امور مالی بین الملل

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط نادر اسدی نهاری

بازدید: 9667

امور مالی بین الملل

بازار ارز : فارکس  ( Forex )

(foreign exchange market ) 

ارز يعني ارزش ، بها ، نرخ و سندهاي تجاري كه ارزش آن ها به پول هاي بيگانه معين شده باشد.

ارز  در اصطلاح به پولهاي رايج خارجي اطلاق مي شود . به ديگر سخن در يك كشور از پول ساير كشورها يا عنوان ارز ياد مي شود. ارز يعني پول خارجي و اضافه نمودن واژه پس از واژه ارز لزومي نداشته كافي است بگوئيم ارز و مفهوم خارجي در معناي ارز مستتر مي باشد.

چون اسكناس و سكه بخشي از پول هر كشور را تشكيل مي دهند ، لذا ارز فقط به اسكناس و مسكوك خارجي محدود نشده و چك بانكي ، حواله ، چك مسافرتي ، سفته ، برات را هم شامل مي شود.

در سيستم بانكي ايران كليه ارزها قابل معامله نمي باشد . بر اين اساس ( طبق بند الف و ز ماده 7 قانون پولي و بانكي كشور مصوب تير ماه 1351) ارزها به 2 دسته قابل تقسيم مي باشد:

1- ارز قابل معامله  

2- ارز غير قابل معامله

ارز قابل معامله به ارزي گفته مي شود كه از نظر بانك مركزي ايران ، شعب ارزي بانك ها مجاز به خريد و فروش آن مي باشد. به ارزهايي كه در شعب ارزي بانكهاي ايران قابل خريد و فروش نباشند ، ارز غير قابل معامله گفته مي شود.

به پول خارجي ارز و نحوه تبديل آن به پول خارجي ديگر معامله ارزي مي گويند ، لذا در معاملات ارزي دو پول دخالت دارند كه به نرخ مبادله آن ها نرخ ارز گفته مي شود. بر اين اساس نرخ ارز تنها يك عدد مي باشد.

نرخ ارز عددي است كه قيمت واحد پولي كشوري را بر حسب واحدها پول كشور ديگر در زمان مشخصي نشان مي دهد. به كمك نرخ ارز پول كشورها قابل تبديل به يكديگر ميباشد. بدين ترتيب در نرخ ارز پول دو كشور مداخله مي نمايد. به يكي از دو پول مذكور ارز پايه ( base currency ) و به ديگري پول متغير ( variable or offered currency ) گفته مي شود. بنابراين ارز پايه يعني واحد پولي خارجي ثابت باقي مي ماند و تغييرات نرخ ارز از طريق پول ملي متغير نشان داده مي شود .

 انواع اشکال نمایش نرخ ارز :

نرخ ارز به طور كلي به صورت 4 شكل قابل مشاهده است

1. روش مستقيم ( Direct Quotation )

 در اين روش اعلام نرخ ارز كه بيشتر بانك ها از آن پيروي ميكنند واحد ارزها ثابت و پول محلي تغيير مي كند. در اين روش ارزها را بايد به مثابه واحد كالاها تلقي نمود كه ارز مبين قيمت ها آنها مي باشد. زيرا قيمت عبارت است از مقدار پولي كه با يك واحد كالا يا خدمت قابل تعويض مي باشد.

2. روش غير مستقيم ( Indirect Quotation )

روش غير مستقيم :در روش غير مستقيم اعلام نرخ ارز كه بانكهاي كشورهايي نظير هندوستان و انگلستان از آن پيروي مي كنند ، قيمت واحد پول كشورها بر حسب پول سلير كشورها ( ارز ) بيان مي شود. به عبارتي روپيه هند يا پوند انگلستان پول پايه و ارز پول متغير خواهد بود.

 3. روش دلار پايه ( USD Base currency )

روش دلار پايه : اين روش اعلام نرخ ارز در واقع همان روش غير مستقيم اعلام نرخ ارز با اين تفاوت كه ارز پايه دلار آمريكا است.

 4. روش متقاطع (Cross Quotation )

روش متقاطع : در اين روش نرخ ارز ارزش يك واحد بر حسب ارز ديگر اعلام مي شود به عبارت ديگر ارز پايه ثابت نمي باشد.اين روش اعلام نرخ ارز بيشتر توسط دلالان ( Dealers ) ارز كاربرد داشته و بدان عمل مي نمايند.

 اعلام نرخ ارز بوسيله بانك مركزي ايران :

به طوري كه بيان شد نرخ ارز توسط بانك مذكور به روش مستقيم اعلام مي شود. در حال حاضر اداره بين المللي بانك مركزي ايران حدود ساعت ده صبح در روزهاي كاري بانكي جدول نرخ ارز را منتشر مي نمايد.

اداره بانك مركزي ايران نرخ مرجع ارز شانزده ارز عمده را به روش مستقيم اعلام مي كند . نرخ مرجع ارز در واقع ميانگين نرخ خريد و فروش ارز مي باشد. بانكهاي كشور مانند بانك ملي ، صادرات ايران و با توجه به نرخ مرجع اقدام به تهيه و انتشار جدول نرخ ارز حاوي نرخ هاي خريد و فروش مي نمايد. تفاوت بين نرخ خريد وفروش ارز كارمزد بانك را تشكيل مي دهد. اين كارمزد در مورد دلار آمريكا حداقل و در مورد ارزهايي كه تقاضا براي آنها كمتر است بيشتر است. در سايت بانك مركزي www.cbi.ir نرخ 5 ارز عمده قابل مشاهده است. دلار آمريكا ، يورو  يكصد ين ژاپن ، پوند استرلينگ و فرانك سوئيس.

 عمليات در بازار ارز :

الف – آربيتراژ ارز Arbitrage))

 تعريف آربيتراژ : هرگاه کسی مالی را از بازاری بخرد وفورا آن را در بازار دیگری به منظور استفاده از تفاوت قیمت بفروشد این کار را آربیتراژ مینامند

آربيتراژ ارز يعني خريد ارز از آنجايي كه ارزانتر است و فروش همان زمان در جايي كه گرانتر است . عاملان ارزي با عمل آربيتراژ ترخ ارز را در مكانهاي مختلف يكسان مي نمايند. در واقع با عمل آربيتراژ مي توان از بازار جهاني ارز صحبت نمود . آربيتراژ ارز زماني سودآور خواهد بود كه تفاوت مكاني نرخ ارز از هزينه نقل و انتقال ارز بيشتر باشد. بديهي است تا زماني كه تفاوت نرخ ارز ( exchange rate differential ) از هزينه مورد اشاره بيشتر باشد عمل آربيتراژ ارز سودآور بوده و تداوم خواهد يافت.

ب- آربيتراژ بهره :

 منظور از آربيتراژ بهره انتفاع از بهره بالاتر است از اين رو تفاوت بين نرخ هاي بهره دو بازار پولي موجب انجام معامله تحت عنوان آربيتراژ بهره مي گردد به طوري كه در اين عمليات انتقال وجوه نقد از يك مركز پولي و يك پول مثلا بانكهاي انگلستان و پوند به مركز پولي و پول ديگر بانكهاي آمريكايي و دلار براي كسب نرخ بهره بالاتر و اين امر تا زماني كه نرخ بهره در 2 بازار برابر باشد ادامه پيدا مي كند.

ج- آربیتراژ بهره با پوشش :

همان آربتراژ بهره است با اين تفاوت كه در آربيتراژ با پوشش بهره افرادي كه به دنبال انتفاع از نرخ بهره هستند ممكن است در مقابل به دليل تغيير برابري پولهاي خارجي ( پوند به دلار ) متضرر شوند لذا اين افراد سعي مي كنند در كنار انجام عمليات آربيتراژ بهره و براي جبران ضرر هاي احتمالي اقدام به خريد سلف ارز از بازار نمايند تا احيانا در صورت تغيير برابري مثلا پوند به دلار جلوي ضررهاي احتمالي را بگيرند.

 د- هجينگ ارزي ((hedgings :

هجينگ از نظر لغوي يعني همان فروش تامينی است به عبارت ديگر در روشي كه باعث شود خطرات احتمالي در تغيير برآوردي قيمتها به حداقل ممكن كاهش يابند به آن هجينگ گويند.

