به نام خداوند بخشنده و مهربان
کاربینی(شرکت زمین پویان کاواک):
تفاوت حسابداری مالی و حسابداری خدمات وآثار فرهنگی وهنری:
از آنجایی که اطلاعات و سرفصل ها نشان میدهد رشته حسابداری خدمات و آثار فرهنگی و هنری شباهت خیلی زیادی با حسابداری مالی دارد لذا به علت دسترسی نداشتن به روند کاری آن رشته و باتوجه به اینکه برای اولین بار در آموزشگاه های عالی علمی و کاربردی تدریس میشود؛در نتیجه توضیحاتی را درمورد روند کاری حسابداری مالی می دهم.
حسابداري مالي
اين نوع از حسابداري را مي توان حسابداري گزارش نيز ناميد . زيرا هدف اصلي در اين نوع از حسابداري ، تهيه صورتهاي مالي اساسي ميباشد كه مورد نياز استفاده كنندگان از اين صورتهاي مالي است . شايد بتوان گفت كه دليل اصلي پيدايش اين نوع حسابداري ، اصل تفكيك شخصيت ميباشد . اين اصل امكان مشاركت صاحبان سرمايه اي را كه به تجارت نمي پرداختند ممكن ساخت و به اين شكل باعث رشد و توسعه بنگاه هاي تجاري شد. اين نوع از مشاركت باعث پيدايش سهام و بازار بورس شد. البته دليل اصلي ايجاد بازار بورس را مي توان ، افزايش شمار شركتهاي سهامي دانست . يكي ديگر از موضوعات اصلي كه در اين دوران تأثير اساسي بر رشته حسابداري گذاشت برقراري ماليات بردرآمد بود. اين نوع از ماليات كه در اغلب كشور هاي صنعتي اروپا وسيله اي براي تأمين عدالت اقتصادي است از اوايل قرن نوزدهم ايجاد و به تدريج جزئي از نظام مالياتي كشورها شد. تعيين ماليات بر درآمد مستلزم شناخت دقيق سود خالص بود و لازمه اين شناخت نگهداري حسابها و دفاتر منظم و تهيه صورتهاي مالي كه ميزان سود را به درستي نشان دهد . به اين ترتيب دولتها به صورت يكي از اصلي ترين استفاده كنندگان از صورتهاي مالي مؤسسات درآمدند. ديگر استفاده كنندگان از اين صورتهاي مالي عبارتند از : بانكها ، اعتبار دهندگان ، بستانكاران بلند مدت و كوتاه مدت ، فروشندگان ، مشتريان ، كاركنان ، سرمايهگذاران بالقوه ، كارگزاران بازار سرمايه ، جامعه و مديريت مؤسسه
قسمت های حسابداری شرکت زمین پویان کاواک:
از آنجا که زمینه فعالیت این شرکت استخراج سنگ بوده است در نتیجه انبار این شرکت در نزدیکی کارگاه میباشد و دارای 1 حسابدار انبار و2تنخواه گردان میباشد.
در دفتر مرکزی که تهران است حسابداران مالی ،کارشناس تنخواه ، صنعتی، بازرگانی نیز فعالیت میکنند که هرکدام در زمینه مشخصی فعال اند و در نهایت برای یکی شدن حساب ها و یکپارچگی، گزارش های کامل خود را به حسابدار مالی داده تا وارد سیستم نموده و در نهایت گزارش جامعی تهیه نماید.
در قسمت نرم افزار این شرکت بیشتر در مورد وظایف حسابداران توضیح می دهیم.
نرم افزار مالی شرکت زمین پویان کاواک:
نرم افزاری که این شرکت با آن کار میکند همکاران سیستم بوده است و که حسابدار مالی از آن بیشتر استفاده میکند.
همانطور که در شکل ملاحظه میکنید در مرحله اول سند میزند بعد وارد دفترروزنامه و دفتر کل و اگر معین لازم داشت حساب معین باز میکند و در آخر به صورت گزارش های مورد نیاز از آنها استفاده میکند.
محاسن ومعایب سیستم نرم افزار حسابداری شرکت
از محاسن این نرم افزار میتوان گفت که تمام مراحل اتوماتیک بوده ودر صورت تداخل اخطار داده و همچنین موارد تکراری را ذخیره کرده و به صورت لیستی گزارش می دهد.
معایبی که امکان دارد در بیشتر نرم افزار ها وجود داشته باشد کد ها میباشد که این امکان را از کاربر گرفته و به صورت پیش فرض بوده و امکان تغییر دادن نمی باشد و کاربران را محدود کرده است.
آینده نگری شغلی حسابداری گرایش خدمات و آثار فرهنگی و هنری با توجه به شرایط اجتماعی:
فرصتهای شغلی یک حسابدار بسیار گسترده است و از پایینترین سطح تا بالاترین سطح را در بر میگیرد. با وجود این که در دانشگاههای مختلف کشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تحصیل میکنند، اما تعداد فارغالتحصیلان بیکار این رشته از سایر رشتهها کمتر است. چون از یک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترین کارخانههای کشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات کاربرد وسیعی دارد. چون محاسبه سود به یاری حسابداری امکانپذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شرکتها اعم از دولتی و خصوصی میباشد.
با توجه به اطلاع به دست آمده فارغ التحصیل های رشته حسابداری گرایش خدمات و آثار فرهنگی و هنری میتوانند در زمینه ی حسابداری مالی شرکت ها فعالیت نمایند.
نمودار حسابداری:
فعالیتهای چرخه مخارج
یکی از وظایف اساسی سیستم اطلاعاتی حسابداری پشتیبانی اثر بخش از عملکرد فعالیتهای تجاری شرکت از طریق پردازش کارامد داده های معاملات و رویدادهای تجاری آن است.
پنج فعالیت اساسی در چرخه مخارج :
1.. درخواست خرید کالا 2.. سفارش کالا 3.. دریافت کالا 4.. تصویب صورتحساب خرید 5.. پرداخت بهای کالای خریداری شده
ادامه این بخش چگونگی گرداوری و پردازش داده های هر یک از فعالیتهای اصلی چرخه مخارج را توسط سیستم اطلاعاتی حسابداری توضیح می دهد
1-درخواست کالا:
اولین فعالیت اصلی تجاری در چرخه مخارج ، درخواست خرید کالا یا ملزومات است.
