ارسال شود تنظیم گردید و مبالغ واریزی به حساب تأمین اجتماعی مشخص شد لیست فوق الذکر به انضمام اظهارنامه حق بیمه که حاوی اطلاعات و شماره و کد شناسایی شرکت و یا کارگاه و خلاصه ای از کل اطلاعات مربوط به افراد بیمه شده و مبلغ واریزی حق بیمه و شماره فیش واریز وجه بیمه به حساب سازمان تأمین اجتماعی می باشد. تحویل سازمان تأمین اجتماعی می گردد که یک نسخه از لیست حقوق و اظهارنامه که توسط سازمان تأمین اجتماعی مهر شده است به شرکت یا موسسه برگشت داده می شود

به یک نمونه اظهارنامه حق بیمه در صفحه بعد توجه نمایید:

در نتیجه واحد حسابداری بر اساس لیست حقوق بیمه و اظهارنامه حق بیمه مهر شده و فیش واریز وجه بیمه سند حسباداری پرداخت حق بیمه پرسنل را به صورت زیر ثبت خواهد نمود.

بیمه پرداختنی   ××

                   بانک / صندوق ××

بابت پرداخت حق بیمه

حسابهای کل و معین حقوق و دستمزد کدامند؟

با اسناد و مدارک ثبت سند حسابداری آشنا شدید و به طور کلی نحوه ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد را در دفاتر روزنامه و کل یاد گرفتید.

اشاره کردیم باتهیه لیست حقوق و دستمزد بر اساس حقوق و مزایای مندرج در لیست حقوق و کسورات مشخص شده در لیست حقوقی هزینه حقوق و دستمزد به صورت زیر حسابها ثبت خواهد شد.

هزینه حقوق و دستمزد ××

                   حقوق پرداختنی ×××

                   مالیات پرداختنی ××

                   بیمه پرداختنی   ××

                   سایر کسورات ××

حال مجدداً به شکل یک لیست حقوق و دستمزد و تعدادی از محاسبات درج شده در لیست حقوق و دستمزد در زیر و صفحه بعد توجه کنید:

لیست حقوق و دستمزد

حق بیمه سهم کارفرما 000/320 = 20%× 000/1600

حق بیمه سهم کارگر   000/112 = 7% × 000/1600

بیمه بیکاری              000/48 = 3%× 000/1600

مالیات حقوق              000/160 = 10% × 000/1600

در صورتی که حسابهایمعین حقوق و دستمزد در نظر گرفته شون سند حسابداری لیست فوق الذکر به صورت زیر صادر خواهد شد.

هزینه حقوق و دستمزد 000/1600

حسابهای معین:

حقوق پایه:                000/1000

اضافه کاری:               000/400

حق جذب                 000/200

                             بیمه پرداختنی 000/112

                             مالیات پرداختنی 000/160

                             حقوق پرداختنی 000/1328

بنابراین اگر دقت داشته باشید متوجه می شود هر بخش از هزینه حقوق و دستمزد که در لیست حقوق و دستمزد محاسبه می شود یعنی (حقوق پایه، اضافه کار، حق جذب) می تواند یک حساب معین از کل هزینه حقوق باشد و واضح است با تهیه لیست حسابهای معین، کنترل بیشتری بر هزینه حقوق و دستمزد وجود خواهد داشت چرا که می توان بررسی نمود چه بخشی از هزینه حقوق به اضافه کار پرسنل و چه بخشی به حق جذب و یا سایر موارد تعلق دارد.

 

فهرست (کدینگ) حسابهای حقوق و دستمزد چگونه است؟

در بحثهای قبل با حسابهای کل و معین حقوق و دستمزد آشنا شدید از طرفی می دانید در موسسات بزرگ حسابها با یک شماره و یا کد اختصاصی شناسایی می شوند و همچنین می دانید کد بندی حسابها بر اساس تعداد حسابها و با توجه به نیاز موسسه صورت می پذیرد در ضمن شماره هر حساب نوع و طبقه آن حساب را نشان می دهد.

