حسابداري يك سيستم است كه در آن فرآيند جمعآوري، طبقهبندي ، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهيه گزارشهاي مالي و صورتهاي حسابداري در شكلها و مدلهاي خاص انجام ميگيرد. تا افراد ذينفع درون سازماني مثل مديران سازمان و يا برونسازماني مثل بانكها، مجمع عمومي سازمان مورد نظر و يا مقامات مالياتي بتوانند از اين اطلاعات استفاده كنند. به همين دليل فردي كه تحصيلات دانشگاهي ندارد، بيشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا كه گزارشهاي اين دسته از افراد مطابق استاندارد نيست و پردازش كافي نميشود و بيشتر تراز حسابها ميباشد. براي مثال يك حسابدار تجربي نميتواند براحتي بين دارايي كوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و يا نميداند كه چگونه بايد معاملات ارزي را در دفاتر ثبت كرد.
حسابداري به عنوان يك نظام پردازش اطلاعات، دادههاي خام مالي را دريافت نموده، آنها را به نظم در ميآورد.
محصول نهايي نظام حسابداري گزارشها و صورتهاي مالي است كه مبناي تصميمگيري اشخاص ذينفع (مديران ، سرمايهگذاران ، دولت و ...) قرار ميگيرد.
ماهيت :
يك حسابدار متخصص، در آينده ميتواند مدير مالي يك سازمان يا شركت گردد يعني ميتواند به مديريت يك شركت ايده بدهد كه منابع موجودش را در چه راههايي سرمايهگذاري نمايد تا استفاده بهينه كند و يا اگر شركت به منابع مالي جديد نياز داشت يك مدير مالي بر اساس دانش آكادميك خود ميتواند بگويد كه از چه طريقي بايد تامين مالي كرد. و مجموع اين فعاليتها خارج از توانايي يك حسابدار تجربي است.
«حسابداري يك سيستم اطلاعاتي است كه با فراهمكردن اطلاعات لازم كمك ميكند تا سرمايهگذارها، اعتبار دهندگان، مديران و دولت نسبت به مسائل اقتصادي بهتر بتوانند، تصميم بگيرند. براي مثال اگر شخصي بخواهد در يك شركتي سرمايهگذاري كند، تمايل دارد كه وضعيت مالي آن شركت و يا نتايج عمليات آن شركت را در طي سالهاي قبل بداند. موضوعاتي كه به صورت گزارشهاي مالي توسط حسابداران تهيه ميشود.
«حسابداري به منظور جوابگويي به نيازهاي انسان به وجود آمده است. به همين دليل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليتهاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن ، هدفها و روشهاي حسابداري براي جوابگويي به نيازهاي اطلاعاتي، توسعه يافته است. چرا كه اشخاص، شركتها و دولت براي تصميمگيري در مورد توزيع مناسب منابع مالي نياز به اطلاعاتي قابل اتكا دارند كه اين اطلاعات را به ياري حسابداري ميتوان به دست آورد. از سوي ديگر انجام سرمايهگذاري يكي از مواد ضروري و اساسي در فرآيند رشد و توسعه اقتصادي كشور است و سرمايهگذاران نيز از بعد عرضه سرمايه، تا حد امكان سعي دارند منابع مالي خودرا به سويي سوق دهند كه كمترين ريسك و بيشترين بازده را داشته باشد. يعني به دنبال برآورد ريسك سرمايهگذاريها خواهند بود. اين در حالي است كه يكي از مباني اساسي براي محاسبه ريسك بازار شركتها ، استفاده از اطلاعات توليد شده توسط سيستم حسابداي است.
رشته حسابداري از جمله رشتههايي است كه از داوطلبان هر سه گروه آزمايشي رياضي و فني ، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو ميپذيرد.
آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:
به نظر ميرسد فارغالتحصيلان دورههاي تحصيلات تكميلي اين رشته، آمادگي و پختگي بيشتري براي حضور در بازار كار دارند.