هجينگ ارزي بيشتر توسط صادر كنندگان صورت مي گيرد به طوري كه حاملان ارز در بازار سلف ارز به نرخ ارز اقدام به معامله نمايند در واقع در حال حاظر چون ارزها در بازار ارز از ثبات نرخ برابري ارز برخوردار نمي باشند وكساني كه در آينده دريافت يا پرداخت ارزي دارند با خطرتغيير برابر ارزها مواجه هستند لذا عاملان ارزي و بيشتر وارد كنندگان و صادر كنندگان با عمل هجينگ خود را در مقابل نوسانات آتي نرخ هاي ارزي بيمه مي كنند.

ه- سوداگري ارزي ( speculation):

سوداگري ارزي در حقيقت همان هجينگ ارزي است با اين تفاوت كه سوداگر به قصد انتفاء اقدام به معامله ارزي در بازار سلف ارز مي نمايد سوداگر ارز بيشتر در بازار سلف ارز صورت مي گيرد. به طور كلي در حالي كه هجينگ كننده قصد پوشش از نوسانات نرخ ارز اقدام به معامله ارزي مي نمايد سوداگر ارز خطر نوسانات آتي نرخ ارز را مي پذيرد تا سودي نصيب خود كند.

بايد به اين نكته توجه داشت كه هر چند سوداگري ارز علي الوصول در بازار سلف ارز صورت مي گيرد ، اما در برخي مواقع سوداگران ارز در بازار نقدي اقدام به معامله مي نمايند.

- سوآپ (swap) :

سوآپ عبارت است از خريد نقدي ارز و فروش همان ارز در بازار سلف ارز و برعكس. به عبارت ديگر انجام 2 معامله ارزي در يك زمان اما با سررسيد هام مختلف به عبارت ديگر همان خريد نقدي ارز و فروش وعده دار همان ارز يا خريد وعده دار ارز و فروش نقدي همان ارز. با سوآپ خطر تغييرات نرخ ارز از بين مي رود به عبارتي سوآپ ارز موجب بيمه معاملات ارزي مي شود.

اصولا سوآپ ارز بين بانكهاي مركزي كشورها طبق قراردادهاي قبلي انجام مي شود بدين ترتيب معاملات سوآپ بانكهاي مركزي اين امكان را مي دهد تا نسبت به حفظ نرخ برابري ارز اقدام كنند. لذا سوآپ ارز يك نوع استقراض ارز مي باشد.

بازار ارز (forex) :

بازار ارز يا به اختصار بازار فاركس بازاري است كه در آن عرضه كنندگان و تقاضا كنندگان به خريد و فروش ارز ميپردازند. بازار ارز را نبايد در حكم مكان يا محلي تلقي كنيم بلكه آن را بايد در حكم مكانيسمي دانست كه خريداران و فروشندگان ارز براي انجام معامله ارزي به يكديگر نزديك مي كند.

بازار ارز نيز همانند هر بازاري از عرضه كنندگان و تقاضا كنندگان تشكيل شده است اما از ديلرها به عنوان يك گروه ياد شده است . ديلرهاي ارز اغلب در حالي عرضه كننده ارزي هستند كه متقاضي همان ارز با نرخي ديگر مي باشند.

عرضه كنندگان ارز عبارتند از صادر كنندگان كالاها ، شركتهاي حمل و نقل دريايي ، هوايي ، زميني ، سفارت خانه ها و كنسولگري ها ، شركتهاي خارجي ، دانشجويان ، تجار ، توريست ها و ..... . در مقابل تقاضا كنندگان ارز عبارتند از واردكنندگان كالا ، شركتهاي حمل و نقل ، بيماران ، تجار ، توريست ها و .... .

دلالان ارز نقش مهمي در بازار ارز دارند. كار دلالان ارز آن است كه خريدار و فروشنده ارز را به هم نزديك نمايد. چون سرمايه دلال محدود است به حساب خود وارد معامله ارزي نمي شود و فقط براي مشتريان اقدام به انجام معامله مي نمايند.

وظيفه و كار اصلي بازار ارز تبديل ارزي انتقال قدرت خريد از كشوري به كشور ديگر مي باشد. به علاوه بازار ارز اعتبارات كوتاه مدت براي تامين مالي تجارت خارجي را تامين مي نمايد . بازار ارز امكانات لازم براي اجتناب از خطرات ارزي و تسهيل امر تجارت را در اختيار تجار مي گذارد.

به طور كلي بانكها ، شركتها ، نمايندگي ها ، دلالان ، تجار و برخي از اشخاص مانند سوداگران بازار باز ارز را تشكيل مي دهند كه به وسيله تلفن ، سوئيفت ، تلگراف ، تلكس و يا پست دائما با يكديگر در تماس هستند بدين ترتيب بازار ارز يك بازار جهاني است و به مكان مشخصي اطلاق نمي گردد. عينيت اين بازار در سيستم تجهيزات ارتباطي قابل مشاهده مي باشد. وقتي كه از بازار ارز بخصوص صحبت مي شود مانند بازار دلار منظور كليه مكانهايي خواهد بود كه در آنجا دلار مبادله مي شود. بدين ترتيب بازار لندن ، پاريس ، نيويورك ، توكيو ، دوبي ، تهران ، شيراز ، كراچي ، بمبئي ، مسكو و خلاصه كليه مكانهايي كه دلار خريداري يا فروخته مي شود را در بر مي گيرد.

 معاملات در بازار ارز به صورت نقد ( spot ) يا سلف ( forward ) انجام مي شود. در معاملات نقدي ، ارز به هنگام انجام معامله با حداكثر تا 48 ساعت بعد از تاريخ انعقاد قرارداد بين بانك و مشتري قابل تحويل است . چنانچه مشتري در معاملات نقدي توريست باشد ، تحويل و تحول به هنگام انجام معامله صورت مي گيرد . اما زماني كه بانكي ديگر ارز نقدا خريداري مي نمايد ، قاعدتا بانك فروشنده بعد از تاريخ انعقاد قرارداد دو روز كاري براي تحويل ارز به بانك خريدار مهلت خواهد داشت. در معاملات سلف بر عكس معاملات نقدي ارز در سر رسيد قابل تحويل و تحول مي باشد.

معاملات سلف ارز به معاملات ثابت ( fixed forwad ) و اختياري ( option forward  ) قابل تفكيك مي باشد. در معاملات سلف ثابت تاريخ يا زمان سر رسيد براي تحويل و تحول ارز مورد معامله دقيقا مشخص مي باشد. در معاملات سلف اختياري مشتري كه با بانك قرارداد سلف ارزي منعقد كرده است ، اين فرصت را دارد كه تا تاريخ سر رسيد طبق نرخ ارز توافق شده به انجام معامله با بانك اقدام نمايد. چنانچه مشتري تا سر رسيد نسبت به تحويل و تحول ارز با بانك اقدام ننمايد نرخ ارز توافق شده معتبر نخواهد بود و بانك با نرخ جديد با مشتري وارد معامله خواهد شد.

 تحلیل بازار فاركس :

تبادل ارز خارجي است و به عبارتي مبادله ارزهاي مختلف در بازار ارز فاركس گفته مي شود كه يكي از بزرگترين و كاملترين و پويا ترين بازارهاي در بين بازارهاي مالي است به طوري كه در اين بازار روزانه حدود 6/1 الي 7/1 ترليون دلار ارز به صورت 2 به 2 يا جفتي مورد معامله قرار مي گيرد كه از نظر اهميت مي توان گفت حدود 3 برابر معملات در بازار سهام يا بورس كالا است و از نظر تاريخي بازار فاركس شروعش بر مي گردد به سال 1971 كه در آن مقطع پايه پولي از طلا به sdr تغيير شكل يافت و كشورهاي مختلف دنيا در غالب جلساتي كه تشكيل شد و در منطقه برتون وودز آمريكا نهايي شد به جاي پول طلا تركيبي از عرضهاي مهم دنيا به عنوان سبد ارزي صندوق بين المللي پول تعيين شد. بايد اشاره نمود كه بازار فاركس يك مكان مشخصي از نظر فيزيكي ندارد و در سراسر جهان و از طريق كامپيوتر ، اينترنت و تلفن در طول شبانه روز قابل دست يابي است.

فرآيند كار فاركس در طي هفته از دوشنبه تا شنبه و در ي 24 ساعت شبانه روز قابل دست يابي است به طوري كه به  ترتيبي كه اشاره مي شود بازارهاي مهم جهان در سراسر جهان از نيوزلند شروع سپس استراليا ، ژاپن ، هنگ كنگ ، سنگاپور ، بحرين ، فرانكفورت ، زوريخ ، پاريس ، لندن ، نيو يورك ، شيكاگو ، لس آنجلس .