چه چیزی ، چه موقع و چه میزان خریداری شود، از جمله تصمیمات کلیدی ومهم در این فرایند است.
روشهای سنتی کنترل موجودی کالا :
نگهداری مواد وکالا به اندازه کافی به نحوی که اگر فروشندگان مواد اولیه در تامین مواد اولیه مورد نیاز شرکت تاخیر داشته، یا مصرف مواد بیش از حد انتظار باشد ، فرایند تولید بدون وقفه ادامه یابد.
این روش سنتی معمولا مقدار سفارش اقتصادی نامیده میشود زیرا بر اساس محاسبه میزان بهینه سفارشی است که درآن، مجموع هزینه های سفارش ، انبارداری و نگهداری و هزینه فقدان موجودی مواد وکالا در حداقل ممکن است
روشهای مختلف کنترل موجودی :
غالباٌ کاربرد روش سنتی منجربه افزایش قابل توجه در هزینه نگهداری موجودی مواد وکالا میشود.
یک روش برای مدیریت موجودی مواد وکالابرنامه ریزی تقاضای مواد اولیه است
این روش برای حداقل کردن مواد وکالای مورد نیاز ، به جای پیشبینی نیازها بر برنامه ریزی تولید تاکید میکند. در این روش عدم اطمینان و ابهام در مورد زمان نیاز به مواد اولیه کاهش می یابد در نتیجه موجودی مواد و کالای کمتری نگهداری میشود.
روش دیگر سیستم بهنگام موجودی کالا (JIT)است :
این روش سعی می کند هزینه نگهداری وهزینه فقدان موجودی را حذف یا حداقل کند در این روش مواد، قطعات وملزومات به جای حمل در انباشته های بزرگ و نگهداری انها در یک انبار مرکزی برای مصرف اینده ، به تناوب ودر انباشته های کوچک برای جایی که انها را درخواست کرده ، ودر زمانی که آنها نیاز دارند ارسال میشوند.
تفاوت عمده بین این دو روش در برنامه ریزی تولید است . انتخاب یکی از این روشها به محصولاتی بستگی دارد که شرکت می فروشد . سیستم برنامه ریزی تقاضای مواد اولیه برای محصولاتی مانند کالاهای مصرفی که الگوی تقاضای آنها قابل پیش بینی است کارآمدتر است. سیستم بهنگام موجودی برای محصولاتی مانند لباسهای شیک ، که تقاضا برای انها به طور دقیق قابل پیش بینی نیست سودمند است.
اسناد، مدارک و روشها (درخواست کالا):
صرف نظر از این که چه کسی درخواست خرید مواد یا ملزومات را می دهد معمولا نیاز به خرید کالا یا ملزومات، منشا ایجاد درخواست یک خرید است.
درخواست خرید:
سندی که درخواست کننده ، محل تحویل ، تاریخ نیاز به کالا ، کد کالا ، شرح کالا ، مقدار ،قیمت هر قلم و فروشنده پیشنهادی را تعیین می کند
فرصتهای استفاده از فن آوری اطلاعات (درخواست کالا):
یک روش برای افزایش کارایی به کارگیری سیستم ثبت مستقیم داده است. مستند سازی الکترونیکی زمان لازم برای پردازش داده های درخواست خرید وهزینه های ذخیره سازی داده ها را کاهش می دهد. همچنین طراحی واجرای کنترلهای ویرایش مناسب میتواند دقت وصحت داده ها واطلاعات را افزایش دهد. فن اوری کدهای میله ای ، نگهداری اطلاعات دقیق ثبتهای دایمی موجودی کالا را آسان میکند.خط های چاپی در کدهای میله ای حاوی اطلاعاتی مانند کد اقلام ، محل، ب ت و قیمت است.کدهای میله ای نه تنها زمان وهزینه نگهداری موجودی کالا را کاهش میدهد بلکه خطاهای ثبت داده ها در سیستم را به طور واقعی حذف میکند.
سفارش کالا:
دومین فعالیت اصلی در چرخه مخارج شرکت سفارش دادن خرید مواد و ملزومات است.
فعالیت خرید معمولا توسط مامور خرید در دایره خرید انجام میشود.
تصمیمات کلیدی(سفارش کالا):
انتخاب فروشنده مهمترین تصمیم عملیاتی در فعالیت خرید است. هنگام اتخاذ این تصمیم باید به عوامل زیر توجه کرد:
قیمت کیفیت کالا اطمینان از تحویل کالا
درمورد کیفیت واطمینان از تحویل ، اعتماد به فروشنده بویژه در سیستم بهنگام موجودی بسیا مهم است. زیرا تاخیر در تحویل یا تحویل مواد و قطعات با کیفیت پایین وخراب میتواند منجر به توقف کامل سیستم تولید شود.در ضمن عملکرد وسوابق فروشنده باید ردیابی و به صورت ادواری ارزیابی شود، تا ضرورت تغییر یا عدم تغییر مشتری مشخص شود.
اسناد و مدارک وروشها(سفارش کالا):
دریافت درخواست خرید کالا نقطه شروع فرایند سفارش مواد و ملزومات است. اصلی ترین سند ومدرک ایجاد شده دراین فرایند ، سفارش خرید است.سفارش خرید سندی است که به موجب ان به طور رسمی از یک فروشنده درخواست میشود کالای معینی را به قیمت تعیین شده فروخته و ارسال کند.همچنین سند مزبور تعهد پرداخت بهای خرید است ، وهنگام پذیرش آن توسط فروشنده یک قرارداد تلقی میشود.
پنج نسخه از سفارش خرید برای بررسی وتصویب برای مدیر دایره خرید ارسال میشود.پس از امضای سفارش خرید نسخه اصلی برای فروشنده فرستاده میشود. نسخه دوم برای دایره رسید کالا ، نسخه سوم برای دایره حسابهای پرداختنی ، نسخه چهارم برای دایره درخواست کننده ونسخه پنجم به درخواست خرید ضمیمه و به ترتیب شماره سریال سفارش خرید، درفایل باز سفارشهای خرید دایره ی خرید بایگانی میشود.
