روابط عمومی در اسلام

توضیحات: منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25; نوشته شده توسط معصومه شیخانی; بازدید: 796

جایگاه روابط عمومی در اسلام و قرآن

قرآن کریم در سوره مبارکه آل عمران آیه شریفه ۲۰۰ شریفه ضمن دعوت امت به برقراری رابطه اجتماعی، داشتن شکیبایی و در پیش گرفتن تقوای الهی را برای رسیدن به رستگاری و فلاح مورد تأکید قرار داده است. نکته جالب قرآن موضوعی که امروزه به عنوان اخلاق در روابط عمومی به شکلی بسیار ناقص در مجامع روابط عمومی مطرح است، دراین آیه شریفه با زیبایی هر چه تمامتر بیان و اشاره می شود . در خصوص اطلاع رسانی و انتقال آگاهی در یک بررسی موردی در قرآن کریم تنها در جزء های ۲۰الی ۲۵ بیش از ۵۶۷ بار بر انتقال آگاهی اشاره و تأکید شده است . لذا علاوه بر آیات نورانی قرآن کریم سیره عملی و نظری پیامبر اعظم (ص) سرتا سر مردم داری ، مردم یاری و تکریم ارباب رجوع است . فرامین حکومتی وسیره عملی امام علی (ع) نیز مبین و گواه خوبی بر اهمیت بخشیدن به مباحث روابط عمومی است که در همین موضوع امام علی (ع) در فرمان مشهور خود خطاب به مالک اشتر درباره اهمیت به افکار عمومی می فرمایند: «تکیه گاه دین ، اجتماع مسلمین و نیروی ذخیره برای دشمنان تنها توده مردم (افکار عمومی ) هستند .

پس گوش تو به سوی افکار عمومی و گرایش تو به جانب آنان باشد » که در این ارتباط دهها و صدها موارد از این دست در فرهنگ اسلامی از جمله نکات ارزنده در مبحث روابط عمومی هستند که متولیان امر روابط عمومی در کشور ما بویژه در دستگاه های فرهنگی باید به تدوین و تألیف آن اهتمام جدی و زنده که جایگاه روابط عمومی در اسلام را می توان شناخت و باید گفت مگر نه آن است که روابط عمومی علم وهنر ارتباط انسانها با یکدیگر تکریم ارباب رجوع ، آگاهی از نظرات دیگران، علم نفوذ در دلها ، مشاوره با مخاطبان اطلاع رسانی چه تسهیل کنند یک بستر ارتباطی دوسویه و سالم با مخاطبان و مواردی این چنین است که با نگاهی حتی ظاهری در سیره انبیاء الهی بویژه پیامبر اعظم (ص) و ائمه معصومین در می یابیم که تمامی این موارد حتی با دقت و هنرمندی بیشتری در تعالیم الهی و سیره آن بزرگواران ساری و جاری بوده است و پیش از آنکه روابط عمومی به شکل امروزی توسط اندیشمندان غربی بنیان گذاشته و مصادره به مطلوب شود اسلام در این زمینه پیشرو و پیشتاز بوده است .

روابط عمومی در سیره پیامبر اعظم (ص)

هر چند پیرامون شخصیت ممتاز پیامبر اعظم ( ص ) کتابها و مقالات متعددی تألیف گردیده و هر اندیشمند و صاحب نظری به فراخور حال خویش و در حد استطاعت خود در خصوص این چراغ جهان افروز مطالبی را مطرح نموده است ، اما درباره نقش روابط عمومی در سیره آن حضرت ، مطالب کمی به رشته تحریر در آمده است .

آب دریا را گر نتوان کشید هم به قدر جرعه ای باید چشید. گفتن و شنیدن از انسانهای متعالی که دستی در آسمان دارند و پایی بر زمین ، همواره برای آنان که به دنبال راه نجاتی هستند ، خوشایند است .

پیامبران الهی ، این پیام آوران عشق، از آغاز خلقت تا سپیده دم روشنایی همیشه برمدار هدایت خلق بال و پر زده و در صدد کشف منزل مقصود رهنمون می شدند که در این میان آخرین رسول الهی برای هدایت خلق مشقات و سختی های بسیاری را متحمل گردید ، تا پلی بین خالق و مخلوق باشد و چراغ جهان افروز عالم گردد، چنانکه خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

و داعیا الی الله باذنه و سراجا و منیرا . و به اذن حق ، خلق را به سوی خدا دعوت کنی و چراغ فروزان عالم باشی . ( ۱ )

معصومین ( ع ) بالاخص رسول مکرم اسلام ، امام مبین هستند ، ارتباط با آنها این اثر را دارد که انسان را به خدا مرتبط کند ( و انهما لبامام مبین ) . ( ۲ )

ضرورت وجود روابط عمومی ، به عنوان یک فن و هنر ارتباطی و تسهیل کننده چرخه ارتباطات مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان مرکز ثقل اطلاعات سازمان با سایر اقشار مردم از هر صنف و گروهی تلقی می شود که با استفاده از کارشناسان این امر مطالب سازمان برای هر گروه و صنف خاصی تفسیر و تحلیل می گردد و در اختیار آنان قرار می گیرد ( انما الانبیاء نکلم الناس علی قدر عقولهم ) .