در بازار فاركس ارزها به صورت جفتي يا 2 به 2 معامله مي شوند به طوري كه از طريق بدهكار كردن حسابها ي بانكي به سادگي امكان انجام معامله وجود دارد و همانطور كه مطرح شد با توجه به اين كه بازار فاركس مكان فيزيكي مشخصي ندارد لذا از طريق تلفن يا شبكه الكترونيكي سوئيفت مي شود وارد بازار فاركس شد . در بازار فاركس عاملان مختلفي حضور دارند از مهمترين آنها مي توان به بانكها ، همچنين شركتهاي چند مليتي ، بيمه ، صندوقهاي بازنشستگي ، شركتهاي صادرات و واردات ونيز سفته بازان و كارگزاران و بالاخره ساير اعضاي حقيقي مي توانند در اين بازار حضور و لذا اقدام به معامله كنند . در بازار فاركس بيش از 85% از معاملات بر روي ارز هاي اصلي  مانند دلار آمريكا ، ين ژاپن ، يوروي اروپا ، پوند انگليس ، فرانك سوئيس ، دلار كانادا و استراليا .

نحوه ورود به بازار فاركس را مي توان به اين شكل مطرح كرد كه چون بازار فاركس يك بازار بين بانكي است لذا اهميت اين نهاد پولي بسيار مهم و ضروري است اما در كنار بانك ها حضور كارگزاران و سفته بازان براي عملي شدن هر معامله ارزي نيز حائز اهميت است . جراكه كارگزاران ين امكان را فرآهم مي آورد كه اشخاص اقدام به معامه ارزي بنمايند كه البته براي عملي شدن اين معامله كارگزاران از طريق سيستم هاي نرم افزاري خاص كه در اختيار دارند مي توانند رمزي را جهت ورود مشتريان به بازار فاركس ارائه نمايند  با اين اوصاف حضور و وجود كارگزاران براي عملي شدن هر معامله لازم و ضروري است . بدين شكل كه براي عملي شدن معامله ارزي بايستي مشتري با يك كارگزار بازار فاركس وارد معامله شود و قرار داد منعقد كند و مبلغي را به عنوان سپرده در بانكي كه كارگزار تعيين مي كند سپرده گذاري كند و در حقيقت اين سپرده به عنوان پشتوانه انجام معامله خواهد بود كه البته اين حساب به نام خود مشتري خواهد بود و بدين صورت است كه مشتري با تاييد ي كه كارگزار از طريق ارائه رمز نرم افزار ويژه انجام خواهد داد مشتري مي تواند اقدام به مبادلات ارز ي نمايد البته بايد خاطر نشان كرد شفارش مشتري شامل 4 جزء است نوع ارز قيمت تعيين خريد يا فروش و سايز معامله واسطه همين 4 جزء كارگزار اقدام به اخذ كمسيون مي نمايد .

مزاياي بازار فاركس :

يعني مشتري مي تواند در هر لحظه اي كه مي خواهد با توجه به موقعيتهاي جفتهاي ارزي اقدام به شكار ، جفتهاي ارزي سود آور نمايد .

اين بازار از نظر مبحث ريسك حساس تر و با اهميت تر از ساير بازارها است به طوري كه اگر دقت و تدابير كاملي انديشيده نشود مي تواند ضررهاي جبران ناپذيري را به بار آورد لذا پيش بيني ريسك و بررسي وضعيت بازار مي تواند تا حدود زيادي جلوي ضررها را بگيرد . قابل توجه اين كه روزانه حدود 18000 بار تغيير در نرخ برابري ارز اتفاق مي افتد و به همين جهت است كه تجزيه و تحليل ريسك نقش مهمي در بدست آوردن معملات سود آور دارد.

 با توجه به اين كه تمام اطلاعات و داده هاي مورد نياز از طريق اينترنت ( به صورت جداول مربوط به داده هاي  معاملات ارزي در گذشته ) وجود دارد لذا اين اطلاعات كامل موجب مي شود مشتريان و كارگزاران پوزيشن هاي مختلفي كه جالب و سودآور هست انتخاب شود.

بازار فاركس جزو نادر بازارهايي است كه فرد مي تواند در 2 طرف بازار اقدام به معامله نمايد به عبارتي ديگر كارگزار يا مشتري هم در حالت صعودي و نزولي قيمتها مي تواند به معامله ارزي بپردازد.

1. بايد خاطر نشان كرد كه سرمايه گذاري ضرورتي نداردكه كا منابع مالي خود را يكجا در يك معامله به كار گيريد لذا مي توانيد براي شروع معامله فقط از 10 يا 15 % سرمايه خود استفاده كنيد  و در شرايطي كه معامله سود آور باشد مقداربيشتري از اعتبار خود را جهت انجام معامله به كار گيريد .

با توجه به اين كه معاملات ارزي به صورت الكترونيكي انجام ميشود شخص قادر است هر لحظه كه بخواهد معامله را خاتمه دهد و در صورتي كه به هدف خود از ميزان سود دست يابد و يا در صورت شروع ضرر احتمالي پوزيشن ارزي ايجاد شده را ببندد  .

معمولا تجارت ارزهاي خارجي همواره با يك در صد مارجين ( تفاوت ) در دست رس است بدين معنا كه تريدر ( سرمايه گذار ) مي تواند پوزيشن به ارزش يك ميليون دلار را فقط با داشتن تنها 1000 دلار در حسابش كنترل كند كه البته به اين موضوع اعتبار مضاعف ( لوريج leverage ) نيز گفته مي شود به طوري كه سرمايه گذار با هماهنگي و همكاري كارگذار اقدام به افتتاح حساب و سپره گذاري مي كند در صورت اعتماد و پذيرش فرد توسط كارگذار تا 100 برابر موجودي خود مي تواند پوزيشن هاي مختلفي به معامله ارزي بپردازد .

در بازار فاركس 99% تلاش مي كنند تا 1%‌سود ببرند و به همين منظور هست كه سرمايه گذار بايستي با تحليل هاي تاكتيكي و ساختاري بتواند در اين بازار حساس و بسيار پر خطر موفق عمل نمايد.

مكانيسم انجام معاملات در بازار فارکس

همانطور که مي دانيد در بازار سهام عمليات خريد و فروش از طريق کارگزاران انجام مي شود. در واقع کارگزاران سفارشات مشتري را انجام مي دهند و بابت حق العمل خود کميسيون دريافت مي کنند .
در بازار فارکس هم به همين منوال است يعني کارگزاران از طريق شبکه هاي الکترونيکي به بانک ها متصل مي شوند و در هر لحظه نرخ هاي ارز را از بانک هاي مختلف جمع آوري مي کنند و سپس از طريق نرم افزار اختصاصي معامله که در اختيار مشتريان خود قرارداده اند نرخ هاي ارز را بواسطه شبکه اينترنت به نرم افزار فوق الذکر ارسال مي نمايند.
مشتريان نيز سفارشات خود را از طريق همان نرم افزار به کارگزار مربوطه ارائه مي کنند البته استفاده از تلفن براي انجام این عملیات امکان پذير است اما معمول نیست.

سفارش مشتري شامل چهار جزء مي باشد: نوع ارز، قيمت، تعيين خريد يا فروش و سايز معامله.

بر اساس همين چهار متغير کارگزار اقدام مي کند. ولي کارگزاران بازار ارز همانند کارگزاران بازار سهام کميسيون دريافت نمي کنند بلکه اختلاف قيمت خريد و فروش به عنوان درآمد آنها محسوب مي شود. براي انجام معاملات ارزي مشتري بايد با يک کارگزار قرارداد بسته و مبلغي را به عنوان سپرده در بانکي که کارگزار مشخص مي کند، سپرده گزاري کند. اين سپرده به عنوان پشتوانه انجام معاملات مي باشد و به نام خود مشتري تحت تصرف او مي باشد. سپس کارگزار نام کاربري و رمز ورود به حساب را به مشتري ميدهد تا بوسيله آنها مشتري بتواند از طريق نرم افزاري که در اختيارش قرار گرفته از طريق شبکه اينترنت به حساب شخصي خود دسترسي پيدا کند و به انجام مبادلات ارزي مبادرت ورزد و هر گونه تغييري که در اثر انجام معاملات ارزي حاصل مي شود را به طور آني در حساب خود ملاحظه نمايد.

