روابط عمومی نفت
انسان هاي اوليه درطول دوره هاي مختلف تاريخي براي استمراربقاي حيات خودناچار ازكشف علائم ، نشانه ها ، زبان و خط بودند تا خواسته ها ، نيازها و منويات خود را انتقال دهند و يا در مقاطع ديگر درپي توسعه ابزار توليد و پيچيده شدن مناسبات اجتماعي ، اقتصادي و سياسي و بروز جنگ ها و كشورگشايي ها وضرورتاٌ برخورد تمدن و فرهنگ هاي گوناگون و لزوم اقناع جوامع، مناسبات براي درك متقابل و مفاهمه بيش از پيش احساس مي شد و اين نياز در طول تاريخ توسعه به انحاء گوناگون وجود داشت و قدرتمندان و حاكمان و اغنيا از يكسو و عوام و اقشار جامعه ازسوي ديگر متناسب با خواسته ها و اميال خود از جنبه هاي مختلف روابط عمومي در تنظيم ارتباطات و روابط خود با همديگر بهره مي گرفتند و نيز در عصر جديد صاحبان صنايع و فناوري و تجار در كانون هاي دولتي و صنفي خصوصي و مجامع فرهنگي و هنري بدون برخورداري از خدمات روابط عمومي منزوي و ناشناخته مانده اند
آنچه كه امروز روابط عمومي را به مثابه هنري حيرت انگيز مطرح كرده ، نياز اصيل و تمايل قويم بوده است كه انسانها و يا بعبارت دقيق تر سازمان ها براي ايجاد همدلي و مؤانست و تنظيم روابط و مناسبات خويش با افراد جامعه و كانون ها و مراجع مؤثر احساس كرده اند و اين عامل بي نظير توانسته است در دوران تكوين و تغيير خود و با عبور از شرايط گوناگون و بهره گيري از تجارب و تفكرات مختلف چونان قوه عاقله ارتباطات بين افراد ، مديران ، سازمان ها و مشتريان را بنحو چشمگيري تنظيم و تدقيق نمايد.
روابط عمومي وزارت نفت نيز بعنوان ميراث دار قديمي ترين و نخستين روابط عمومي كشور به شكل نوين آن با قدمت فراتر از پنجاه سال جايگاه ويژه اي را در توسعه روابط و ترويج انديشه هاي فرهنگي احصا نموده و درطول اين چند ده سال با گذر از فراز و نشيب هاي مختلف و متاثر از شرايط عمومي و موقعيت بلامنازع صنعت نفت كشور در فرايند توسعه روابط عمومي در درون و بيرون اين صنعت نقش آفريني كند . مسلماً نقش ممتاز صنعت نفت در توسعه و اعتلاي كشور و موقعيت بي همتاي آن بعنوان پيشبران صنايع ايجاب مي كند كه اداره كل روابط عمومي وزارت نفت با همت و كار مضاعف كه نامگذاري هوشمندانه رهبر معظم انقلاب اسلامي براي سال 1389 است ، زمينه ها و چشم اندازهاي تازه اي را در راه جذب مشاركت مردم نسبت به اهداف و راهبردهاي اين سازمان و ايجاد اعتماد و همدلي در ميان كاركنان و نيروهاي فكري و تخصصي مرتبط با صنعت نفت كشور فراهم نمايد .
نخستين انجمن روابط عمومي، با كمك و پشتيباني شركت ملي نفت و رئيس روابط عمومي اين شركت در اسفند 1346 تاسيس شد و بلافاصله تقاضاي عضويت در انجمن جهاني روابط عمومي را نمود و به عضويت آن در آمد. (دبير كل انجمن، دكتر اقبال بود. ) اولين كتاب روابط عمومي به زبان فارسي در سال 1345 از سوي شركت ملي نفت ايران منتشر شد . چهارمين كنگره جهاني روابط عمومي در آوريل سال 1968 در تهران برگزار شد. در سال 1346 دانشكده رشته روابط عمومي تحت عنوان « مؤسسه عالي مطبوعات و روابط عمومي » تشكيل شد و در تاريخ 19/9/47 به «مؤسسه عالي علوم ارتباطات اجتماعي» تغيير نام داد. سرانجام در تاريخ 25/3/50 به «دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي» تبديل شد. اگر چه بنا به ماهيت، ابتدا روابط عمومي در نقش تشريفات ظاهر شد، ولي در اندك زماني در جايگاه اطلاعرساني قرار گرفت و در دو بعد درون سازماني (بصورت نشريه داخلي) و برون سازماني (اطلاعرساني در مطبوعات و ساير رسانههاي خبري) به فعاليت خود شكل پيشرفته تري داد: در حالي كه هنوز نقش تشريفاتي خود را ايفا مينمود.