همان طور که روابط عمومی بالا ترین مقام اجرایی هر دستگاه است که زیر نظر مستقیم شخص اول آن دستگاه انجام وظیفه می کند و به عنوان پل ارتباطی بین دستگاه و جامعه است ، پیامبر اعظم ( ص ) و ائمه اطهار ( ع ) نیز رابط و واصل بین پروردگار عالم ، که ملکوت آسمانها و زمین تحت حکومت اوست ( الذی له ملک السموات و الارض ) و خلق خدا ، که بندگان و عبادت کنندگان درگاه احدیت هستند ( ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون ) می باشند . چنانکه در زیارت ائمه هدی ( ع ) داریم :

خیر بقاعک و خیر خلقک . حرم رسول الله ( ص ) بهترین بقعه ها و رسول الله ( ص ) بهترین مخلوقات است . ( ۳ )

و اتقرب الی الله . ما به وسیله شما به سوی خدا تقرب می جوییم . ( ۴ )

من ارادالله بدء بکم . هر کس خدا را بخواهد از شما شروع می کند . ( ۵ )

و الدرجات الرفیعه و المقام المحمود والمکان المغلوم عندالله عزوجل . آن درجه های بلند و آن مقام ستوده و مکان معلوم در پیش خداوند متعال . ( ۶ )

قرآن این کتاب الهی از سوی خداوند متعال ، جهت هدایت خلق به پیامبر اعظم ( ص ) نازل گردید تا از این طریق راهی برای ارتباط و گفتگوی دو جانبه خالق و مخلوق باشد و آیات محکم آن برنامه و جهت رسیدن به هدف را نمایان می سازد . قرآن نقشه رسیدن به خداست اما هر نقشه ای ، نقشه خوان می خواهد .

برای حرکت به سوی خدا باید در کاروانی وارد شویم که قافله سالار آن رسول اعظم ( ص ) و ائمه اطهار ( ع ) باشند و مسیر را به خوبی بدانند که این اصل ، یعنی راهنمایی و هدایت مخاطبین ، خود یکی از وظایف روابط عمومی است. چنانکه در زیارت جامعه کبیره می خوانیم : انتم الصراط الا قوم .

روابط عمومی جایی است که محل انتقال درخواست مخاطبین به بالاترین مقام دستگاه است، از این روست که درخواست و نیاز مخلوق توسط پیامبر اعظم ( ص ) و ائمه هدی ( ع ) به حریم الهی و خالق هستی رسانده می شود و مورد پذیرش واقع می گردد ، چنانکه در ادعیه داریم . و بموالاتکم تقبل الطاعه المفترضه .

و با دوستی و پیوستگی با شما ، طاعت بندگان پذیرفته می شود . فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها السمه . در خانه هایی که خداوند اذن داده است که نامش از آنجا بالا رود و ذکر شود و مقصود از این خانه ها ، خانه اهل بیت ( ع ) است . ( ۷ )

محمد و آل محمد ( ص ) خدا را ملاقات کردند و با وجه الله تماس گرفتند و در نتیجه خودشان وجه الله شدند و در بین خلق نمایش خدا را دارند .

خلق خدا ( دوستان اهل بیت ( ع ) ) زیر سایه محمد و آل محمد ( ص ) هستند ، آنها چون در دنیا خودشان مستقیما نمی توانستند از آفتاب توحید استفاده کنند ، آفتاب توحید بر محمد و آل محمد ( ص ) تابید ( به عنوان روابط خالق و مخلوق ) و سایه آنها زیر پایشان افتاد و دوستان اهل بیت ( ع ) رفتند از سایه آنها استفاده کردند . ( ۸ )

برنیز یکی از صاحب نظران عرصه روابط عمومی می گوید : «روابط عمومی خیابان دو طرفه ای است که در آن مدیر و مردم با یکدیگر هماهنگی می یابند و مقاصد و اهداف بر اساس تقارن منافع عمومی و خصوصی پایه ریزی می شود . »

با توجه به مطلب مذکور ، طبق آموزه های دینی و در عرصه ارتباط بین خالق و مخلوق هیچ گاه این مسیر یک طرفه نیست و هیچ وقت نیز بدون راهنما نبوده است ، چنانکه در این مسیر صحبت خدا با خلق را تلاوت قرآن و تدبیر در معانی آن ، و راه صحبت خلق با خدا را نماز ذکر کرده اند که در این مسیر نیز از وجود هادی مطلق ، پیامبر اعظم ( ص ) و ائمه هدی ( ع ) استفاده گردیده و قبل از حرکت در این مسیر توجه به سوی ایشان رهنمون گردیده است . ( من اراد الله بدء بکم ) .

پی‌نوشتها :

۱) قرآن کریم ، سوره احزاب ، آیه ۴۵

۲) قرآن کریم ، سوره حجرات ، آیه ۷۹

۳) زیارت امام حسین ( ع ) در مضجع شریف

۴) زیارت امام حسین ( ع ) در روز عاشورا

۵) زیارت امام حسین ( ع ) درمضجع شریف

۶) زیارت جامعه کبیره

۷) مصباح الهدی ، گزیده سخنان حاج میرزا اسماعیل دو لابی ( ره ) ، صفحه ۲۷۸

۸) مصباح الهدی ، گزیده سخنان حاج میرزا اسماعیل دو لابی ( ره ) صفحات ۲۷۹

ارسال توسط:معصومه شیخانی

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد 13