انواع تحليل ها در بازار فاركس  :

1-  تكنيكال (فنی) : نمودارها و چارت ها و جداول

تحلیل تکنیکال عبارتست از بررسی و تحلیل حرکات و مسیر نرخ در گذشته برای پیش بینی جهت حرکت در آینده (نزدیک) تکنیکالیست ها را گاهی چارتیست نیز می نامند زیرا آنها فقط به چارت ها توجه کرده و برای پیش بینی فقط از آنها کمک می گیرند و به سایر روش های تحلیل اعتماد ندارند. تحلیل تکنیکال برای تمام بازارهایی که قیمت در آنها تحت تأثیر عرضه و تقاضا تعیین می شود کاربرد دارد.

تحليل تكنيكي دقيقا شبيه پيش‌بيني هواشناسي است. همان‌طور كه هواشناس از روند گذشته و جاري هوا براي پيش‌بيني آن در آينده استفاده مي‌كند، سرمايه‌گذار نيز از تحليل تكنيكي و روند گذشته و جاري قيمت سهام براي پيش‌بيني قيمت‌هاي آتي بهره مي‌برد.

2- فاندمنتال ( ساختاري ) : عوامل و شرايط اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي و سياسي و .... .

تحلیل فاندامنتال بررسی و مطالعه تمام عواملی می باشد که بطور مستقیم یا غیر مستقیم بر میزان عرضه و تقاضا اثر می گذارند. تفاوت اصلی تحلیل تکنیکال با تحلیل فاندامنتال در نوع نگرش و تفسیر به نوسانات بازار می باشد. تحلیل گر تکنیکال معلول گرا و تحلیل گر فاندامنتال علت گرا می باشد.

به عبارتی تحلیل تکنیکال مبتنی بر قیمت و حجم معاملات است و دلایل تغییر قیمت را نادیده می گیرد. در حالی که در تحلیل فاندامنتال همه عواملی که منجر به تغییر عرضه و تقاضا می شوند مورد مطالعه قرار گرفته تا ارزش جاری و آینده ارزها در برابر یک دیگر بدست آید.

تعیین قیمت در بازار به انتظارات معامله گران از آینده قیمت بستگی دارد.
به طور کلی عوامل اقتصادی ,سیاسی و مالی ,ترس و نگرانی,بحران ها,امید و آرزو مسایلی هستند که انتظارات معامله گران بازار را تغییر میدهند که این امر موجب عدم تعادل بین عرضه و تقاضا و در نتیجه تغییر قیمت ها تا رسیدن به تعادل میگردد .
هدف معامله گر فاندامنتال تشخیص همین عدم تعادل ها و معامله در جهت رسیدن قیمت به نقطه تعادل ( و متعاقبآ کسب سود) می باشد

 چند مفهوم مهم بازار فارکس :

ضريب اهرمي ( leverage ) :

حداكثر ضريب اعتباري كه بروكر براي انجام معامله در اختيار شما قرار مي دهد كه بدان لوريج يا ضريب اهرمي گفته مي شود  ومعمولا بين 100 تا 500 است.

Pip ( واحد نوسانات قيمت ) : كوچكترين واحد ارزي را  pip گويند . مثلا اگر قيمت خريد و فروش دلار آمريكا با يورو 2561/1 باشد و بعد از يك لحظه اين عدد به 2564/1 برسد به 3 واحد تغيير 3 واحد پيپ ( pip ) گفته مي شود البته اين پيپ point هم گفته مي شود به عبارتي پويونت   piont) )‌ 1 هرده هزارم  برابري نرخ ارز مي باشد  پيپ يا پويونت مي توانند ناشي از تفاوت هاي نرخ خريد و نرخ فروش ارزها باشد

به تفاوت بين نرخ خريد و فروش اسپرد ( spread ) گفته مي شود. عوامل موثر در ايجاد اسپرد مي تواند موارد مختلفي از جمله :

3. كارمزد 

4. حق بيمه كل ساختمان بانك و ساير حق بيمه ها.

      بازار دلار اروپايي :

بازار دلار اروپايي كه در دهه 1980 از آن با نام بازار پول اروپايي نيز ياد مي شود. در دهه 1950 تشكيل شد .به اين ترتيب كه كشورهاي اروپاي شرقي از ترس مسدود شدن موجودي هاي دلاري در ايالات متحده آمريكا اين موجودي ها را به دلار به بانك اروپايي انتقال دادند.به عبارت ديگرحساب بانكي كشورهاي اروپايي شرقي نزد بانكهاي اروپايي به دلار آمريكا بستانكار شد، به علاوه طبق مقررات بانكي ، بانكهاي آمريكايي مجاز به پرداخت بهره به سپرده هاي ديداري يا سپرده هاي به سر رسيد 30 روز نمي باشند، اما بانكهخاي اروپايي يا ژاپني چنين محدوديتي ندارند.

با تاسيس بازار دلار اروپايي ، بانكهاي اروپايي و ژاپني موجودي هاي دلاري حسابهاي خود را در آمريكا را قرض دادند. به عبارت ديگر دلارها در سيستم بانك امريكا باقي ماند.

افزايش كسري تراز پرداخت آمريكا از دهه 1960 به رشد و گسترش بازار دلار اروپايي كمك كرد به علاوه با افزايش قيمت نفت در يال 1974 كشورهاي عضو اپك دلارهاي نفتي را در بازار دلار اروپايي سرمايه گذاري كردند.به علاوه كشورهاي وارد كننده نفت كه با افزايش شديد قيمت نفت مواجه شده بودند به استقراض از بازار مورد نظر اقدام كردند سر رسيد بانكهاي اروپايي 7 سال ولي سررسيد بانكهاي آمريكايي يك سال مي باشد.

بازارهاي پول اروپايي (Euromarkets ) بازارهاي پولي مي باشد كه پول ساير كشورها را مورد داد و ستد قرار مي دهد

بازارهاي اروپايي به ويژه در دهه 1970 گسترش فوق العاده يافت يكي از علل اصلي گسترش سريع اين بازار آن است كه به سپرده گذاران بهره قابل توجهي پرداخت مي نمايد. در واقع بانكهايي كه اين سپرده ها را جذب مي نمايند سپرده قانوني نزد بانك مركزي توديع نمي نمايند براي همين قادرند بهره بيشتري بپردازند.

اطلاع بر اين نكته مهم اين كه قسمت اعظم عمليات در بازار پول اروپايي بين بانكي مي باشد. براي مثال در پايان سال 1980 فقط حدود 26% وجوه بازار پول اروپايي توسط شركتها يا دولتها استفاده شد بقيه در بازار پولي بين بانكي به كار گرفته شد.

 يورو

ميلتن فريدمن اقتصاددان آمريكايي و بنيانگذار مكتب پولي شيكاگو معتقد است ، يورو دوام چنداني نخواهد داشت وپيش بينيمي كند عمر يورو كوتاه باشد وي دليل اصلي اين امر را ملي گرايي دانسته و ميگويد براي مثال پاريس يا برلين يا وين دوست ندارند توسط بروكسل ، اتحاديه اروپا ، اداره شوند. در مقابل فرد برگستن ، رئيس موسسه اقتصاد بين المللي واشينگتن معتقد است ظرف مدت كوتاهي يورو به دومين پول قدرتمند جهان تبديل خواهد شد. وي دليل اصلي آن را وسعت اقتصادي اروپا در مقايسه با اقتصاد آمريكا و ژاپن دانسته است.

يورو ( EURO ) با علامت اختصاري € باربر با يكصد سنت است . يورو واحد پول اتحاديه اروپا است كه از اول ژانويه 1999 ميلادي به جريان افتاد ، بدون اين كه اسكناس يا سكه اي با نام يورو چاپ يا ضرب شده باشد . در حال حاضر 12 كشور عضو اتحاديه اروپا يعني كشورهاي آلمان – فرانسه – هلند – بلژيك – لوكزامبورگ – ايتاليا – اتريش – ايرلند فنلاند – و يونان قيمت كالاها و خدمات خود را بر واحد پولي كشورشان بر حسب واحد پولي اروپا ، يعني يورو نيز اعلام مي شود با بقيه نقاط كشورهاي مذكور بدون نياز به  بكارگيري نرخ ارز قابل مقايسه است.