نتيجه يكي از تحقيقات دانشگاه «كلمبيا» مبني بر اين بود كه از دهه 70 به بعد همه شركتهاي موفق، شركتهايي بودهاند كه مدير آنها تحصيلات مالي داشته است. چون از اين دهه به بعد اطلاعات نقش مهمي پيدا كرده است و مهمترين اطلاعات نيز، اطلاعات مالي است كه تاثير بسياري در تصميمگيري روساي شركتها دارد.
«فرصتهاي شغلي يك حسابدار بسيار گسترده است و از پايينترين سطح تا بالاترين سطح را در بر ميگيرد. و با وجود اين كه در دانشگاههاي مختلف كشور اعم از دولتي ، غيرانتفاعي و آزاد، دانشجويان بسياري در رشته حسابداري تدريس ميكنند اما تعداد فارغالتحصيلان بيكار اين رشته از بيشتر رشتهها كمتر است. چون از يك موسسه كوچك گرفته تا بزرگترين كارخانههاي كشور حداقل براي تهيه اظهارنامه مالياتي به حسابدار نيازمند هستند.
همچنين دانش حسابداري در بخش ماليات كاربرد وسيعي دارد. چون محاسبه سود به ياري حسابداري امكانپذير است و تعيين مقدار سود نيز مبناي محاسبه ماليات شركتها اعم از دولتي و خصوصي ميباشد.
فارغالتحصيلان اين رشته پس از اتمام تحصيل ميتوانند در سطوح مختلف و شاخههاي متفاوت عهدهدار انجام امور مالي گردند كه شرح آن چنين است:
الف) حسابداري
فارغالتحصيلان ميتوانند در كليه موسسات و واحدهاي تجاري، اعم از دولتي يا خصوصي به عنوان حسابدار در شاخههاي زير مشغول كار شوند:
حسابداري مالي: در كليه شركتها و موسسات تجاري و غيرانتفاعي.
حسابداري صنعتي : در كليه واحدهاي صنعتي و شركتهاي توليدي.
حسابداري دولتي : در كليه سازمانها و ادارات دولتي به عنوان حسابدار يا عامل ذيحساب.
حسابداري مالياتي : در ادارات دارايي.
حسابداري بيمه : در موسسات بيمه .
حسابداري بانكها : در شعبهها و سرپرستي بانكها .
حسابداران پس از مدتي اشتغال به كار حسابداري ميتوانند در سمت مديريت مالي واحدهاي تجاري ، ايفاي نقش نمايند.
ب ) حسابرسي
فارغالتحصيلان رشته حسابداري قادرند با توجه به شاخههاي حسابداري در بند الف در حرفه حسابرسي شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسي در يك تقسيمبندي كلي به دو گروه اصلي تفكيك ميشوند :
حسابرسان داخلي : اين گروه از حسابرسان ، كارمند واحد مورد رسيدگي هستند، و در واقع رابط ميان هيات مديره و شركت بوده و گزارش رسيدگي خود را به طور هفتگي ، ماهانه يا سالانه به مديرعامل و هيات مديره ارائه ميدهند . اين گروه از حسابرسان عمليات داخل واحد تجاري را رسيدگي ميكنند.
حسابرسان مستقل: اين گروه از حسابرسان، افرادي هستند كه در موسسات حسابرسي مشغول كار هستند و بر اساس قرارداد ميان شركتها يا سازمانها با اين موسسات، عمليات حسابداري و مالي واحد تجاري را بر اساس اصول و موازين حسابداري مورد رسيدگي قرار ميدهند و گزارش خود را به مجمع عمومي صاحبان سهام ارائه ميكنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط ميان صاحبان شركت و هيات مديره شركت ميباشند.
در حال حاضر در ايران ، سازمان حسابرسي به عنوان يك سازمان دولتي ، بزرگترين موسسه حسابرسي است و در كنار آن ساير موسسات حسابرسي دولتي و خصوصي مشغول فعاليت ميباشند.
تواناييهاي مورد نياز و قابل توصيه:
داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهميت بسياري برخوردار است. به همين دليل دانشآموزان رشته رياضي در اين رشته موفقتر هستند. البته اين بدان معنا نيست كه دانشآموزان رشته علوم انساني قادر به ادامه تحصيل در رشته حسابداري نيستند بلكه بايد تلاش كنند تا از دانش رياضي خوب و يا حداقل متوسطي برخوردار باشند.
