حسابداری و دفاتر مالی

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط سمیرا عابدی

بازدید: 2742

حسابداری

حسابداري يك سيستم اطلاعاتي است كه با فراهم كردن اطلاعات لازم كمك مي كند تا سرمايه گذارها، اعتبار دهندگان، مديران و دولت نسبت به مسائل اقتصادي بهتر بتوانند تصميم بگيرند. براي مثال اگر شخصي بخواهد در شركتي سرمايه گذاري كند، تمايل دارد كه وضعيت مالي آن شركت و يا نتايج عمليات آن شركت را در طي سالهاي قبل بداند. موضوعاتي كه بصورت گزارش هاي مالي توسط حسابداران تهيه مي شود. حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان بوجود آمده است به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليتهاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن، هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است چرا كه اشخاص، شركتها و دولت براي تصميم گيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتكا دارند كه اين اطلاعات را به ياري حسابداري مي‌توان بدست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايه گذاري يكي از مواد ضروري و اساسي در فرايند رشد و توسعه اقتصادي كشور است و سرمايه گذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امكان سعي دارند منابع مالي خود را به سوئي سوق دهند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني بدنبال برآورد ريسك سرمايه گذاري خواهند بود. اين در حالي است كه يكي از مباني اساسي براي محاسبه ريسك بازار شركتها، استفاده از اطلاعات توليد شده توسط سيستم حسابداري است.

تعريف حسابداري: فرآيند جمع آوري مدارك و تشخيص رويدادهاي مالي، اندازه گيري و ثبت آنها، پردازش وقايع ثبت شده و تهيه اطلاعات مالي و گزارشگري آنها به استفاده كنندگان از اطلاعات مالي.

 تعريف رويداد و يا واقعه مالي: آن دسته از رويدادهاي هستند كه بتوان آنها را برحسب واحد پول اندازه گيري كرد.

هدف حسابداري:  اساسي ترين مأموريت و مهمترين هدف و وظيفه حسابداري تهيه و ارائه گزارشات مالي و اقتصادي مؤسسة و ارائه آن به استفاده كنندگان از اين اطلاعات مي باشد.

تعريف اختصاري حسابداري:

حسابداري ثبت وقايع مالي و گزارشگري اطلاعات مالي مي باشد.

استفاده كنندگان از اطلاعات مالي:

   *استفاده كنندگان داخلي مانند مديران و كاركنان مؤسسات

  *استفاده كنندگان خارجي

الف – كساني كه داراي منافع مالي مستقيم هستند مانند سهام داران، طلبكاران، بانكها و اعتبار دهندگان،  فروشندگاني كه به طور نسيه به مؤسسة جنس فروخته اند و ...

ب – كساني كه داراي منافع مالي مستقيم نيستند مانند سازمان حسابرسي، سازمان بازرسي، وزارت دارائي،  كساني كه مي خواهند سهام مؤسسة را بخرند، سازمان برنامه و بودجه و ديوان محاسبات و ...

انواع طبقه بندي مؤسسات:

الف – از لحاظ فعاليت:

1- موسسات انتقاعي : موسساتي هستند كه به دنبال كسب سود مي باشند.

2- موسسات غير انتفاعي: كه هدف آنها كسب سود نمي باشد و به دنبال منافع و مصالح جامعه هستند مانند درمانگاههاي خيريه، پاركينگ هاي عمومي، شهرداريها و ...

ب – از لحاط قرار گرفتن در بخش هاي مختلف اقتصادي:

1- بخش عمومي يا دولتي.                        2- بخش خصوصي

ج – از لحاظ نوع مالكيت :

1- مالكيت فردي                                   2- مالكيت شراكتي

د – از لحاظ نوع فعاليت:

1- خدماتي (فعاليت در راستاي ارائه خدمات مي باشد)

2- بازرگاني (كه كار آنها خريد و فروش كالا مي باشد).

3- توليدي (مؤسساتي هستند كه مواد اوليه را به كمك ماشين آلات تكنولوژي و نيروي انساني به محصول ديگري تبديل مي كنند كه با آن ماده اوليه تفاوت اساسي دارند).

 

معادله حسابداري و آشنايي با مفاهيم حسابداري:

دارائيها  =  بدهي ها + سرمايه  

تعريف دارائي : كليه منابع مالي و اقتصادي كه در تملك مؤسسه بوده اعم از مشهود و يا نامشهود که به راحتي قابل تقويم (اندازه گيري) به پول باشد و انتظار منافع آتي را از آنها داشته باشيم دارائي ناميده  مي شود.

تعريف بدهي: كليه ديون و تعهداتي كه يك مؤسسة به کلیه اشخاص حقيقي و حقوقي دارد و مي بايست  در سررسيد معيني ادا شود بدهي ناميده مي شود.