طبق موافقت ماستريخت از تاريخ 1/1/2002 ميلادي اسكناس و سكه يورو چاپ و به صورت فيزيكي به جريان گذاشته شد و اسكناس و سكه هاي موجود در اين 12 كشور از جريان خارج و به يورو تبديل شد و در 12 كشور مذبور يورو جريان قانوني دارد. اسكناس يورو به صورت 5-10-20-50-100-200-500 يورو چاپ و 8 نوع سكه مختلف از دو يورو تا يكصد يورو ضرب شدند.

اتحاديه اقتصادي و پولي EMU به مفهوم سياست پولي واحد در اين بازار واحد مي باشد و بنابراين مكمل بازار واحد به شمار مي آيد . اتحاديه پولي توسط بانك مركزي اروپا ECB مديريت خواهد شد. بانك مركزي اروپا كه در سال 1999 آغاز به كار كرد مهمترين هدفش حفظ ثبات قيمت در كشورهاي عضو است . دول اتحاديه اروپا برخي كنترل ها بر روي اقتصاد خود را به اتحاديه اقتصادي و پولي اروپا EMU تفويض مي نمايد. بانك مركزي اروپا مسئول كل سياستهاي پولي منطقه يورو خواهد بود.

مزاياي يورو :

حذف كارمزد بانكي در تبديل ارزهاي سرزمين يورو ( EUROLAND ) خواهد بود كه در آن صورت خدمات بانكي ارزانتر تمام خواهد شد ، مسافران با يورو بدون پرداخت كارمزد تبديل ارز مي توانند خريد كنند، يورو توانايي بيشتري در مقابل سفته بازي دارد ، به رشد و اشتغال بيشتر در سرزمين يورو كمك خواهد كرد.

  انواع وسايل نقل وانتقال ارزي :

1. اسكناس و مسكوك يا تراول چكها

2. چك ارزي

3. حواله هاي ارزي

4. بروات ارزي

5. اعتبار نامه هاي مسافرتي  

   1. اسكناس و مسكوك يا تراول هاي چك :

 وقتي كه اسكناس و مسكوك وسیله نقل و انتقال مالكيت مبلغ شخصي از شخصي به شخص ديگر باشد. انتقال با قبض و اقباض صورت مي گيرد خريد و فروش ارز به صورت اسكناس و مسكوك بيشتر به صورت نقدي و در بازار هاي نقدي ارزي و در حجم محدود صورت مي گيرد.

2. چك ارزي :

 يكي ديگر از وسايل انتقال وجوه ارزي از كشوري به كشور ديگر است وقتي شخص مايل باشد مبلغ معيني را به ذينفع مستقيما و بدون دخالت واسطه پرداخت نمايد از چك ارزي استفاده مي كند معمولا در انتقالات تجاري نيز چك ارزي در حجم محدود و براي مصارف شخصي مورد استفاده قرار مي گيرد. بايد يادآور شد در زمان ارائه چك ارزي به بانك مقصد ( پرداخت كننده ) اين بانك فورا مبلغ مذكور در چك را به شخص ارائه دهنده چك پرداخت نمي كند به طوري كه اين بانك پس از طي مراحل مربوط به صدور اعلاميه به بانك صارد كننده چك و اطمينان از صحت برگ چك و مبلغ آن و پس از كير كارمزد اقدام به واريز وجه چك به دارنده آن مي نمايد.

 3. حواله ارزي :

 حواله ارزي دستور پرداخت ارزي است كه يك بانك بنا به تقاضاي مشتري و پس از وصول وجه آن عهده يكي از بانكهاي خارج از كشور به اشكال مختلف از جمله كتبي ، تلگرافي ، تلكس و يا سوئيفتي اقدام به صدور و از آن بانك مي خواهد با مبلغي معيني ارز به ذينفع پرداخت كند.

الف) تلگرافي :

حالت تلگراف كه بيشتر در مقاطع زماني گذشته متداول بود توسط شركت مخابراتي صورت مي گرفت اين روش نسبت به بقيه اشكال انتقال ارز از سرعت كمتري برخوردار بود.

ب ) تلكسی :

انتقال ارز از طريق تلكس معمولا بين 2 بانك صورت مي گرفت از نظر سرعت نسبت به تلگراف بهتر ولي نسبت به سوئيفتي از سرعت پاييني برخوردار بود.

ج ) سوئيفتي ( swift )  :

 سوئیفت در حقيقت يك شبكه بين بانكي جهاني است كه ( جامعه جهاني ارتباطات مالي و پولي بين بانكي ) به عبارت ديگر swift ( Society Worldwide Interbank Financial Telecopmmunication) يك شبكه مالي بين المللي بين بانكي است كه پيامهاي مالي را از طريق ابزارهاي الكترونيكي جا به جا مي كند به طوري كه اين روش از نقل وانتقال ارزي از همه اشكال نقل وانتقال ارز به صورت حواله ارزي هم سريعتر، دقيقتر و مطمئن تر مي باشد و از طرف ديگردر طول سال و در 24 ساعت شبانه روز بدون تعطيلي اقدام به ارائه خدمات مالي بين المللي بين بانكي هاي كشورهاي عضو اين شبكه مي نمايد. شايان ذكر است كه بگوييم سوئيفت فقط يك سخت افزار نيست بلكه يك فرآيند نرم افزاري است كه به طور منظم در سطح جهاني اقدام به ارائه خدمات مي نمايد. در حال حاضر 6500 عضو از خدمات مالي بين بانكي و جهاني سوئيفت در بيش از 178 كشور دنيا و با ارسال حدود 4 ميليون پيام در طول روز از اين شبكه استفاده مي كنند.

 مزاياي سوئیفت :

1- سرعت بالا :

با توجه به اين كه سيستم سوئيفت دست آوردهاي الكترونيكي در رابطه با مسائل ارتباطات بهره مي گيرد لذا ارسال هر پيام سوئيفتي در عرض چند ثانيه صورت مي گيرد به نحوي كه طول پيام و يا بعد مسافت آنچنان در ارسال پيام دخالت ندارد. مثلا ارسال پيام به طول 500 و 1000 كاراكتر از مبدا اسپانيا به مقصد پرتغال يا ژاپن تقريبا در يك مدت زماني يكسان صورت مي گيرد از اين جهت سرعت سوئيفت نسبت به ساير اشكال انتقال ارز به روش حواله ارزي غير قابل مقايسه است. مثلا اگر ارسال پيامي از طريق تلكس كه به مراتب سرعتش از تلگراف بيشتر است 10 الي 15 دقيقه طول بكشد همين پيام از طريق سوئيفت ظرف 3 ثانيه قابل ارسال است.

2 - قابليت اطمينان :

يكي ديگر از ويژگي ها و مزاياي سوئيفت است به طوري كه اين سيستم 99/99% قابليت اطمينان يعني در اين سيستم امكان مخدوش يا كم شدن پيام مالي بسيار نادر است به طوري كه در سال 1977 حتي يك پيام مالي مخدوش يا گم شده مشاهده نگرديد و همچنين طي 30 سال فعاليت اين سيستم در گذشته 100% پيامهاي ارسالي و دريافتي از مبدا تا مقصد بدون هيچ گونه اشكال و دخل وتصرف مبادله شده است.

3- ايمني سيستم :

اين سيستم چون اكثر پيامهاي بانكي اش تعهد آور بوده منشا مالي دارد لذا امنيت انتقال اين نوع پيامها از جايگاه ويژه اي برخوردار است  به طوري كه امروزه با به كارگيري از جديدترين پديده هاي الكترونيكي تلاش شده است اين سيستم از لحاظ ايمني در سطح بالايي قرار گيرد. در اين راستا برنامه ريزي شده است تا صرفا افراد مجاز توانايي ورود به سيستم را داشته باشند.

4- استاندارد :

 در حقيقت سيستم سوئيفت از يك استاندارد واحد در سطح جهاني برخوردار مي باشد به طوري كه پيامهاي ارسالي از طريق اين شبكه و در همه كشورهاي يكنواخت و استاندارد هست. به عبارتي يك زبان مشترك در بين نظامهاي بانك داري كشورهاي مختلف دنيا مي باشد و همه كشورها مقيد هستند بر ساس علائم و پيامهاي تعريف شده سوئيفت اقدام به ارسال پيامهاي مالي نمايند.