فرصتهای استفاده از فن اوری اطلاعاتی (سفارش کالا)
محرک هزینه اصلی در فعالیت خرید تعداد سفارشهای پردازش شده است. بنابراین برای افزایش اثر بخشی مراحل فعالیت خرید باید تعداد سفارشهای پردازش شده را کاهش داد. یک راه برای بهبود فرایند خرید استفاده از مبادله الکترونیکی داده است. مبادله الکترونیکی داده با حذف نیاز به کارکنان اداری برای چاپ وارسال اسناد کاغذی ،هزینه ها را کاهش میدهد..همچنین ،سیستم مزبور زمان بین اعلان سفارش دوباره ی یک قلم کالا ودریافت آن را کاهش میدهد در نتیجه ریسک کمبود مواد اولیه وتوقف تولید را کاهش داده و موجب افزایش سوداوری شرکت می شود.علاوه بر این بهبود فرایند خرید ملزومات نیز مهم است. این خریدها معمولا جزیی بوده ومقدارشان نیز کم است یکی از روشهای مناسب برای پردازش خرید ملزومات استفاده از کارت خرید است. که نه تنها موجب کاهش هزینه ها و افزایش کارایی میشود بلکه در پیشگیری از تقلب کارکنان نیز کمک می کند.اینترنت نیز روشی دیگر برای افزایش کارایی ،اثر بخشی و خودکار کردن فرایند پردازش ملزومات وسایر اقلام غیر موجودی کالاست. که با استفاده از نرم افزارهایی که برای فهرست کردن همه فروشندگان مجاز محصولات مختلف وجود دارد، قابل استفاده است.
رسید و انبار کردن کالا
سومین فعالیت اصلی در چرخه مخارج ، رسید و انبار کردن کالاهای سفارش شده است. دایره رسید کالا مسئولیت پذیرش و دریافت محموله های فروشندگان را به عهده دارد. دایره رسید کالا زیر مجموعه مدیر انبار است و به او گزارش می کند. دایره نگهداری کالا مسئولیت انبار کردن و نگهداری کالا را به عهده دارد. اطلاعات رسید کالای سفارش داده شده باید برای بهنگام کردن مانده ی موجودی های شرکت به دایره کنترل موجودی ارسال شود.
تصمیمات کلیدی و اطلاعات مورد نیاز(رسید و انبار)
اولین تصمیم بر اساس اطلاعات دریافتی از دایره خرید کالا گرفته می شود. به این معنی که وجود یک سفارش خرید معتبر ، نشان می دهد که محموله باید پذیرفته شود. این تصمیم بسیار مهم است زیرا پذیرش و دریافت کالای سفارش نشده باعث اتلاف وقت و فضای نگهداری اقلامی می شود که باید برگشت داده شوند.بررسی و تایید کالای حمل شده بسیار مهم است زیرا شرکت باید مطمئن شود تنها بهای کالای واقعی دریافت شده را پرداخت کرده است.شرکتها باید الزام هایی را برای شمارش صحیح ودقیق تمام محموله های دریافتی توسط کارکنان دایره رسید کالا تعیین کند. یکی از ابزارهای موثر ، الزام کارکنان به ثبت دقیق مقادیر کالای دریافت شده و امضای گزارش رسید کالا است ، که موجب تعهد کاری بیشتر می شود.
اسناد ، مدارک وروش ها (رسید و انبار):
سند و مدرک اصلی مورد استفاده در سیستم دریافت کالا در چرخه مخارج گزارش رسید کالا است. گزارش رسید کالا جزئیات هر محموله را مستند می سازد.
در هر یک از حالتهای زیر دایره خرید باید موضوع را با فروشنده حل کند :
1..رسید کالاهایی که مقدار آنها با سفارش داده شده تفاوت دارد.2..رسید کالای اسیب دیده.3..رسید کالایی که کیفیت لازم را ندارد ودر بازرسی مورد تایید قرار نگرفته است.معمولا فروشنده تعهد میکند که هرگونه مغایرت مقداری را در صورتحساب فروش اصلاح کند. در مورد کالای اسیب دیده و با کیفیت پایین پس از موافقت فروشنده با برگشت کالا یا کاهش قیمت کالا ، سندی به نام اعلامیه بدهکار صادر می شود. یک نسخه از ان برای فروشنده ارسال میشود تا وی در پاسخ یک اعلامیه بستانکار صادر کند . نسخه دیگر اعلامیه بدهکار برای دایره حساب های پرداختنی برای اصلاح مانده بستانکاری حساب فروشنده فرستاده میشود .نسخه سوم به عنوان مجوز برگشت کالا به فروشنده به همراه کالا برای دایره حمل ارسال می شود.
شمارش وثبت کالاهای خریداری شده یک فعالیت پر زحمت و کاربر است. یک راه برای بهبود وافزایش کارایی ، ملزم کردن فروشندگان به استفاده از کدهای میله ای برای تمام محصولاتشان است. این کار باعث حذف اشتباهات ناشی از وارد کردن داده ها به سیستم می شود، همچنین زمان پردازش ترخیص و حمل کالا را کاهش میدهد.
فن آوری ماهواره ای فرصت دیگری برای افزایش کارایی واثر بخشی حمل و نقل برون سازمانی کالا است. شرکتها می توانند مکان دقیق تمام محموله های ورودی را پی گیری واطمینان پیدا کنند که نیروی کافی برای تخلیه به موقع، در محل های مربوط وجود دارد.
تصویب صورتحساب های مشتری :
چهارمین فعالیت چرخه مخارج ، تصویب صورتحساب فروشنده برای پرداخت بهای آن است.این فرایند توسط دایره ی حساب های پرداختنی انجام می شود.دایره مزبور زیر مجموعه ی رئیس حسابداری است وبه وی گزارش می کند.فعالیت خرید هنگامی مجاز است که سفارش خرید صادر و دایره حساب های پرداختنی نیز تعهد پرداخت به فروشنده را ثبت کرده باشد.