همچنين يك حسابدار بايد بتواند بخوبي گزارش كارهاي خود را ارائه دهد. بنابراين بايد در ادبيات فارسي مسلط بوده و نگارش خوبي داشته باشد. اين ويژگي بخصوص در سطوح بالاتر اين رشته يعني حسابرسي و مديريت مالي اهميت بسياري دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمايشي درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته ضريب 4 دارد.
دانشجوي حسابداري بايد صادق و رازدار باشد چون در آينده تمام اسناد و مدارك يك سازمان را در اختيار دارد و اگر فرد رازدار و در كل با اخلاقي نباشد لطمات زيادي به آن شركت و در نهايت به جامعه وارد ميآورد. اين مساله بخصوص در حسابرسي اهميت بيشتري دارد زيرا اگر يك حسابرس كه وظيفه بررسي گزارشات مالي يك سازمان و تاييد صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستكار نبوده و يا شهامت ابراز مشكلات را نداشته باشد، ميتواند به نابسامانيهاي اداري و مالي يك جامعه دامن بزند.
و بالاخره يك حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير و تحول بايد خلاق، مبتكر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالي و تجزيه و تحليلهاي آن، عامل موفقيت دانشجوي حسابداري است.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دكترا امكان ادامه تحصيل وجود دارد.
نظر يك فارغالتحصيل مشغول به كار در اين رشته :
دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعتها كار در پشت يك ميز و صندلي و سرو كار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنين بايد دقيق و منظم باشد تا در جمعبندي اعداد و ارقام دچار مشكل نگردد.»
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شركت موثر آنها در فراهمآوري اطلاعات مالي دقيق و قابل اعتماد، و تجزيه و تحليل اين اطلاعات براي توسعه پايدار در كشور در حال توسعهاي مانند ايران اهميت فراواني دارد. چرا كه وجود اطلاعات دقيق، اعتماد برانگيز، بموقع و مربوط به فعاليتهاي اقتصادي، نه تنها لازم بلكه حياتي است. علاوه بر اين اطلاعات مالي حاصل از فعاليتهاي اقتصادي كه بوسيله نظامهاي حسابداري گزارش ميشود، ميتواند از انحراف مسير پيشبيني شده ، اتلاف منابع اقتصادي و اخلال در برنامههاي توسعه اقتصادي جلوگيري كند.
تحقیقات مستندی در خصوص تاریخچه و چگونگی پیدایش نرم افزارهای حسابداری
از آنجا كه كامپیوتر یك وسیله حسابگر سریع و دقیق بود افرادی كه برنامه نویسی می دانستند سعی كردند نرم افزارهایی بنویسند كه در امور حسابداری و مالی از آن كمك گرفته و برنامه هایی بنویسند كه عملیات حسابداری و محاسبات را بیشتر كامپیوتر انجام دهد. افراد زیادی نرم افزارهای حسابداری مختلفی ابتدا برای ادارات و سازمانهای مختلف نوشتند و بعد سعی كردند این نرم افزارها را به بازار و میان مردم آورده و مشاغل دیگر هم از این نرم افزارها استفاده نمایند .بطور دقیق نمی توان گفت كه واقعا اولین نرم افزار حسابداری در ایران را چه كسی نوشته و نام آن چه بوده است چون در آن زمان مثل الان نرم افزارها نام خاصی نداشتند و برنامه نویسان آنها هم یا متخصصین بسیار نخبه ای بودند كه نمی شد به راحتی آنها را در كوچه و خیابان دید و شناخت و یا دسترسی به آنها بسیار مشكل بود .