5- صرفه جويي درهزينه :

در حال حاضر هزينه ارسال هر پيام 325 كاراكتري حدود 3 سنت است .يعني اگر پيامهاي يك بانك افزايش يابد به نسبت افزايش پيامهاي ارسال و دريافت پيامهاي مالي به ميزان قابل توجهي كاهش مي يابد. همچنين از نظر كارمزد  اجرا پيام سوئيفت نصف كار مزد اجراي پيام تلكس را دارد.

6 - قابليت دست يابي :

شبكه جهاني سوئيفت در طول 24 ساعت شبانه روز و در طول تمام ايام هفته فعال است.

 سازمان سوئیفت :

سوئیفت یک مؤسسه تعاونی یا به عبارتی دیگر یک مؤسسه غیرانتفاعی است که به بانک‌های عضو تعلق دارد و از سوی اعضا کنترل می‌شود و برای تأمین اهداف مشترک آنها طرح‌ریزی شده است، بالطبع از طرف اعضا با پرداخت حق عضویت و هزینه تعداد پیام ارسال تأمین مالی می‌شود و مدیریت آن را هم به عهده اعضا است. به استناد ماده 14 اساسنامه سوئیفت، اعضای 25 نفری هیأت مدیره سوئیفت را بانک‌های عضو انتخاب می‌کنند و هر بانکی که بیش از 5/1 درصد از سهام سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می‌تواند یک عضو هیأت مدیره را معرف کند. (میزان سهام اختصاصی هر عضو هر سه سال یک بار با توجه به میزان پیام‌های ارسالی عضو از طریق شبکه تعیین می‌شود). اگر عضوی بیش از 6 درصد سهم سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می‌تواند حداکثر دو عضو هیأت مدیره معرف کند و کشورهایی که کمتر از 5/1 درصد سهام را دارند، می‌توانند به‌طور مشترک به شرطی که تعداد سهام آنها بیش از 5/1 درصد شود، یک عضو هیأت مدیره معرفی کنند. سود عملیاتی این مؤسسه تعاونی بالطبع به اعضا تعلق دارد و می‌باید بین اعضا تقسیم شود، ولی سوئیفت این عمل را انجام نمی‌دهد و سود حاصله را برای سرمایه‌گذاری مجدد و کاهش هزینه پیام سوئیفتی در سال بعد استفاده می‌کند.

استفاده‌کنندگان از سوئیفت :

1 _ اعضا: ادارات مرکزی بانک‌ها به عنوان اعضا شناخته می‌شوند که سهامداران سوئیفت هستند. مثل اداره مرکزی بانک صادرات یا بانک ملی در تهران که یک عضو و سهام‌دار هستند.

2 _ اعضای فرعی: شعب خارج از کشور اعضا یا شرکت‌های فرعی که بیش از 90 درصد سهام آن متعلق به عضو باشد به عنوان اعضای فرعی پذیرفته می‌شوند. مثلاً شعب خارج از کشور بانک‌های ایرانی، که عضویت آن‌ها بعد از پذیرفته شدن بانک‌های ایرانی به عنوان عضو، تحت عنوان عضو فرعی پذیرفته شدند.

3_ شرکت‌کنندگان: اعضای غیر بانکی که در یکی از رشته‌های عملیات بانکی فعال هستند، مثل دلال‌های بورس که در رشته‌های مختلف از قبیل خرید و فروش ارز، سهام و امثالهم فعالیت دارند. اعضا و اعضای فرعی می‌توانند از کلیه خدمات سوئیفت بهره‌مند شوند. ولی شرکت‌کنندگان فقط می‌توانند یک نوع پیام خاص را با توجه به تخصصی که دارند، ارسال و دریافت دارند. به عبارتی اعضا و اعضای فرعی می‌توانند از کلیه امکانات سوئیفت بهره‌مند شوند، ولی شرکت‌کنندگان از امکانات محدود با توجه به رشته تخصصی خود می‌توانند استفاده کنند.

شرایط پذیرش عضویت یک کشور در سوئیفت :

قبل از این‌که پذیرش یک کشور در سوئیفت از سوی هیأت مدیره مورد بررسی قرار گیرد، می‌باید پذیرش سه شرط زیر توسط کشور متقاضی به سوئیفت اعلام شود:

1 _ تأسیس سایت سوئیفت (S.A.P): می‌باید در صورت نیاز به راه‌اندازی سایت در کشور متقاضی محلی به سوئیفت اجاره داده شود تا با هزینه خود یک سایت سوئیفت در آنجا راه‌اندازی کند.

2 _ معافیت مالیاتی: در ارایه گواهی مبنی بر معافیت از پرداخت مالیات، چون نرخ مالیاتی در کشورهای مختلف متفاوت است، در صورت رعایت آن، با همه اعضا رفتار یکسان می‌شود.

3_ خط انتقال دیتا: یک خط انتقال دیتا بین‌المللی به منظور انتقال پیام‌ها از سایت سوئیفت به خارج از کشور حداقل برای اجاره پنج ساله به هزینه سوئیفت می‌باید در اختیارش قرار داد.

 شبکه سوئیفت :

اگر تعداد پیام‌های ارسالی یک کشور به حدی باشد که نیاز به راه‌اندازی سایت سوئیفت در کشور متقاضی عضویت باشد، سوئیفت یک سایت در آن کشور تأسیس می‌کند. در غیر این‌صورت پیام‌های کشور متقاضی را به سایت سوئیفت کشور همسایه منتقل می‌کند. هر سایت سوئیفت زیر چتر یکی از دو مرکزی عملیاتی سوئیفت که در هلند و آمریکا مستقر هستند، قرار دارد. کشورها با توجه به وضعیت جغرافیایی خود زیر چتر حمایتی یکی از دو سایت آمریکا یا هلند قرار دارند. مراکز عملیاتی هلند و آمریکا پشتیبان هم نیز هستند. به عبارتی، اگر یکی از آنها از مدار به علت نقص فنی خارج شود، بلافاصله دیگری جایگزین می‌شود. استفاده کنندگان از سوئیفت مسئولیت دارند که پیام‌های خود را به سایت سوئیفت رسانیده و تحویل دهند. از آن‌جا به بعد تا سایت سوئیفت کشور مقصد پیام، مسئولیت تحویل پیام به عهده سوئیفت است. انتقال پیام از سایت سوئیفت در کشور مبدأ از طریق خطوط انتقال دیتا و یا خطوط تلفن معمولی با نصب مودم (Modem) امکان‌پذیر است و اعضا موظفند یک خط پشتیبانی نیز به سوئیفت معرفی کنند که در مواقع اضطراری که خط اصلی از مدار خارج است، سوئیفت بتواند پیام‌ها را تحویل دهد.

انواع پیام‌های سوئیفتی :

به منظور سهولت در امر مخابره و دریافت پیام بین سوئیفت و اعضا با یکدیگر، سوئیفت مبادرت به طبقه‌بندی پیام‌های مختلف در ده گروه صفر تا 9 به شرح زیر کرده است که گروه صفر پیام‌های سیستمی بین اعضاء و سوئیفت و گروه یک تا نه پیام‌های مالی بین اعضا هستند:

_ پیام‌های گروه صفر: بین اعضا و سوئیفت.

_ پیام‌های گروه یک: انتقال وجوه بین حساب مشتریان، اعلامیه چک، دستور عدم پرداخت چک و . . .

_ پیام‌های گروه دو: انتقال وجوه بین بانک‌ها و بین حساب‌های مختلف یک بانک.

_ پیام‌های گروه سه: تأییدیه معاملات ارزی.

_ پیام‌های گروه چهار: وصولی‌ها.

_ پیام‌های گروه پنج: سهام و اوراق قرضه.

_ پیام‌های گروه شش: فلزات گران‌بها، وام‌های سندیکایی.

_ پیام‌های گروه هفت: اعتبار اسنادی، ضمانت‌نامه.

_ پیام‌های گروه هشت: تراولر چک.

_ پیام‌های گروه نه: صورت‌حساب، اعلامیه بدهکار و بستانکار.

 عضویت بانک‌های ایرانی در سوئیفت :

سال 1364: کارشناسان بانک مرکزی بررسی‌های اولیه را برای عضویت بانک‌های ایرانی در سوئیفت انجام دادند. ارزیابی مطلوب و پیشنهاد عضویت بانک‌های ایرانی داده شده، ولی با توجه به وقوع جنگ تحمیلی و اولویت‌های اساسی‌تر به تعویق افتاد.