تصمیمات کلیدی واطلاعات مورد نیاز(تصویب صورتحساب):
به طور قانونی تعهد پرداخت زمانی ایجاد می شود که کالا، دریافت شده باشد. اما در عمل، شرکتها تنها بعد از رسید کالا و تصویب صورتحساب ، حسابهای پرداختنی را ثبت می کنند این تفاوت زمانی، به ثبتهای اصلاحی مناسب برای تهیه صورتهای مالی دقیق در پایان یک سال مالی نیازمند است.
اسناد ، مدارک و روشها (تصویب صورتحساب):
دو روش برای پردازش صورتحساب های فروشندگان وجود دارد ، یکی سیستم بدون سند و دیگری سیستم سندی است. درسیستم سندی یک سند به نام سند پرداخت تهیه می شود که فروشنده ومبلغ خالص پرداختی پس از تخفیف را نشان می دهد . استفاده از سند پرداخت سه مزیت دارد:1..تعداد چکهای صادره را کاهش می دهد.2..میتواند برای ردیابی آسان تمام حسابهای پرداختنی دارای شماره سریال چاپی باشد.3..تفکیک زمان تصویب صورتحساب را از زمان پرداخت بهای ان تسهیل می کند.کارمند دایره حسابهای پرداختنی ،اسناد پرداخت را به ترتیب تاریخ سررسید در فایل اسناد پرداخت نشده ذخیره می کند. اسناد پرداخت ومستندات مربوط که یک بسته نامیده می شود، قبل از سررسید برای پرداخت برای صندوقدار ارسال می شوند.
فرصت های استفاده از فن آوری اطلاعات(تصویب صورتحساب):
شرکتها با ملزم کردن فروشندگان به ارسال صورتحسابهای خودبه روش مبادله الکترونیکی داده، می توانند کارایی سیستم حسابهای پرداختنی خود را بهبود ببخشند. که با این کار در وقت صرفه جویی و هزینه اصلاح اشتباهات را کاهش می دهند.روش دیگر، حذف کامل صورتحساب فروشندگان است. این روش برای بیشتر درخواست خریدهای که شرکتها معمولا از قیمت آنها در زمان سفارش خرید اطلاع دارند به کار می رود .شاید بهترین فرصت برای افزایش کارایی حسابهای پرداختنی، درحوزه خریدهای غیر موجودی کالاست. استفاده از کارتهای خرید، ضرورت پردازش صدها صورتحساب فروش، با مبلغ کم را از بین می برد.
پرداخت بهای کالا
آخرین فعالیت چرخه مخارج ، پرداخت بهای صورتحساب های فروش تصویب شده است.پرداخت بهای صورتحساب های مصوب ، پرداخت های نقدی نام دارد، که توسط صندوقدار انجام می شود. صندوقدار زیر مجموعه رئیس حسابداری است وبه او گزارش می کند.
تصمیمات کلیدی(پرداخت بهای کالا):
یک تصمیم مهم در پردازش پرداخت های نقدی، استفاده ازمزایای تخفیفات نقدی پیشنهادی فروشندگان است. بودجه جریان نقدی کوتاه مدت برای این تصمیم گیری بسیار مفید است
اسناد ، مدارک و روشها(پرداخت بهای کالا):
صندوقدار بسته سند را از دایره حسابهای پرداختنی دریافت می کند و هر بسته سند را بررسی و مبلغ پرداختی ان را محاسبه و داده های پراخت نقدی را وارد سیستم می کند. سپس سیستم از فایل سند پرداخت برای بهنگام کردن فایل های حسابهای پرداختنی ، صورتحسابهای در جریان و دفتر کل استفاده می کند.پس از جمع زدن تمام صورتحسابهای هر مشتری برای هر فروشنده حواله پرداخت تنظیم می شود.سپس چکها و برگه های پرداخت، صادر می شوند. پس از پردازش تمام رویدادهای پرداخت، لیست پرداختهای مزبور چاپ و برای رئیس حسابداری فرستاده می شود. پس از امضا، صندوقدار چک ها و برگه های پرداخت را از طریق پست برای فروشندگان ارسال می کند
فرصتهای استفاده از فن آوری اطلاعاتی(پرداخت بهای کالا) :
استفاده از فن آوری اطلاعاتی برای انتقال الکترونیکی وجوه نقد به مشتریان ،به جای چک، باعث افزایش کارایی فرایند پرداختهای نقدی شرکت می شود..انتقال الکترونیکی وجوه ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای در منابع شرکت به وجود می آورد. زیرا وقت و هزینه ای برای تنظیم ، صدور ، امضا و ارسال چک برای مشتریان و نگهداری چکهای باطل شده صرف نمی شود.
اهداف کنترلی ، تهدیدها و روش ها
دومین وظیفه سیستم اطلاعاتی حسابداری مناسب، فراهم کردن کنترل های کافی برای حصول اطمینان از تحقق اهداف زیر است :
1..تمام معاملات به نحو مناسب تصویب شده ، ودارای مجوزهای قانونی هستند.
2..تمام معاملات ثبت شده در سیستم حسابداری معتبر هستند.
3..تمام معاملات، معتبر، دارای مجوز و تصویب شده هستند و در سیستم حسابداری ثبت می شوند.
4..تمام معاملات به طور صحیح در سیستم حسابداری ثبت می شوند.
5..داراییها درمقابل سرقت یا از بین رفتن محافظت می شوند.
6..فعالیتهای تجاری شرکت به شیوه کارامد واثربخش انجام می شود.
سیستم حقوق و دستمزد
اهمیت سیستم حقوق و دستمزد
سیستم حقوق و دستمزد یکی از فعالیت های اصلی چرخه مخارج بوده وهزینه حقوق و دستمزد نشان دهنده سهم نیروی کار در تولید محصولات و ارائه خدمات بوده ویکی از مهمترین هزینه های عملیاتی اکثر مؤسسات است.