اما به جرات می توان گفت كه از اولین نرم افزارهای حسابداری نوشته شده در ایران نرم افزار حسابداری ACC بود كه فقط ( ثبت سند حسابداری و دفتر روزنامه و دفتر كل و دفتر تفصیلی و یك تراز آزمایشی 4 ستونی داشت ) حجم این نرم افزار حدودا 09 / 1 مگابایت بوده و تنها روی یك دیسكت فلاپی جا می گرفت و به رایگان در اختیار همه قرار داشت این نرم افزار حدودا 4 سال بسیار محبوب و مورد استفاده شركتها افراد و سازمان ها قرار گرفت ( هنوز هم بسیاری از حسابداران آن را به خوبی می شناسند ) این نرم افزار حسابداری به زبان Foxbase كه نسخه های ابتدایی زبان برنامه نویسی Foxpro بود توسط آقای منصور بروجردیان طراحی و برنامه نویسی شده بود .نام آقای منصور بروجردیان در نرم افزار حسابداری فوق و تاریخ ایجاد و كامپایل فایل های نرم افزار كه در سال 1368 انجام گرفته است ( در سالی كه هیچ نرم افزار حسابداری موجود نبوده ) خود سند بسیار معتبر و گویایی بر این ادعاست كه هنوز هم موجود است .بعد ها افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر هم وارد عرصه برنامه نویسی نرم افزارهای حسابداری شده و از پیشگامان این عرصه می توان به ترتیب واقعی متكی به اسناد زنده و بسیار معتبر از نرم افزارهای :
- نرم افزار حسابداری مستوفی
- نرم افزار حسابداری چرتكه
- نرم افزار حسابداری برلیان
- نرم افزار حسابداری همكاران سیستم
- نرم افزار حسابداری رایورز
- نرم افزار حسابداری پارس سیستم
- نرم افزار حسابداری پارسا2000
- نرم افزار حسابداری نوین
- نرم افزار حسابداری ناپال
- نرم افزار حسابداری خیام
- نرم افزار حسابداری شایگان
- نرم افزار حسابداری رایانگان فردا
- نرم افزار شماران سیستم
- نرم افزار حسابداری آوین تك
- نرم افزار حسابداری سینا پیوند
نام برد
و به همین ترتیب و همانطور كه گفته شد شركتها و یا افرادی كه دارای نرم افزار حسابداری بودند نرم افزارهای خود را یا با Windows سازگار نمودند و یا مجددا آنها را در محیط سیستم عامل Windows بازنویسی كردند و تعدادی شركت و یا نرم افزار جدید هم در این برهه برای نخستین بار شروع به برنامه نویسی نرم افزار حسابداری نمودند .از شركتها و یا نرم افزارهای جدیدی كه كاملا تحت Windows برنامه نویسی شدند و قبل از آن فاقد هر گونه نرم افزار حسابداری حتی تحت Dos بودند و یا حتی بعضا هنوز وجود نداشته اند كه در این زمینه كار كرده باشند و بعد ها شركتی تشكیل داده و به كمك متخصصین خود وارد عرصه طراحی و برنامه نویسی نرم افزارهای حسابداری و مالی شدند می توان به نرم افزارهای ذیل اشاره كرد :
- نرم افزار حسابداری رافع ( تحت Dos هم داشته است)
- نرم افزار حسابداری حسابدار
- نرم افزار حسابداری حسابرس
- نرم افزار حسابداری تدبیر
- نرم افزار حسابداری حسابگر
- نرم افزار حسابداری پیشرو
- نرم افزار حسابداری فراپیام
- نرم افزار حسابداری فراگستر
- نرم افزار حسابداری توازن
- نرم افزار حسابداری نماد ایران ( تحت Dos هم داشته است)
- نرم افزار حسابداری طراح سیستم
- نرم افزار حسابداری حسابیار
- نرم افزار حسابداری رایین
- نرم افزار حسابداری هلو
- نرم افزار حسابداری سیماد
- نرم افزار حسابداری سیاق ( تحت Dos هم داشته است)
- نرم افزار حسابداری نفیس
- نرم افزار حسابداری پازار
- نرم افزار حسابداری آسمان
- نرم افزار حسابداری سكه
- نرم افزار حسابداری پیوست
- نرم افزار حسابداری پاتریس
هركدام از این نرم افزارها دارای كارآئی ها / مزایا و معایب مختلف بوده و هركدام قیمت های متفاوتی داشته و به فروش رسیده اند .