سال 1369: بانک مرکزی هیأتی را مأمور هماهنگی با بانک‌های تجاری به منظور عضویت در سوئیفت کرد.

سال 1370: پس از هماهنگی‌های لازم با بانک‌های تجاری تقاضای عضویت سیستم بانکی ایران توسط بانک مرکزی به سوئیفت ارایه شد.

سال 1371: پس از ارایه سه پیش شرط عضویت به سوئیفت، بانک مرکزی به همراه پنج بانک تجاری صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه در آذرماه پذیرفته شد.

سال 1372: پس از راه‌اندازی سایت، خرید تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و نصب آن‌ها در چهاردهم آذرماه به شبکه سوئیفت ملحق شدیم.

سال 1367: قبول عضویت و الحاق بانک توسعه صادرات.

سال 1377: قبول عضویت بانک صنعت و معدن و تقاضای عضویت بانک رفاه کارگران.

سال 1378: الحاق بانک صنعت و معدن و رفاه کارگران.

نتیجه‌گیری  :

در حال حاضر متأسفانه سیستم بانکی کشور به رغم رشدی که در استفاده از سیستم پیام‌رسانی سوئیفت در سال‌های اخیر داشته است، استفاده بهینه از سوئیفت به عمل نمی‌آورد و تعداد پیام‌های ارسالی ایران از طریق این شبکه و بهره‌وری از مزایای جانبی آن در حد مطلوب نیست. مسلماً ایران می‌تواند با استفاده بهینه از سوئیفت، پیام‌های بیشتری از طریق سوئیفت ارسال کند و سهام بیشتری به خود اختصاص دهد، ضمن این‌که ریسک، هزینه ارسال پیام و کارمزد کارگزران در زمان استفاده از سوئیفت به مراتب از تلکس کمتر است و یکی از راه‌های استفاده بهینه از سوئیفت، اتصال هر چه زودتر شعب ارزی بانک‌ها در تهران و شهرستان‌ها به سوئیفت و برنامه‌ریزی به سمت اتوماسیون شبکه عملیاتی بین‌المللی بانک‌ها با استفاده از سوئیفت است

 د) نقل و انتقال كتبي :

انتقال كتبي  در حقيقت نوع ديگري از روشهاي نقل و انتقال ارز هست كه از آن به انتقال با پست نيز ياد مي شود بايد يادآور شد كه در 3 روش قبلي موضوع امضاء وسايل نقل وانتقال ارز مطرح نبود اما در روش كتبي كه به وسيله پست توسط بانك صادر كننده به بانك پرداخت كننده وجه حواله ارسال مي شود امضاء آن پيام و حواله ضروري است. مزيت اين روش در اين است كه در اين نوع حواله ارزي فرد خود پرداخت كننده از بانك اقدام به امضاء حواله مي نمايد اما بايد يادآور شد كه از نظر سرعت وساير موارد مشابه انتقال تلگراف يا تلكس است.

 4. بروات ارزي :

 اصولا برات نوشته اي است كه به موجب آن شخصي كه برات كش يا برات دهنده است معمولا به يكي از بدهكاران خود دستور ميدهد تا مبلغ معيني را به صورت سر رسيد معين در وجه شخص ثالثي كه دارنده برات ناميده مي شود يا به حواله كرد او پرداخت نمايد . معمولا از برات در فعاليتهاي مربوط به تجارت جهاني و صادرات و واردات استفاده مي شود . به عبارت مختصر برات يك سند تجاري عادي است كه در بازرگاني داخلي و خارجي كاربرد دارد و 2 نوع هست برات ساده و برات اسنادي كه برات ساده در حقيقت براتي گفته مي شود كه اسناد حمل و نقل ضميمه آن نباشد اما برات اسنادي اسناد حمل و نقل كالا ضميمه آن مي باشد. با توجه به مقدمه فوق برات ارزي در حقيقت همان تعريف مربوط به برات است اما تفاوت برات ارزي با برات در اين است كه در برات ارزي مبلغ ارز پرداختي درج مي شود و اصولا برات ارزي را مي توان به 2 دسته تقسيم كرد:

1. برات بانكي    

2. برات تجاري

در برات تجاري صادر كننده يا فروشنده كالا براتي را بر عهده وارد كننده كالا يا خريدار كالا مي كشد تا مبلغ معين را در موعد مقرر يا سر رسد معين در وجه شخص ثالث پرداخت نمايد . در بروات بانكي  صادر كننده كالا براتي را بر عهده بانك مشتري وارد كننده مي كشد تا مبلغ مندرج در برات را در موعد مقرر يا سر رسيد معين در وجه شخص ثالث كار سازي نمايد لذا وقتي برات گير برات را مي پذيرد و آن را پشت نويسي مي نمايد تا وجه مندرج در برات را در موعد مقرر بپردازد در اين حالت برات پذيرش بانكي شده است. شايان ذكر است اين كه برات ارزي نه تنها بين 2 كشور و مبادلات اقتصادي آن  بلكه مي تواند در مبادلات اقتصادي بين 3 كشور نيز مورد استفاده قرار گيرد.

5. اعتبار نامه مسافرتي :

 در حقيقت نوعي حواله ارزي است كه بانك بنا به تقاضاي مشتري و پس از وصول وجه آن عهده تعداد معيني از بانكهاي صادر مي نمايد تا مبالغ ارزي منرج در اعتبارنامه به صورت يكجا و يا به تدريج تا سر رسيد مشخص به صاحب اعتبار نامه مندج در اعتبار نامه ، به هنگام ارائه به بانك پرداخت نمايد . معمولا اعتبار نامه هاي مسافرتي بيشتر توسط جهانگردان و تجاري كه دائما در حال مسافرت بوده و از شهري به شهر ديگر و از كشوري به كشور ديگر مسافرت مي نمايند مورد استفاده قرار مي گيرد و اين يك وسيله مطمئن براي انتقال ارز مي باشد . در اعتبار نامه مسافرتي با حضور فرد دارنده اعتبارنامه و پس از اين كه بانك از صحت دارنده اعتبار نامه مطمئن شد مي تواند در غالب جدولي كه در اعتبار نامه هست يك جا يا به دفعات مبالغي را به دارنده اعتبارنامه مسافرتي پرداخت نمايد و پس از اتمام اعتبار ارزي اعتبار نامه در آخرين مراجعه دارنده آن اعتبارنامه باطل و لاشه آن به بانك صادر كننده فرستاده مي شود.

انواع تعيين نرخ ارز :

در نظامهاي اقتصادي مختلف دنيا از نظر نظام ارزي ما بطور كلي 2نوع نظام ارزي را شاهد هستيم :

1. نظام ارزي با نرخ شناور ارز :

در بيشتر كشورهاي با نظام بازار آزاد يا سرمايه داري اداره مي شود ، وجود دارد. به طور كلي كه دولت و بانك مركزي در بازار ارز مداخله نمي كند و در حقيقت بازار ارز اين دسته كشورها يك مجموعه ي بازار جهاني ارز را تشكيل مي دهد .

2. نظام ارزي با نرخ ثابت :

 در مقابل كشورهايي كه داراي نظام با برنامه ريزي متمركز هستند و به عبارتي نظام سوسياليستي يا كمونيستي كه دولت تمام منابع را در اختيار دارد امور ارزي نيز دولت و بانك مركزي اين كشورها كنترل بازار ارز را در اختيار دارند. و به اين نوع نظام ارزي با نرخ ثابت ارز گفته مي شود.

نظام ثابت ارز به 2 شكل مختلف و جود دارد.

الف ) نرخ ارز ثابت و پول كشور غير قابل تبديل :

به طوري كه در اين حالت كنترل هاي دولتي بسيار شديد بوده و به نوعي انحصار كامل در بازار ارز وجود دارد نرخ ارز توسط دولت تعيين شده و به بازار تحميل مي شود در اين نوع نرخ ارز فقط دولت خريدار و فروشنده ارز و تعيين كننده نرخ ارز مي باشد

ب )‌ نرخ ارز ثابت و پول كشور قابل تبديل :

 در اين حالت دولت در بازار ارز تلاش مي كند با مداخله خود نرخ ارز را در محدوده مشخص ثابت نمايد اما در عين حال قابل تبديل مي باشد و ورود و خرو ج ارز آزاد است و به عبارتي بازار آزاد فعال اما با نظارت و دخالت دولت نوسانات نرخ ارز در يك محدوده مجاز صورت مي گيرد.