هزینه دستمزد به عنوان یکی از عوامل مهم هزینه مستلزم اندازه گیری، کنترل و تجزیه وتحلیل مستمر می باشد. اقزایش تولید که به کاهش بهای تمام شده هر واحد منجر می گردد، توأم با افزایش نرخهای دستمزد و مزایای مربوط، موجب افزایش روند استفاده از تجهیزات ماشینی و پیشرفته به منظور تولید بیشتر با ساعات کار کمتر گردیده است. تغییرات در استفاده از نیروی کار، اغلب تغییرات در روشهای پرداخت پاداش را ایجاب می نماید و این امر خود موجب تغییراتی در نحوه حسابداری هزینه های دستمزد می گردد. طبق آخرین تجزیه و تحلیلها، پرداختهای دستمزد به طور مستقیم یا غیرمستقیم، بر مبنای درجه مهارت کارگران صورت می گیرد.
وظایف حسابداران در مورد هزینه حقوق ودستمزد از ساده ترین و در عین حال بااهمیت ترین آنها است. محاسبه و پرداخت درست وبه موقع حقوق و دستمزد یکی از عوامل مؤثر در ایجاد رابطه مطلوب بین کارکنان (کارگران) و کارفرما می باشد.
مدارک سیستم حقوق ودستمزد که به درستی تهیه و به آسانی قابل فهم باشند نیز یکی دیگر از عوامل با اهمیت در برقراری رابطه مناسب بین مدیریت مؤسسات، کارکنان و مقامات قانونی از قبیل ادارات کار، بیمه و دارایی و.... می باشد.
سیستم حقوق و دستمزد payroll system
به مجموعه اجزا به هم پیوسته در داخل یک مؤسسه که داده های مربوط به سهم نیروی کار را در تولید محصولات یا ارائه خدمات به صورت اطلاعات حقوق و دستمزد تبدیل می نماید یک سیستم حقوق و دستمزد گفته می شود.
داده های مربوط به نیروی کار را می توانیم نام کارمند یا کارگر، شماره پرسنلی یا شماره بیمه تأمین اجتماعی، ساعات یا روزهای کارکرد، نرخ دستمزد، میزان اضافه کاری، ... و کسورات قانونی و توافقی (بیمه، مالیات، وام، مساعده، ....) نام برد.
ازآنجا که هزینه حقوق و دستمزد و مخارج مربوط به آن درصد تقریباً بالایی از هزینه های هر مؤسسه را تشکیل می دهد. ضروری است در این سیستم پیش بینی های لازم برای حصول اطمینان از پرداخت صحیح حقوق و دستمزد به عمل آید. ازسوی دیگر سیستم حقوق ودستمزد باید به نحوی طراحی شود که اطلاعات لازم را به سرعت گردآوری، کسورات لازم را محاسبه و رقم خالص قابل پرداخت به هریک از کارکنان را تعیین نموده و تدابیر مناسبی را برای جلوگیری از پرداخت به شکل غیر قانونی به افراد سوء استفاده کننده ایجاد نماید.
معمولاً قوانین کشورها همه ی مؤسسات اعم از خدماتی، بازرگانی و تولیدی را ملزم نموده تا اطلاعات لازم در مورد تعداد کارکنان، حقوق و دستمزد و مزایای مربوطه را همه ماهه به دستگاههای ذیربط همچون وزارت دارائی برای تعیین و وصول مالیات حقوق و سازمان تأمین اجتماعی برای وصول بیمه و ارائه خدمات ارسال دارند. در نتیجه موارد فوق یک سیستم منظم و دقیق را برای حقوق و دستمزد ضروری کرده است.
کنترل داخلی سیستم حقوق و دستمزد
به منظور کنترل هزینه های دستمزد علاوه بر دایره حسابداری حقوق و دستمزد، سایر دوایر از قبیل کارگزینی، دایره ثبت اوقات کار (کنترل ورود وخروج پرسنل)، دایره برنامه ریزی تولید ودر مواردی دایره پرداخت نیز می توانند یاری دهنده باشند.
الف) دایره کارگزینی :
وظیفه اصلی دایره کارگزینی تأمین نیروی کار است.
در ارتباط با منابع انسانی:
تهیه آیین نامه های استخدامی، تهیه و اجرای برنامه های آموزشی، تنظیم شرح وظایف و ارزیابی مشاغل، انجام معاینه پزشکی، مصاحبه ترفیعات، نقل وانتقالات-مرخصی ها، تعیین مشاغل، استخدام و صدور حکم کارگزینی در زمره وظایف دایره کارگزینی می باشد.
مقررات استخدامی باید علاوه بر مطابقت با مقررات مؤسسه، با قوانین، مقررات و آئین نامه های وزارت کار و امور اجتماعی وسایر مقررات جاری کشور نیز مطابقت داشته باشد.
پس از استخدام کارمند یا کارگر جدید و انجام مراحل مختلف استخدام توسط دایره کارگزینی، نرخ حقوق و دستمزد تعیین شده و سایر اطلاعات مورد نیاز را به دایره حقوق و دستمزد ارسال می کند. تغییر نرخ حقوق و دستمزد و یا احیاناً خاتمه کار (قطع رابطه شغلی با مؤسسه)، غیبت و سایر تغییرات مؤثر بر حقوق و دستمزد بایستی سریعاً به دایره حسابداری حقوق و دستمزد اطلاع داده شود تا موضوع را در هنگام محاسبات و تنظیم لیست حقوق و دستمزد در نظر بگیرد.
ب) دایره برنامه ریزی توليد:
این دایره برنامه تولید را برای هر سفارش یا مرحله تولید تهیه می کند.