در بحث كارآئی های نرم افزارهای حسابداری به نكات مهمی می توان اشاره نمود و آن این است كه پدید آورنده گان این نرم افزارها آنها را به چند دسته تخصصی تقسیم نمودند مثل :
- سیستم حسابداری مالی
- سیستم حسابداری انبار یا انبارداری
- سیستم خرید و فروش و صدور فاكتور
- سیستم صندوق و بانك و عملیات چك
- سیستم حسابداری حقوق و دستمزد
- سیستم بودجه و گزارشات
- سیستم خرید داخلی و بازرگانی و تداركات
- سیستم حسابداری صنعتی و قیمت تمام شده
- ووو......
و افراد یا اشخاص و یا شركتهایی كه خواستار هریك از این سیستمها هستند می توانند هریك را جداگانه خریداری نموده و چنانچه همه را با هم بخواهند می توانند تمام این سیستم ها را یكجا خریداری نموده و داشته باشند .وقتی كه تمامی این سیستم ها در یك پكیج گنجانده شود و با هم در ارتباط و اصطلاحا Link باشند آن را یك ) سیستم حسابداری یكپارچه ) می نامند . سیستم یكپارچه حسابداری بدان معناست كه بطور مثال شما فاكتور خرید كالایی را در سیستم خرید ثبت می نمایید نرم افزار بطور اتوماتیك سند حسابداری آن را صادر و در حسابهای مربوط به خرید كالا و حساب فردی كه از او كالا خریداری شده است ثبت های لازم را انجام داده و هم زمان و بطور اتوماتیك تعداد و قیمت كالای خریداری شده را به كاردكس این كالا در انبار منتقل و به موجودی این كالا به تعداد فاكتور خرید اضافه می نماید و همچنین بطور اتوماتیك وجه و یا چك پرداخت شده جهت كالای خریداری شده كه به فروشنده تسلیم شده است را بطور اتوماتیك در سیستم نقد و یا بانك و چك عمل نموده و سند اتوماتیك حسابداری آن در دفاتر عمل شده و تسویه انجام پذیرفته و گزارشات مالی اعم از حسابهای دفاتر / حساب اشخاص / موجودی كالا / ترازنامه / سود وزیان و .... كل گزارشات مالی در همان لحظه به روز می شوند
استرس های موجود در محیط کار برای حسابداران
از جمله استرسهای موجود در محیط کار برای حسابداران،حساب درست و به موقع دستمزد پرسنل می باشد که سر موقع آماده شود تا با پرسنل با روحیه بیشتر بتوانند به کار خود ادامه بدهند.دقت در ثبت اطلاعات که با کوچکترین بی دقتی ممکن است یک یا چند رقم درست ثبت نشود که فکر کردن به این موضوع استرس را افزایش می دهد بیشترین اوج فشار روانی و استرس در پایان سال مالی می باشد که حسابداران برای تهیه ترازنامه و دیگر صورتهای مالی از خود بروز می دهند و بطور مداوم از ان صحبت می کنند.
مشکلات و اسیبهای موجود در محیط کار برای حسابداران
1- عدم وجود صندلی مناسب
چون حسابداران به مدت طولانی بر روی صندلی می نشینند پس باید صندلی استاندارد با کارای مناسب داشته باشند و به خاطر خم شدن انها بر روی اسناد و نوشتن اسناد ،باید صندلی مخصوص داشته و گاهی از جای خود بلند شده و چند قدم راه روند تا دچار گرفتگی عضلات نشوند و از عوارض ناشی از نشستن طولانی بر روی صندلی جلوگیری شود.
2- عدم وجود سیستم مناسب
امروزه تمامی شرکتها برای ثبت تمام فعالیتهای خود از کامپیوتر استفاده می کنند و از انجا که مانیتورهای قدیمی به علت وجود اشعه های آسیب رسان عوارضی چون سر درد چشم درد به همراه دارندو در نتیجه حسابداران نیز از این عوارض مستثنی نیستند و برای بهبود و کم شدن عوارض ناشی، شرکت ها باید از سیستم های جدید تر با عوارض کم تری استفاده کنند.
