پیش گفتار : در حوزه ی فرهنگ و هنر فعالیت هایی وجود دارند که چه بخواهیم و چه نخواهیم در جهان امروز "صنعت" تلقی می شوند. از جمله این موارد "صنعت سینما"، "صنعت چاپ و نشر" و "صنعت جهانگردی" است. البته همه فعالیتهای حوزه ی فرهنگ و هنر با این عبارت وصف نمی شوند از این دیدگاه هر فعالیت فرهنگی و هنری علاوه بر ایفای نقش در تولید و عرضه ی کالا یا خدمت فرهنگی ، دارای آثار و پیامدهای اقتصادی نیز هست که بررسی آن در حیطه ی اقتصاد فرهنگ است. یکی از نقش های در خور توجه فعالیتهای فرهنگی و هنری نقش آنها در بازار کار کشور در قالب تقاضای نیروی کار است. این واقیعت در شرایطی است که هنوز ظرفیت های واقعی بخش فرهنگ و هنر فعلیت نیافته و امکان توسعه ی فعالیتها در این حوزه و رونق بیش تر بازار کار آن وجود دارد. مدیران حوزه ی فرهنگ و هنر بر این باورند که می توان با استفاده از دانش و تجارب داخلی و بین المللی این ظرفیت های بازشناسی نشده را شناسایی کرد و با بکارگیری اهرم های مناسب از آنها در جهت افزایش تولید کالاها و خدمات فرهنگی و ایجاد اشتغال بیش تر در این حوزه بهره گرفت. مقدمه : فرهنگ نشان دهنده ی آداب و سنن یک ملت به شمار می رود. تا کنون مقالات و متون مختلفی در باره ی مضامین فلسفی ، ادبی و جامعه شناختی هنر و فرهنگ به تحریر درآمده اما این بار سخن از جایگاه هنر و فرهنگ در عرصه ی اشتغال است. بشر برای ادامه ی حیات خود به غذا ،هوا، آب ، لباس و پناهگاه نیاز دارد ولی علاوه بر این ها ، او میل زیادی به آسایش ، آموزش و تفریح دارد. امروزه توجه به تولید و مصرف کالاهای فرهنگی موجب گشته است که نیازهای انسان به سینما ، موسیقی ، نمایش و زیبایی که یکی از ضروریات و اولویت های مهم زندگی امروزی تلقی می شود به نیازهای اصلی انسان تبدیل شوند و به همین دلیل حوزه ی فرهنگ و هنر به یکی از عمده ترین زمینه های فعالیت و سرمایه گذاری ، مصرف و اشتغال در جوامع پیشرفته تبدیل شده است. آمار رسمی سازمان یونسکو نشان دهنده ی این مهم است که در حال حاضر حداقل 30% از اشتغال و فعالیتهای خدماتی – اقتصادی در جوامع پیشرفته به حوزه ی فرهنگ و هنر، یعنی تولید، عرضه و مصرف محصولات فرهنگی اختصاص دارد. در ایران با توجه به جمعیت 67 میلیون نفری کشور و میانگین مصرف 5 نوار موسیقی در سال برای هر نفر ، سالیانه تعداد 335 میلیون نوار تولید خواهد شده که از این تعداد اگر صرفاً درآمد هر نوار به طور میانگین 2000 ریال در نظر گرفته شود بالغ بر 670 میلیارد ریال سود خالص برای حوزه تولید نوار مهیا و اشتغال فراوانی را در عرصه تولید آثار هنری ، علمی و مذهبی فراهم خواهد آورد. این مقایسه در سایر فعالیتهای حوزه فرهنگ و هنر از جمله کتاب، هنرهای تجسمی ، سینما ، نمایش ، ایرانگردی و جهانگردی ، میراث فرهنگی و ... به خوبی قابل توجه و تعمق است. لازم به توضیح است که تا سال 1380 بالغ بر 3000 واحد فرهنگی انتفاعی در سطح کشور مشغول بکار بوده اند که 000/500 نفر در زمینه تولید کالاها و خدمات فرهنگی و هنری در این واحدها شاغل بوده اند. در حال حاضر مدیریت فرهنگی در کشور دچار مشکلات و تعارضات فراوانی از قبیل نمونه های زیر است : 1- کمبود نیروی انسانی 2- هماهنگ نبودن مدیران با بازاریابان 3- نداشتن هماهنگی نهادهای فرهنگی 4- نبود تولید و توزیع اطلاعات و امکان دسترسی به آن 5- کمبود منابع مالی ضرورت توسعه فرهنگی نکته مهمی که باید توجه داشت فواید اجتماعی فعالیتهای فرهنگی و هنری است که به دلیل محدودیت ابزار و تکنیک های سنجش در این زمینه قابل انداه گیری نیست. لیکن درک مشترک از سودمندی این فعالیت ها ، نقطه اتکا و اکتفا بوده و غالباً کمتر محلی برای اختلاف و چانه زنی در این مورد وجود دارد. مع الوصف در کشور های در حال توسعه به دلیل ساختاری ، ارزشی – هنجاری ، تاریخی – سیاسی و مدنی ، فرهنگی ، تغییر نگرش های فرهنگی و ایجاد پیوند معیشت و فرهنگ و هنر نیازمند تحولات سخت افزاری و نرم افزاری است. در مقابل برای تغییر رفتار و نگرش در مدیریت استراتژیک فرهنگی ، اصلاح ساختاری در حوزه ی فرهنگ و هنر، تدوین استراتژی و انتخاب مدل منطقی توسعه ی فرهنگی ، دستیابی به نظام آماری و جمع آوری اطلاعات ، شفاف سازی و اطلاع رسانی فرهنگی ، سنجش ارزش افزوده ی بخش فرهنگ و هنر در اقتصاد ملی ، تعیین سهم فرهنگ و هنر در تولید ناخالص داخلی تجهیز و تخصیص منابع لازم ، طراحی و کارآمد نمودن نظام آموزش فرهنگی ، از پی آمدهای قهری اتخاذ رویکرد اقتصادی به فرهنگ و هنر به عنوان مناسب ترین گزینه برای توسعه ی فرهنگی و مهندسی اجتماعی است. پیشنهادات و رویکردهای موثر جهت توسعه اشتغال در حوزه ی فرهنگ و هنر : موارد زیر می تواند به عنوان جهت گیری های مناسب و موثر در جهت توسعه اشتغال در حوزه ی فرهنگ و هنر مدنظر قرار گیرد: 1- حمایت از شکل گیری و تقویت سازمان های حرفه ای مستقل در حوزه ی فرهنگ و هنر 2- بوجود آوردن زمینه ی مشارکت موسسات و سازمان های فرهنگی و هنری مستقل در سیاست گذاری ها 3- توجه به بازار از طریق محوریت بازاریابی و بازارسازی 4- تقویت و افزایش ارتباطات و تعاملات فرهنگی و هنری در ابعاد ملی و بین المللی 5- حمایت از سرمایه گذاری اقتصادی در بخش فرهنگ و هنر و حراست از سرمایه ها و منابع مادی و معنوی افراد و سازمان های مرتبط با این حوزه 6- تقویت نقش انجمن ها و تشکل های فرهنگی و هنری و اتحادیه های صنفی ************* منبع: کتاب مجموعه مقالات توسعه اشتغال در حوزه فرهنگ از : دکتر ابوالفضل کزازی