ج)دایره ثبت اوقات کار (دایره کنترل ورود وخروج پرسنل)
وظیفه این دایره کنترل زمان ورود و خروج پرسنل و نگهداری مدارک صحیح و کامل در مورد اوقات کار هر یک از کارکنان می باشد. نگهداری مدارکی که نشان دهنده اوقات کار هر یک از کارکنان در دوره های مشخص هفتگی یا ماهانه باشد اولین ومهمترین مرحله از مراحل جمع آوری داده های (اطلاعات) مربوط به سیستم حقوق و دستمزد می باشد. برای انجام این کار از وسایل و مدارک زیر استفاده می شود:
کارت ساعتtime card
کارت ساعت که به آن کارت حضور و غیاب نیز می گویند یکی از مدارک مسلم و گویا در مورد حضور یا عدم حضور کارکنان در محل کار می باشد. کارت ساعت که توسط دایره ثبت اوقات کار جمع آوری می گردد شامل نام ونام خانوادگی و شماره پرسنلی هر یک از کارکنان بوده و معمولاً یک دوره پرداخت حقوق و دستمزد را در بر می گیرد. یک کارت ساعت تکمیل شده نشان دهنده ساعت شروع به کار (ورود) وخاتمه کار (خروج) هریک از کارکنان در هر روز یا نوبت کاری و همچنین میزان ساعت اضافه کاری می باشد ومعمولاً به وسیله ماشین ساعت زن تکمیل می گردد.
لازم به توضیح است که ساخت ماشینهای ساعت زن دیجیتالی و پیشرفته امروزی استفاده از کارت ساعت طبق فرم قبل تقریباً منسوخ گردیده است وجای آن را کارتهای کوچک شناسایی خاص این موضوع يا دستگاههاي انگشت زني كه صرفابا اثرانگشت ورود و خروج كاركنان را ثبت وضبط مي نمايد،گرفته است. وکارکنان هنگام ورود و خروج کافی است که کارت را از شیار مخصوصی که در دستگاه ماشین ساعت زن تعبیه شده عبور دهنديا در نوع انگشت زني فقط اثر انگشت خودشان را كه قبلا توسط دايره كارگزيني براي سيستم تعريف شده است ثبت نمايند. اطلاعات لازم در دستگاه ذخیره گردیده و در پایان هر ماه استخراج می گردند. استفاده از شیوه های جدید امکان سوء استفاده را تقریباً غیرممکن ساخته است.
ماشین ساعت زن time clock
ماشین ساعت زن وسیله ای است برای ثبت و انعکاس اوقات حضور کارکنان در محل کار بر روی کارت ساعت یا ذخیره اطلاعات مربوط به ورود و خروج کارکنان.
معمولاً برای هر یک از کارکنان یک شماره کارت ساعت اختصاص داده می شود. شماره کارت ساعت ذکر شده به عنوان شماره شناسایی کارکنان در لیست حقوق و دستمزد می باشد. معمولاً مسئولین ثبت اوقات کار هنگام ورود و خروج کارکنان در نزدیکی محل ماشین ساعت زن مستقر می گردند و به منظور حصول اطمینان از نحوه صحیح ثبت اوقات کار نظارت و کنترل می نمایند که هر یک از کارکنان فقط کارت خود را زده و به جای دیگری کارت نزنند.کارتهای ساعت زن یا اطلاعات استخراج شده پس از امضاء وتأئید توسط دایره ثبت اوقات کار به قسمت حسابداری حقوق و دستمزد ارسال می گردند.
کارت اوقات کار:
کارت اوقات کار بیشتر در مؤسساتی که تولید آنها به صورت سفارش انجام می گردد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هر کارگر باید زمان انجام کار، خود را برای هر سفارش به سرپرست مربوطه اطلاع دهد تا کارت اوقات کار توسط سرپرست به طور صحیح تکمیل و درنهایت تأئید گردد. در موسسات تولیدی که تولید به صورت سفارش انجام نمی گیرد به این کارت نیازی نیست.
دایره حقوق و دستمزد Payroll Department:
محاسبه و تعیین حقوق و دستمزد ناخالص، کسورات، خالص دریافتی هر یک از کارکنان و تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد براساس اطلاعات رسیده از سایر دوایر مرتبط با حقوق و دستمزد مثل دایره کارگزینی و دایره ثبت اوقات کار و بارعایت قوانین و مقررات مربوط در دایره حسابداری حقوق ودستمزد انجام می گیرد. در اکثر موارد پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان نیز توسط همین دایره انجام می گیرد.
هر چند در گذشته تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد در مؤسسات کوچک و حتی بزرگ به صورت دستی انجام می گرفته ولی امروزه در همه مؤسسات کوچک نیز این امر مهم به وسیله سیستمهای پردازش رایانه ای و با استفاده از نرم افزارهای خاص و مناسب و منطبق با آخرین قوانین و مقررات مربوط به حقوق و دستمزد انجام می گیرد.
این دایره با استفاده از مستندات لازم و رعایت آخرین قوانین مربوط ، دریافتهای هریک از کارکنان (حقوق و سایر مزایا) را محاسبه سپس به استناد آخرین قوانین ومقررات مربوط به بیمه و دارائی، حق بیمه سهم کارگر و احیاناً مالیات حقوق هر فرد را تعیین و با درنظر گرفتن سایر کسورات توافقی و یا قانونی، لیست حقوق و دستمزد را تنظیم و خالص پرداختی به هر یک از کارکنان را مشخص می نماید. پس از امضاء لیست توسط تنظیم کننده، مسئول امورمالی، مدیر مؤسسه وهمچنین سایر مقامات مسئول و رسیدگی کننده، یک فقره چک به مبلغ جمع ستون خالص پرداختنی لیست، صادر وبه همراه سایر مدارک لازم جهت پرداخت حقوق به دایره پرداخت تحویل می دهد ودر صورتی که دایره پرداخت به طور جداگانه وجود نداشته باشد، چک صادره را به همراه یک نسخه از لیست حقوق و دستمزد (امروزه به صورت ذخیره شده بر روی دیسکت یا CD) به بانک پرداخت کننده تحویل می نماید تا مبلغ خالص پرداختنی هر یک از کارکنان به حساب بانکی آنان که به همین منظور افتتاح گردیده واریز گردد.
بعد از پرداخت حقوق نوبت به پرداخت کسورات حقوق و دستمزد به حساب ادارات ذینفع می رسد.
به همین منظور یک فقره چک معادل مبلغ جمع ستون مالیات لیست جهت واریزی به حساب اداره دارائی محل صادر وبه همراه یک نسخه از لیست حقوق و دستمزد به اداره دارائی مربوط تحویل می نماید.