ذخاير ارزي در بانك مركزي ايران كه مي توانند از ان در جهت مصارف مختلف استفاده كنند :

1. برداشت از ذخاير ارزي موجود در بانك مركزي

2. فروش طلا

3. منابع ارزي ايران به صورت سهام در صندوق بين المللي پول

4. استقراض از بازار جهاني

5. دريافت كمكهاي بلا عوض از خارج

انواع نرخ ارز در رابطه با تغييرات بازار: 

1. نرخ ارز اسمي :

همان نرخ هايي كه در بازار جهت خريد و فروش ارز بر حسب نرخ اعلام شده در تاريخ معين مي باشد

به طوري كه نرز ارز انواع نرخهاي 2 به 2 ارز روزانه توسط بانك مركزي براي  اطلاع عموم توسط بانكها ، صرافي ها نمايش داده مي شود كه البته معمولا بر نرخ ارز 5 ارز كليه بيشتر در بازارهاي مختلف به نمايش گذاشته مي شود.

2.نرخ ارزواقعي :

در حقيقت يك نرخ ارز تعديل شده است . به عبارتي براي اين كه بتوان تغييرات اقتصادي يك كشور را با كشوري كه ارز آن مورد سنجش قرار مي گيرد بررسي نمايم از نرخ ارز واقعي استفاده مي كنيم . به عبارت ديگر در نرخ ارز واقعي قيمت هاي نسبي 2 كشور مورد توجه قرار مي گيرد.    

شاخص نرخ ارز در يك كشور ديگر/ شاخص نرخ ارز در يك كشور = نرخ ارز واقعي

با توجه به اين كه اكثر تحليل گران و اقتصاد دانان جهت تحليل مسائل ارزي نياز به نرخ ارز واقعي دارند لذا اين نرخ ارز واقعي چندان در محافل عمومي به نمايش گذاشته نميشود و صرفا براي تحليل موضوعات مورد استفاده قرار مي گيرد به طوري كه با استخراج نرخ هاي واقعي مي توان قدرت رقابتي يك كشور را در عرصه حياتي مورد استخراج قرار داد و همانطور كه در رابطه فوق مشاهده گرديد براي بدست آوردن نرخ ارز واقعي لازم هست شاخص قيمتها را در كشورهاي مورد نظر داشته باشيم تا از اين طريق بتوان اقدام به بررسي و تحليل وضعيت اقتصادي كشور در رابطه با تجارت جهاني پرداخت.

3.نرخ ارز موثر :

نرخ ارز موثر در حقيقت ميانگين وزني نرخ هاي ارز واقعي است. با توجه به اين كه در هر كشوري برخي از انواع مهم ارز در مبادلات اقتصادي نقش كليدي را ايفا مي كند لذا بر اساس اهميت و جايگاه هريك از ارزها و سهم آنها در مبادلات اقتصادي وزني را يا ضريب اهميت را براي هريك از آنها به نسبت تاثير گذاري آن ارز در تجارت خارجي داده مي شود . مثلا در كشور ما كه بخش قابل توجهي از مبادلاتمان و به طبع درآمدمان از نفت است و در بازار هاي جهاني اين نفت و گاز را به قيمت و بر پايه دلار مي فروشيم لذا وزن و ضريب اهميت دلار در تجارت خارجي ما به مراتب از ساير ارزها بيشتر است لذا براي محاسبه ي  نرخ ارز موثر يك سبد ارزي موزون و دخيل شده را تشكيل مي دهيم و اين سبد ارزي موزون شده به هريك از ارزهاي تاثير گذار و دخيل در مبادلات اقتصادي وزن مي دهيم تا بدست آمدن نرخ ارز موثر بتوان واقعيات تجارت خارجي خود را بر اساس قدرت رقابتي كالا ها و خدمات خود در بازار جهاني بسنجيم براي محاسبه ي نرخ ارز موثر ابتدا بايد شاخص هاي نرخ ارز اسمي را بدست آورده سپس شاخص هاي نرخ هاي مذبور را با توجه به سهم انها در تجارت خارجي مان موزون نماييم مثلا در كشور ما دلار امريكا با توجه به فروش نفت بر حسب دلار از وزن بسيار بالايي برخوردار است بعد از آن يورو به دليل ارتباط با كشورهاي اروپايي مي تواند از ضريب اهميت قابل توجهي بر خور دار باشد و همينطور ساير كشورها مانند چين ، امارت ، تركيه ، سوريه و .... .

   تراز پرداخت هاي ارزي :

 در حقيقت مجموع ارزش ساليانه كليه مبادلات اقتصادي يك كشور را با بقيه جهان در يك دوره معين نشان مي دهد كه معمولا يك ساله است به طوري كه در جريان تراز پرداخت هاي ارزي 2 مسير وجود دارد يكي جريان پرداخت به داخل كشور و ديگري پرداخت به خارج كشور مي باشد اما اگر بخواهيم يك تعريف كلي از تراز پرداخت ارائه دهيم در حقيقت تراز پرداخت ها صورت حساب نقل و انتقال مربوط به كالا و خدمات و درآمد ميان يك اقتصاد و ساير كشورها از يك طرف و نيز كليه تغييرات در موجودي طلاي بانكي ، حق برداشت مخصوص ، يا بدهي از سوي ديگر و نيز نقل و انتقالاتي كه به صورت بلا عوض انجام مي گيرد را شامل مي شود.

 تراز پرداخت هاي ارزي از 3 قسمت تشكيل مي شود :

1. تراز حساب جاري            2. تراز حساب سرمايه             3. تراز ذخاير

 1. تراز حساب جاري :

اصولا حساب جاري شامل كليه مبادلات كالا و خدمات و انتقالات بلا عوض است . اقلا م عمده معاملات يك كشور مانند عمل حمل و نقل ، مسافرت ها و سرمايه گذاري را نيز شامل مي شود . لذا حساب هاي جاري بيان كننده انتقال منابع واقعي است كه ميان يك اقتصاد و جهان خارج را شامل مي شود اما تراز حساب جاري در حقيقت انتقالاتي را نشان مي دهد كه بر اقلام منابع مالياتي يك كشور افزوده يا كاسته مي شود . براي تهيه تراز حساب جاري معمولا از امار تجارت خارجي استفاده مي شود اين آمار كه توسط گمرك تهيه مي شود ارزش صادرات به قيمت فوب ( FOB ) ( تحويل در مبدا ) و واردات (‌ CIF ) ( تحويل در مقصد به همرا ه بيمه) مي باشد. لذا صادرات و واردات هر كشور با قيمتهايي كه در مرزهاي گمركي آن كشور دارا هستند در حساب جاري ثبت مي شود.

 2. تراز حساب سرمايه :

معمولا در تراز حساب سرمايه كليه نقل وانتقالات مربوط به دارايي ها و بدهي هاي مالي يك كشور در اين حساب ثبت مي شود كه منظور از نقل وانتقالات دارايي ها و بدهي ها در حقيقت تغيير در مالكيت آنها . نقل و انتقال دارايي ها عموما نشان دهنده ي مبادلات تجاري هستند. در طبقه بندي اقلام حساب سرمايه بر اساس زمان مي توان مبادلات كوتاه مدت و بلند مدت را از هم تفكيك كرد كه در مبادلات مالي كوتاه مدت اقلامي مانند پول ، اعتبارات بانكي ، بروات  و سفته هاي ارزي با سررسيد كمتر از يك سال لحاظ كرد . اما در مبادلات بلند مدت با سر رسيد بيش از يك سال شامل مالكيت يك شركت خارجي يا خريد اوراق قرضه بلند مدت ، فروش سهام و  ..... مي باشد.

3. تراز ذخاير :

اصولا ذخاير در يك سرفصل جداگانه تهيه مي شود و شامل طلاي بانك ها ، حق برداشت مخصوص ( SDR ) در صندوق بين المللي پول و استفاده از اعتبارات صندوق  مذكور و ساير ادعا هاي مالي مسئولين پولي كشور از خارج مي باشد كه معمولا اين ذخاير شامل طلاي بانكي ، حق برداشت مخصوص ، وضعيت در صندوق بين المللي پول ، دارايي هاي ارزي ، ساير دارايي ها و استفاده از اعتبارات صندوق بين المللي پول . 

منابع : اقتباس از جزوات آقای دکتر عمادیان