نمونه میز های استاندارد:
نرمشهای مناسب برای کارمندان در محیط کار:
با استفاده از یک سری از نرمشهای ساده و مناسب میتوان از آسیبهای که در محیط کار در اثر نشستن طولانی مدت و خم شدن بیش از حد بر روی میز جلوگیری نمود در زیر نمونه های از نرمشهای مناسب ارایه مینمایم.
شرکت بید پرداز
این شرکت در سال 68 با هدف تولید قطعات جانبی کامپیوتر افتتاح گردیده، سیستم نصب شده در این شرکت سیستم جامع مالی شایگان می باشد که از چندین کنسول عملیاتی تشکیل شده است، پس از خرید نرم افزار به وسیله پرسنل انفورماتیک و سیستم پشتیبان شایگان راه اندازی و قفل ایمنی آن به کاربران ارائه می شود از انجا که تمامی اطاعات موجود در حسابداری برای تمام شرکتها مهم و سری می باشد حتما باید پرسنل افراد امین، رازدار و درستکار باشند.
سیستم های نرم افزاری حسابداری شامل چندین فصل می شوند که در اینجا به طور مختصر کارای هر یک توضیح داده می شود.
فصل اول:
راهنمای نصب و راه اندازی سیستم جامع حسابداری. قفل و نصب نرم افزار، راه اندازی قفل بر روی سیستم های ویندوز و حالتهای شبکه ها، راهنمای ارتقائ سیستم
فصل دوم:
آشنای با محیط
1- فرمها 2- کنترل ها 3- کلید های ترکیبی عمومی
فصل سوم:
سیستم خرید و فروش
1- معرفی کالا 2- عملیات کالا 3-گزارشات
فصل چهارم:
سیستم انبار
1- معرفی واحدهای اندازه گیری
2- معرفی انبارها
3- عملیات کالا در انبارها
4- درخواست کالا
5- حواله انبار
6- سفارش خرید
7- عملیات تولید
8- گزارشات مقداری
9- گزارشات کاردکس کالا
فصل پنجم:
سیتم اموال و دارائیهای ثابت
1- پیکر بندی سیستم طبق دارائیهای موجود
2- مشخصات دارائیهای موجود
3- انتقال اطلاعات به صورت مستقیم به فایلهای جداگانه
فصل ششم:
امکانات
1- مدیریت جداول
2- وضعیت سیستم
3- تهیه پشتی بان
4- برنامه های فرعی
5- تنضیمات عمومی و گرافیکی
6- معرفی ارز
فصل هفتم:
فرمهای عمومی برنامه
1- مدیریت گزارشات
2- فرم فیلتر
3- فرم جستجو
4- فرم انتخاب
قابل توجه است به طور کلی سیستم شایگان دارای دوازده کنسول عملیاتی می باشد که هر شرکت با توجه به نیازهای خود نسبت به خرید و راه اندازی کنسول های مورد نیاز اقدام می نمایند.
1- حسابداری
2- امکانات
3- خزانه داری
4- خرید و فروش
5- انبار
6- حسابداری صنعتی
7- اموال
8- خدمات
9- بودجه
10-تدارکات
11-سفارشات
12-راهنما
نتیجه گیری:
با استفاده از سیستم جامع مالی اداری شایگان و همچنین حسابداران و مدیران مالی با تحصیلات دانشگاهی آکادمیک می توان گا مهای موثر تری جهت تسریع در امور حسابداری و انبارداری، فاکتور های خرید و فروش و قیمت تمام شدهی کالا تولیدی بر داشت و با توجه به ایمنی و دقتی که در این نرم افزار به کار رفته است آن را به عنوان یک نرم افزار مناسب برای شرکت های تولیدی و بازرگانی می توان استفاده کرد.
شرکت ها می توانند با تهیه پکیج کامل نرم افزاری ، صندلی مناسب و استاندارد ( مخصوص حسابداران) و همچنین سیستم های مناسب و پیشرفته امروزی که عوارض کمتری دارند به بخش مالی کمک کرده تا با پتانسیل بسیار بالا کار خود را ادامه داده و درصد خطا و یا اشتباه به کمترین مقدار ممکن برسد.