همچنین یک فقره چک معادل جمع حق بیمه سهم کارگران و سهم کارفرما جهت واریز به حساب سازمان بیمه تأمین اجتماعی (در بخش غیر دولتی) یا اداره بیمه خدمات درمانی (در بخش دولتی) به سازمان بیمه تأمین اجتماعی مربوط تحویل می نماید.
این دایره مدارک و مستندات مربوط به حقوق و دستمزد هر یک از کارکنان را به همراه یک نسخه از لیست حقوق و دستمزد بایگانی می نماید.
دایره پرداخت :
در برخی از مؤسسات دایره ای مستقل از دایره حقوق و دستمزد وظایف مربوط به پرداخت حقوق و دستمزد را بر عهده دارد. در صورتی که به دلایل مختلف پرداخت حقوق به وسیله چک امکان پذیر نباشد مثل شرکتهای راه سازی که محل فعالیت آنها دور از شهر بوده و بانک در نزدیکی آنها وجود ندارد پرداخت حقوق به صورت نقدی انجام می شود. در این صورت به میزان جمه مبلغ مورد نیاز برای پرداخت خالص حقوق و دستمزد وجه نقد از بانک دریافت و معادل مبلغ خالص حقوق هر یک از کارکنان در پاکتهای مخصوص که براساس شماره کارمند یا حروف الفبا مرتب شده اند قرار داده می شوند. پس از کنترل جمع مبالغ پاکتها و موازنه آن با جمع ستون خالص قابل پرداخت لیست حقوق و دستمزد نسبت به پرداخت و اخذ امضاء از کارکنان اقدام می شود.
البته بهترین و متداول ترین شیوه پرداخت به این صورت است که برای هر یک از کارکنان یک حساب بانکی جداگانه نزد یکی از بانکهای نزدیک مؤسسه افتتاح کرده و در پایان هر ماه به مبلغ جمع خالص پرداختی همه کارکنان یک فقره چک صادر و به همراه یک نسخه از لیست به بانک تحویل داده تا بانک مبلغ خالص پرداختی هر یک از کارکنان را به حساب آنها واریز نماید.
حسابداری هزینه حقوق و دستمزد :Payroll Accounting
هزینه حقوق و دستمزد متشکل از جمع مبالغ پرداختی به کارکنان مؤسسه به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه می باشد. علاوه بر دستمزد ثابت (حقوق پایه) که بر مبنای ساعات یا روزهای کارکرد، میزان انجام کار یا محصول تولید شده محاسبه می گردد. هزینه حقوق و دستمزد شامل موارد دیگری از قبیل: اضافه کاری، نوبت کاری، شب کاری، حق مأموریت، حق ایاب و ذهاب، حق مسکن و خواروبار، حق اولاد و عائله مندی، عیدی (پاداش آخر سال)، پاداش افزایش تولید، بازخرید مرخصی، هزینه های کارآموزی، سهم از مؤسسه، مزایای غیر نقدی همچون اتومبیل و مسکن واگذاری به کارکنان نیز می باشد. علاوه بر موارد فوق به هزینه دستمزد باید هزینه های تأمین اجتماعی سهم کارفرما، بیمه بیکاری و در برخی موارد هزینه غذای رایگان کارکنان نیز اضافه گردد. بنابراین هزینه حقوق و دستمزد شامل برخی یا همه موارد بالا می باشد.کلیه این موارد به موجب قانون حق السعی نامیده می شود.
قوانین کار مربوط به حقوق و دستمزد
مزد : عبارت است از وجوه نقد یا غیر نقد یا مجموع آنها که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می شود.
اگر مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی و در صورتی که براساس میزان انجام کار یا محصول باشد، کارمزد و چنان چه بر اساس میزان انجام کار یا محصول تولید شده در زمان معین باشد کارمزد ساعتی نامیده می شود.
نکته: حداقل مزد با در نظر گرفتن شرایط تورمی و سایر معیارها در آغاز هر سال توسط شورای عالی کار تعیین و اعلام می شود.
کارفرمایان موظفند در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده ی قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پرداخت ننمایند. در صورت تخلف، ضامن تأدیه ی ما به تفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می باشند حتی اگر در قرارداد کتبی مابین کارگر و کارفرما، مزد تعیین شده کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.
حداقل مزد حتماً می بایست به صورت نقدی پرداخت شود. پرداخت های غیر نقدی به هر صورتی که در قراردادها پیش بینی می گردد به عنوان پرداخت اضافه بر حداقل مزد تلقی می شود.
حقوق پایه (حقوق مبنا)
حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی) و یا به وسیله عقد قراردادی که مغایر قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می شود. یا به عبارت دیگر:
«مزد ثابت عبارت از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل در کارگاههایی که طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل اجرا نگردیده، منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مزایایی است که بر حسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود مثل مزایای سختی کار، فوق العاده شغل، حق سرپرستی و نظایر آن.»
در کارگاههایی که طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل به اجرا درآمده، مزد گروه و پایه، مزد مبنا را تشکیل می دهد.
نکته: مزایای رفاهی و انگیزه ای مثل: کمک هزینه مسکن، خواربار، حق اولاد و عائله مندی، پاداش اقزایش تولید و سهم از سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی شود.
در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. که در این حالت به آن حقوق می گویند.
نکته: در ماههای 31 روزه، حقوق و مزایا باید بر اساس 31 روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود.
مدت کار:
مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد. ساعات کار موظف کارگران نباید از 8 ساعت در شبانه روز تجاوز کند.
البته کارفرما با توافق کارگران یا نمایندگان قانونی آنها می تواند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها بیشتر از این میزان تعیین کند به شرط آن که مجموع ساعات کار در هفته از 44 ساعت بیشتر نشود. ( ساعت کار موظف در هفته برای هر دو بخش دولتی و غیر دولتی یکسان است.)
نکته: به طور متوسط میزان ساعت کار موظف کارگر در هر روز کاری معادل 7 ساعت و 20 دقیقه یعنی 23/7 ساعت خواهد بود.