اكنون پهنه روابط عمومي، بيشتر كانوني بينالمللي پيدا كرده است و تكنولوژي، راه امكانات ارتباطي جديدي را به روي آن گشوده و كارشناس حرفهاي روابط عمومي، مداوم با تضادهاي عمده درگير است. حداقل، بخشي از پيشرفتها و تحولات در روابط عمومي، مرهون نيروهاي اجتماعي و پيشرفت تكنولوژيك است. مسئوليتهاي روزافزون و تعهدات گسترده تري كه بر عهده روابط عمومي نهاده شده، كارشناسان روابط عمومي را به مطالعه پيگير برنامههاي آموزشي، نظريه ومعيارهاي حرفهاي برانگيخته است.
جايگاه روابط عمومي بسيار گسترده و عميقتر از يك اطلاعرساني سازمان مدار است كه تاكنون ديده شده تا جايي كه گفته ميشود در برخورد تمدنها، اين روابط عموميها هستند كه از شدت برخورد ميكاهند و زمينه تفاهم را در ابعاد كلان فراهم ميآورند
روابط عمومی چیست؟
اندیشمندان و متخصصان علوم اجتماعی و کسانی که دربارة دانش نوپای روابط عمومی پژوهش و تحقیقاتی انجام داده و آثاری پدید آورده اند هر یک به نوبه خود گام های مؤثری د راه شناساندن این حرفه و علم و هنر بر داشته اند و با ارایه تعاریف و مفاهیم مختلفی از روابط عمومی تلاش برای معرفی این دانش به جامعه داشته اند .
اندیشمندان و متخصصان علوم اجتماعی و کسانی که دربارة دانش نوپای روابط عمومی پژوهش و تحقیقاتی انجام داده و آثاری پدید آورده اند هر یک به نوبه خود گام های مؤثری د راه شناساندن این حرفه و علم و هنر بر داشته اند و با ارایه تعاریف و مفاهیم مختلفی از روابط عمومی تلاش برای معرفی این دانش به جامعه داشته اند . بیان تعریفی جامع و کامل برای روابط عمومی کاری بس دشوار است . کسانی که نسبت به این حرفه جدید علاقمند بوده یا به نحوی دربارة آن صاحب آگاهی هستند تعاریف خاصی برای خود دارند چرا که روابط عمومی اشتراک حرفه ای مشاغل زیادی را در بر می گیرد و از گستردگی وسیعی در عرصه اجتماعی برخوردار است و در این راستا وجه اختلاف ، در تعریف و تبیین روابط عمومی از سوی صاحب نظران و دست اندرکاران بسیار دیده می شود . در ادامه به ۴۰ تعریف مختلف از روابط عمومی که از افراد و جاهای مختلف بیان شده اشاره می شود :
۱) در کتاب چگونه روابط عمومی کنیم آمده است مجموعه ارتباط انسانی و فعالیت های اداری در جهت جلوه صحیح کارهای یک فرد خاص یا یک مؤسسه را اکثراً از طریق وسایل ارتباط جمعی در اصطلاح نزدیک به نیم قرن اخیر روابط عمومی می گویند .
روابط عمومی به مثابه پلی است میان یک سازمان و مخاطبان آن.
به بیان ساده تر روابط عمومی در حکم دم و بازدم سازمان به ایفای نقش میپردازد.
روابط عمومی مجموعهای از اقدامات و کوششهای حسابشدهای است که هر سازمان برای برقراری ارتباط موثر و هدفمند با گروههایی که با سازمان در ارتباطند انجام میدهد.
روابط عمومی کار روبهرو شدن یک سازمان یا موسسه را با مخاطبانش از طریق پرداختن به موضوعات و مطالب و اخباری انجام میدهد که به منافع مشترکشان مربوط است. سخنرانی در کنفرانسها، کار بارسانهها، ارتباطات بحران، اشتغال به امور اجتماعی از طریق رسانهها و ارتباط با کارکنان در زمره وظایف این حرفهاست. فعالیت روابط عمومی چندان مستقیم و ملموس نیست و همین فرق آن با تبلیغات است. کار روابط عمومی میتواند برای ساختن روابط تفاهمآمیز با کارکنان، مشتریان، سرمایهگذاران، رأیدهندگان و عموم مردم به کاررود.