سرمايه : آورده نقدي و يا غير نقدي صاحب و يا صاحبان مؤسسة كه به قصد باقي گذاردن در مؤسسة به مؤسسة آورده شده اند. هر آنچه از دارائيها مؤسسة به صاحب و يا صاحبانش تعلق دارد سرمايه يا ارزش ويژه ناميده مي شود.

نمونه هایی از دارائي ها: صندوق، بانك، تنخواه گردان (وجه نقد متعلق به مؤسسة كه براي پرداخت هاي بخصوص و خريد هاي اضطراري نزديك يك يا چند واحد از واحدهاي مؤسسة قرار مي گيرند)، حسابهاي دريافتني، اسناد دريافتني، سپرده ها و ودايع دريافتني، وام ها و يا تسهيلات دريافتني(پرداختني)، زمين، ساختمان، وسائط نقليه، اثاثه اداري، موجودي كالا، موجودي ملزومات اداري، مصرفي، حق الامتيار، حق الاختراع، سرقفلي، پيش پرداخت و ...

نمونه هایی از بدهي ها: حسابهاي پرداختني، اسناد پرداختني، پيش دريافت ها، سپرده و ودايع پرداختني، وام ها و تسهيلات پرداختني و ...

 

تعریف سند حسابداری : براي انتقال حسابها  به دفاتر بعد از جمع آوری اطلاعات مالی طبق تاریخ و بصورت طبقه بندی شده حساب های جز را مشخص و در برگه ای  كه سند حسابداري ناميده مي شود انتقال میدهیم  .

 

دلایل استفاده از سند حسابداری:

1-       بدليل رسيدگي و كنترل جهت اطمينان از صحت حسابها و مبالغ قبل از ثبت در دفاتر قانوني.

2-       نگهداري و بايگاني مدارك مثبه هر رويداد (ضمائم سند) بنحويكه در هر زمان كه مورد نياز باشد بتوانيم به آن دستري پيدا كنيم.

نكته:

1-       اطلاعات مربوط به حسابهاي جز هر حساب كل در سند حسابداري ثبت مي شود.

2-       براي تمام رويدادهاي مالي از ابتداء سال به ترتيب تاريخ وقع سند حسابداري صادر مي كنيم.

3-       اطلاعات مربوط به دفتر كل از دفتر روزنامه و اطلاعات دفتر معين از سند حسابداري منتقل مي شوند.

 

موسسه

سند حسابداري

شماره سند                                                                                    پيوست :

تاريخ سند

 

تنظيم كننده:                                رسيدگي كننده:                                         تصويب كننده:

 

 

 

تعريف دفتر روزنامه:  دفتري است كه رويدادهاي مالي يك مؤسسه به ترتيب تاريخ وقوع از ابتداي سال در آن ثبت مي شود كه اين دفتر بصورت چاپي در بازار عرضه مي شود.

                                                                                                                                                                                دفتر روزنامه

 

 

هر ثبت در دفتر روزنامه را (بدهكار، بستانكار و شرح) يك آرتيكل مي نامند،‌ چنانچه يك ثبت بيش از يك بدهكار يا بستانكار داشته باشد اصطلاحاٌ به آن آرتيكل مركب مي نامند.

 

نكته:

با توجه به اينكه در هر رويداد در مقابل هر حساب يا حسابهائيكه بدهكار مي شوند حساب يا حسابهاي ديگر به همان مبلغ بايد بستانكار شوند، جمع ارقام بدهكار و بستانكار هر رويداد مالي در دفتر روزنامه مي بايست مساوي باشند و معادله حسابداري همچنان در موازنه قرار گيرد. هدف از ثبت رويدادهاي مالي در دفتر روزنامه در واقع نگهداري اطلاعات مربوط به وقايع مالي يك مؤسسة به ترتيب تاريخ وقوع در يك دفتر و نظم بخشيدن به عمليات انتقال اين اطلاعات به حسابهاي مربوط در دفتر كل مي باشد. اطلاعات مورد نياز جهت تهيه گزارشات مالي مي بايست از حسابها استخراج شود و قبلاٌ نماد هر حساب (شكل  T) مشاهده نموده ايم شكل T صرفاٌ جنبه آموزشي داشته و حسابداران جهت سهولت در نشان دادن حسابها از آن استفاده مي كنند، شكل واقعي حساب در واقع علاوه بر ستونهاي بدهكار و بستانكار حاوي اطلاعاتي در زمينه شرح رويداد تاريخ و ... مي باشد كه فرم آن بصورت زير مي باشد.

                                                                                                                                                                                   دفتر کل

 

اين دفتر نيز دفتر كل ناميده مي شود و يكي از دفاتر قانوني مي باشد كه آن هم به صورت چاپي در بازار عرضه ميشود.