به یاد دارید در حسابداری مقدماتی اشاره شد که به طور معمول هزینه ها با کد 5 شناسایی می شوند یعنی حسابهای هزینه با عدد 5 شروع خواهد شد به عنوان مثال می توان به هزینه حقوق یک کد چهار رقمی اختصاص داد (5000).

البته باید توجه داشته باشید که تعداد ارقام کد مورد نظر به شکلی انتخاب می شود که امکان افزودن حسابهای جدید به فهرست حسابها وجود داشته باشد. به عنوان مثال با در نظر گرفتن کد 5000 برای حقوق و دستمزد می توان کد (5100) را برای هزینه حقوق بخش اداری و کد (5200) را برای حقوق بخش فروش و کد (5300) را برای بخش خدمات در نظر گرفت در ضمن حسابهای معین هزینه حقوق هر بخش را با یک شماره می توان تفکیک نمود به عنوان مثال هزینه حقوق عادی پرسنل بخش اداری را می تان با کد (5110) و اضافه کاری آن را با کد (5120) و نوبت کاری آن ر با کد (5130) مشخص نمود و یا هزینه حق جدب حقوق بخش فروش را می تان با کد (5250) مشخص نمود در این سیستم شماره گذاری اگر شما به حساب (5310) برخورد نمودید باید متوجه شوید اولاً چون حساب با شمارۀ 5000 شروع شده است هزینه حقوق است.

ثانیاً عدد 300 از کد (5310) نشان می دهد که هزینه حقوق بخش خدمات می باشد و ثالثاً عدد 10 از کد (5310) بیان می کند حساب معین حقوق عادی می باشد. به یک سیستم کد بندی حساب حقوق و دستمزد که در زیر به شکل خلاصه نشان داده شده توجه کنید:

البته باید دقت داشته باشید در سیستم حسابداری صنعتی و تولیدی با توجه به اینکه حسابهای تعیین کننده قیمت تمام شده ایجاد می شود کد بندی حسابها با شکلی جدید انجام می پذیرد که اساس آن مشابه با روش کد بندی است که فرا گرفته اید ولیکن کدهای جدیدی به حسابهای تولیدی اختصاص داده می شود که در ادامه مختصراً به آنها اشاره می کنیم.

می دانید کنترل هزینه ها در حسابداری صنعتی اهمیت ویژه ای دارد و طبقه بندی هزینه ها در این موسسات به طور کلی به قیمت تمام شده تولید و سربار تولید و هزینه های توزیع و فروش و سایر هزینه ها تقسیم خواهد شد . و به تبع هر یک از طبقات فوق الذکر از اجزاء دیگری تشکیل خواهد شد به عنوان مثال هزینه سربار می تواند از هزینه های اضافه کار، حقوق ایام مرخصی و یا دستمزد غیر مستقیم تولید تشکیل شده باشد و یا هزینه های توزی و فروش نیز شامل هزینه های حقوق و دستمزد کارکنان فروش و یا سایر هزینه ها باشد بنابراین استفاده که عدد 5 برای طبقه بندی هزینه ها ایجاد محدودیت خواهد نمود در نتیجه به طور معمول هزینه های بهای تمام شده کالای فروش رفته را با کد 350 آغاز می نمایند و سربار کارخانه را با کد 400 (توجه دارید این کد دیگر درآمد نخواهد بود) به عنوان مثال هزینه حقوق دستمزد غیر مستقیم را با کد 401 و اضافه کاری را با کد 405 نشان خواهند داد سایر هزینه های سربار نیز به همین ترتیب کدگذاری خواهد شد.

می توان اشاره کرد که هزینه های توزیع و فروش را در موسسات صنعتی با کد 500 نشان می دهند که حقوق کارکنان این واحد را با کد 501 نشان می دهند و سایر هزینه های توزیع فروش به همین منوال کدگذاری خواهند شد بنابراین متوجه شدید که سیستم کد گذاری در موسسات تولیدی با موسسات بازرگانی تفاوتی چندانی ندارد تنها مورد اختلاف می توان تقسیم بندی دقیقتر هزینه ها در این موسسات باشد.

---