33/7= 6 ÷ 44
در مشاغل سخت و زیان آور و زیر زمینی، ساعات کار موظف نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نماید.
تعیین کارهای سخت و زیان آور و زیر زمینی به موجب آئین نامه ای خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار و شورای عالی کار تهیه و به تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد رسید.
کار روز و کار شب :
کار روز کاری است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 باشد، یعنی مجموع کار صبح و عصر. (کار صبح از 6 بامداد تا 14، کارعصر از 14 تا 22)
کار شب کاری است که زمان انجام آن از ساعت 22 تا 6 باشد.
نکته: برای هر ساعت کار در شب به کارگرانی که نوبت کار نباشند 35 درصد اضافه بر مزد ساعت کار عادی پرداخت می شود.
کار مختلط :
کارهایی هستند که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قسمتی در شب واقع شود در کارهای مختلط، ساعاتی که در شب واقع می گردد مشمول 35 درصد فوق العاده شب کاری می گردد.
کار نوبتی :
کارنوبتی عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد نوبت های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می شود. کارگرانی که در طول ماه به طور نوبتی کار می کنند و نوبت های کارشان در صبح و عصر واقع شود 10 درصد و چنان چه نوبت کارشان در صبح و عصر و شب قرار گیرد 15 در صد و در صورتی که نوبت ها در صبح و عصر و شب باشد 5/22 درصد علاوه بر دستمزد عادی به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت خواهند کرد.
نکته: در کارهای نوبتی ممکن است ساعات کار از 8 ساعت در شبانه روز و یا 44 ساعت در هفته بیشتر شود ولی جمع ساعات کار در چهارهفته متوالی نباید از 176 ساعت بیشتر شود.
اضافه کاری :
انجام کار بیش از ساعات تعیین شده در قانون کار اضافه کاری نام دارد.
نکته: ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار شبانه یا کار سخت و زیان آور و زیر زمینی انجام می دهند ممنوع است.
در سایر مشاغل ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط زیر مجاز است:
الف) موافقت کارگر.
ب) پرداخت 40 درصد اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی برای یک ساعت اضافه کار.
ج) ساعات اضافه کار در هر روز از 4 ساعت بیشتر نشود. (مگر در موارد استثنایی)
عیدی (پاداش آخر سال) کارگران مشمول قانون کار:
کلیه کارفرمایان کارگاه های مشمول قانون کار مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل 60 روز آخرین مزد، به عنوان عیدی و پاداش بپردازند. مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارکنان در پایان هر سال نبایستی از معادل 90 روز حداقل مزد روزانه قانونی همان سال بیشتر شود.
حداقل دستمزد روزانه × 60 = حداقل عیدی و پاداش آخر سال
حداقل دستمزد روزانه × 90 = حداکثر عیدی و پاداش آخر سال
نکته: مبلغ پرداختی به کارکنانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده اند باید به مأخذ 60 روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه می گردد. مبلغ پرداختی برای هر ماه نباید از سقف تعیین شده تجاوز نماید.
عیدی (پاداش آخر سال) کارکنان مشمول نظام هماهنگ پرداخت حقوق در پایان هر سال توسط هیأت دولت تعیین و اعلام می شود.
توانایی صدور اسناد مربوط به حقوق و دستمزد :
براساس اطلاعات مندرج در لیست حقوق و دستمزد و در نظر گرفتن بیمه اجتماعی سهم کارفرما و بیمه بیکاری، لیست دریافت کنندگان وام و اقساط ماهیانه آنها- لیست دریافت کنندگان پیش پرداخت و مساعده و ....
ثبت های زیر در دفاتر زده می شود:
هزینه حقوق و دستمزد برابر است با جمع ناخالص حقوق مثل حق بیمه اجتماعی سهم کارفرما، حق بیمه بیکاری و ...
ثبت تنظیم لیست:
هزینه حقوق و دستمزد ×××
مالیات پرداختنی ×××
بیمه پرداختنی ×××
وام پرداختنی ×××
مساعده ×××
پیش پرداخت ×××
اجرائیات ×××
خالص پرداختنی ×××
ثبت تنظیم لیست حقوق و دستمزد ماه ....
ثبت تنظیم لیست حقوق و دستمزد با در نظر گرفتن حسابها یعنی حقوق و دستمزد :
هزینه حقوق و دستمزد ×××
مالیات پرداختنی ×××
بیمه پرداختنی ×××
وام دریافتنی ×××
حقوق پرداختنی ×××
همچنین هنگام تنظیم لیست حقوق می بایست بیمه اجتماعی سهم کارفرما و بیمه بیکاری نیز در دفاتر ثبت گردند.
هزینه بیمه اجتماعی (20%) ×××
هزینه بیمه بیکاری (3%) ×××
بیمه پرداختنی ×××
ثبت هزینه اجتماعی و بیمه بیکاری کارکنان در ماه ...
ثبت پرداخت :
ثبت پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان و پرداخت حق بیمه و مالیات به حساب ادارات مربوطه.
خالص پرداختنی ×××
بانک ×××
ثبت پرداخت حقوق کارکنان در ماه ...
مالیات پرداختنی ×××
بیمه پرداختنی ×××
بانک ×××
ثبت پرداخت حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی و مالیات به اداره دارائی .(ثبت پرداخت بیمه و مالیات حقوق ماه .. به حساب ادارات مربوطه)
ثبت تسهیم لیست در مؤسسات تولیدی :
در مؤسسات تولیدی هنگام ثبت بابت تنظیم لیست بجای حساب «هزینه حقوق و دستمزد» حساب «کنترل حقوق و دستمزد» بدهکار می شود و علاوه بر ثبت های تنظیم و پرداخت، ثبتی نیز بایت تسهیم لیست صورت می گیردکه در این ثبت حساب «کنترل حقوق و دستمزد» را به همان مبلغ بستانکار می کنیم.
کنترل کالای در جریان ساخت ×××
کنترل سربار ساخت ×××
هزینه دستمزد بخش اداری و تشکیلاتی ×××
هزینه دستمزد بخش توزیع و فروش ×××
کنترل حقوق و دستمزد ×××