 

تعریف دفتر کل:

دفتر اصلي مؤسسة مي باشد كه اطلاعات به صورت كل در اين دفتر ثبت مي شود، این دفتر منعكس كننده اطلاعات مالي ميباشد و مبناء تهيه صورتهاي مالي دفتر كل مي باشد (مانده حسابها) جمع ستونهاي بدهكار و بستانكار دفتر روزنامه در يك دوره مالي بايد با جمع ستونهاي بدهكار و ستانكار گردش عمليات در تراز آزمايشي چهار ستوني دفتر كل برابر باشد.

 

تعریف دفتر معین :

اگر براي تمام حسابهائيكه يك مؤسسة نياز دارد حسابهاي جداگانه اي در دفتر كل ايجاد كنيم تعداد حسابهاي دفتر كل بسيار زياد خواهد شد و از آنجائيكه تمام ثبت هاي دفتر كل مي بايست قبلاٌ در دفتر روزنامه ثبت شوند تعداد ثبت هاي دفتر روزنامه نيز بسيار افزايش خواهد يافت و امكان اشتباه در تحرير دفاتر قانوني افزايش مي يابد، براي جلوگيري از بروز چنين اشبتاهاتي و جلوگيري از افزايش تعداد حسابها در دفتر كل حسابداران اقدام به نگهداري حسابهاي معين براي هر يك از حسابهاي دفتر كل مي كنند مثلاٌ براي حسابهاي دريافتني (مطالبات كوتاه مدت) يك حساب در دفتر كل بنام حسابهاي دريافتني ايجاد كرده و براي هر يك از مشتريان به تفكيك حساب معين بنامشان نگهداري مي كنيم كه اين حسابها معين در دفتري بنام دفتر معين ايجاد و نگهداري مي شود.

جزئيات آن دقيقاٌ مانند دفتر كل مي باشد با اين تفاوت كه در معين بجاي ستون شماره صفحه روزنامه شماره سند درج مي شود.

                                                                                                 دفتر معين

 

 

 

تعريف ترازنامه : گزارشي است كه وضعيت مالي يك مؤسسة را در يك تاريخ معين نشان مي دهد. فرمت آن بصورت زير مي باشد در اين گزارش دارائي ها در سمت راست و بدهي ها و سرمايه در سمت چپ نشان داده  مي شود.

 

   به محض اينكه فعالیت مؤسسه شروع شد و اقلام تشكيل دهنده حقوق صاحبان سهام شكل گرفت (سود و زيان و برداشت) به جاي كلمه سرمايه در گزارشات در مؤسسات انفرادي از اصطلاح ارزش ويژه استفاده مي كنيم. به عبارت ديگر ارزش ويژه تشكيل شده است از سرمايه اول دوره، سرمايه گذاري مجدد در صورت وجود، سود و زيان و برداشتهاي صاحب مؤسسه.

تعريف صورت سود و زيان :

گزارشی است كه نتيجه عملكرد يك مؤسسة را براي يك دوره مالي نشان مي دهد.

 

 

نام مؤسسه

صورت سود و زیان

برای دوره مالی منتهی به ***

                                                                                                                                                                 

                          درآمدها:

                           درآمد               ***  

                        جمع درآمدها                     ***

                        کسر می شود:

                        هزینه ها:

                        هزینه             ***

                      جمع هزینه ها                     (***)

                      سود( زیان ) ویژه               ** *                                                              

 

تعريف صورت حساب سرمايه:

گزارشي است كه تغييرات سرمايه يك مؤسسة را براي يك دوره مالي نشان مي دهد.

                                 نام مؤسسه

                          صورتحساب سرمایه

                برای دوره مالی منتهی به تاریخ***                 

                                                                            .

سرمایه اول دوره:                                       ***

سرمایه گذاری طی دوره                            ***

سود طی دوره                                          ***

جمع سرمایه                                             ***

کسر شود:

زیان طی دوره                                        (* **)

برداشت                                                 (***)

ارزش ویژه                                             (***)

 

 

 

صورت هاي مالي اساسي:

1-      ترازنامه (و صورتحساب سرمايه)

2-      صورت سود و زيان و گزارش سود و زيان انباشته.

3-      صورت گردش وجوه نقدي

 

 

 

 

طبقه بندي اقلام صورتهاي مالي:

الف – ترازنامه:

 

1-       طبقه بندي دارائي ها:

(1)          دارائي هاي جاري :  آن دسته از دارائي ها هستند كه يا نقد مي باشند يا انتظار داريم نهايتاٌ ظرف يك سال به وجه نقد تبديل شوند يا مصرف يا به دارائي ديگري تبديل شوند. مانند صندوق، بانك، تنخواه گردان، حسابهاي دريافتني، موجودي ملزومات مصرفي ، پيش پرداخت ها و ...

براي ترتيب نوشتن دارائي ها جاري از نقدترين شروع مي كنيم.

(2)          سرمايه گذاريهاي بلند مدت:  خريد و نگهداري اقلام ارزشمند به منظور كسب انتفاع از نگهداري و يا فروش آنها منظور از سرمايه گذاريهاي بلند مدت آندسته از دارائي ها مي باشند كه هدف ار تصحيل آنها نگهداري بيش از يك سال مي باشد.

(3)          امول ماشين آلات و تجهيزات (دارائي ها ثابت مشهود):  ويژگيهاي دارائي هاي كه مي بايست در اين فصل طبقه بندي شوند 1- قابل لمس و رويت باشند 2- عمر مفيد آنها بيش از يك سال باشد. 3- براي استفاده مستمر در فعاليت عادي مؤسسة تحصيل شده باشند. 4- براي فروش و بردن سود آني نباشد 5- بهاي تمام شده آنها از بهاي تمام شده تعيين شده طبق آيين نامه اموال مؤسسة بيشتر باشد (بهاي تمام شده قابل ملاحظه باشد) مانند زمين، ساختمان، ماشين آلات وتجهيزات، اثاثه اداري، وسائط نقليه، و ... ترتيب نوشتن دارائي هاي ثابت مشهود مي بايست از ماندگارترين شروع شود.

(4)          دارائي هاي نامشهود: منابعه اي هستند با عمر طولاني كه فاقد وجود فيزيكي بوده و در راستاي فعاليت عادي و مستمر مؤسسة از آنها استفاده مي شود مانند سرقفلي، حق الامتياز، حق الاختراع، حق الكشف، علائم تجاري و ...

(5)          ساير دارائي ها:  در صورتي كه دارائي هاي داشته باشيم كه در چهار سرفصل بالا طبقه بندي نشود در سرفصل ساير دارائي ها طبقه بندي مي شوند.

                                                                   **************

2-       طبقه بندی بدهي ها:

(1)   بدهي هاي جاري (كوتاه مدت) : آن دسته از بدهي ها هستند كه انتظار داريم نهايتاٌ ظرف يك سال پرداخت شوند مانند حسابهاي پرداختني، اسناد پرداختني، پيش دريافت ها، وام هاي كوتاه مدت پرداختني، سپرده و ودايع كوتاه مدت پرداختني و ...

(2)   بدهي هاي غير جاري (بلند مدت) : آندسته از بدهي ها هستند كه بازپرداخت آنها از يك سال بيشتر است مانند حسابهاي پرداختني بلند مدت – اسناد پرداختني بلند مدت – پيش دريافت هاي بلند مدت – وام يا تسهيلات بلند مدت پرداختني – سپرده و ودايع بلند مدت و ...

 

 

 

                                                ***********

 

 

طبقه بندي اقلام سود و زيان:

1-       درآمدهاي عملياتي : درآمدهایی هستند که با فعالیت اصلی مؤسسه در ارتباط هستند.

2-       در آمدهاي غير عملياتي: درآمدهایی هستند که با فعالیت اصلی مؤسسه در ارتباط نیستند.

3-       هزينه هاي عملياتي : هزينه هايی هستند كه با فعاليت اصلي مؤسسة در ارتباط هستندو در راستای بدست آوردن درآمدهای عملیاتی مصرف می شوند.

4-       هزينه هاي غير عملياتي: هزينه هايی هستند كه با فعاليت اصلي مؤسسة در ارتباط نيستندو در راه کسب درآمدهای غیر عملیاتی مصرف می شوند.

نکته: براي نوشتن هزينه ها در گزارش سود و زيان مي بايست به ترتيب از بيشترين مبلغ هزينه را ثبت نماييم.

 

                   

 

خلاصه مطالب و ترتیب چرخه حسابداری

1-      جمع آوري مدارك و تشخيص حساب                                          در طي دوره

2-      ثبت سند حسابداري                                                              در طي دوره

3-      انتقال اقلام از سند حسابداري به دفتر روزنامه                               در طي دوره

4-      انتقال اقلام از سند حسابداري به دفتر معين                                    در طي دوره

5-      انتقال اقلام از دفتر روزنامه به دفتر كل                                       در طي دوره

6-      تهيه تراز آزمايشي 4 ستوني از حسابهاي دفتر كل و معين                   در پايان هر ماه

7-      تهيه كاربرگ و انجام تعديلات در آن در تكميل كاربرگ                    در پايان سال مالي

8-      ثبت تعديلات در دفتر روزنامه و انتقال به دفتر كل                           در پايان سال مالي

9-      تهيه صورت سود و زيان                                            در پايان سال مالي

10-    بستن حسابهاي موقت يا سود و زياني                                      در پايان سال مالي

11-   تهيه ترازنامه                                                                   در پايان سال مالي

12-   تهيه تراز آزمايشي اختتاميه                                                   در پايان سال مالي

13-    بستن حسابهاي دائمي                                                         در پايان سال مالي