تقریباً هر سازمانی که با افکار عمومی سر و کار دارد و نیازمند تصویر روشنی از خود نزد آن است، گونهای از روابط عمومی را به خدمت میگیرد. برخی از رشتههای مرتبط تحت نام ارتباطات شرکتی نظیر روابط رسانهای، روابط سرمایهگذاری، ارتباطات داخلی و روابط کار وجود دارند که به فعالیتهای روابط عمومی ربط دارند. کارکنان روابط عمومی عموماً توجه خود را به ساختن مناسباتشان با همگانهایی معطوف میکنند که به همسازی با آنها بینجامد. کارکنان روابط عمومی باید بدانند که چطور به شکلی شفاف بنویسند، صحبت کنند و با تجزیه و تحلیل امور مبتلابه سازمان و موسسه خود به رفع و رجوع مسائل بپردازند. این مهارتها به شدت مورد نیازند زیرا در رشته روابط عمومی ارتباط پیوستهای میان کارکنان و کسانی وجود دارد که در تعیین سمت سیاستهای همگانی ایفا میکنند. کارکنان روابط عمومی همچنین باید به اندیشهورزی انتقادی بپردازند تا بتوانند به واسطه این مهارت به حل مشکلات احتمالی مشتریان و موکلان خود اقدام کنند.
روابط عمومی دارای چندین قلمرو کاری مشخص است و از همه مقبولتر روابط عمومی مالی، روابط عمومی فرآورده و روابط عمومی بحران است:
روابط عمومی مالی عمدتاً اطلاعات گزارشگران تجاری را فراهم میکند.
روابط عمومی فرآورده برای یک فرآورده ویژه یا خدمات (به جای استفاده از آگهی بازرگانی) شهرت به دست میآورد.
روابط عمومی بحران به اتهامهای ناروا و اطلاعات نادرست پاسخ میدهد.
تفاوت های روابط عمومی
کی از بزرگترین تفاوتهای روابط عمومی و تبلیغات در برنامهریزی است به طوری که روابط عمومی برای بلندمدت برنامهریزی میکند اما تبلیغات در کوتاهترین زمان ممکن بهدنبال نتیجهاست و البته این ریسک کار را بالا میبرد. روابط عمومی با صبر وحوصله و اختصاص زمان به مشتری برای فکر کردن و نیز همین زمان برای شرکت در جهت جلب رضایت هرچه بیشتر مشتری و ارائه خدمات بهتر سعی در دائمی کردن مشتریان و مخاطبان شرکت دارد.
ارئه چهره واقعی و شفاف شرکت به مشتریان، از وظایف مهم روابط عمومی است و اگر این درک بوجود آید که مشتریان صاحبان اصلی شرکت هستند و بدون وجود آنها شرکت وسود دهی معنی نخواهد داشت در مییابیم که باید به روابط عمومی حرفهای به دیده یک عنصر و یک لازمه در هر سازمانی نگریسته شود.
مدیران عامل و مدیران ردههای بالا زمان کافی برای رسیدگی به سیل اطلاعاتی که هر روزه به سازمانها سرازیر میشوند، ندارند والبته تمام این اطلاعات نیز به کار آنها نمیآید در این زمینه دسته بندی این اطلاعات، به روز آوری آنها و شناخت ارتباط آنها با سمتهای متفاوت مدیران نه تنها به صرفه جویی در زمان آنها کمک فراوانی میکند بلکه باعث جلوگیری از پراکندگی و سردر گمی واحدهای مختلف سازمان میشود. این کاتالیزور تصمیم گیری در سازمان تا حد زیادی به مشتریان نیز کمک میکند. و آنها هم میدانند برای مطالبات خود به کجا مراجعه نمایند.
امروزه مشتری مداری نه به عنوان یک شعار که به عنوان یک رکن اصلی در سود آوری و بقای سازمانها و شرکتها به موضوعی حیاتی تبدیل شدهاست و دیگر نمیتوان با شعار دادن بدون عمل گفت که سازمانی به این امر پرداختهاست یا سازمان این ادعا را داشته باشد در حالیکه در عمل مشتریان رضایتی از سازمان ندارند.
بازگو کردن واقعیتهای سازمانها برای مشتریان و حد این شفاف سازی دغدغه اصلی روابط عمومیها است چرا که آنجا که پای بازگو کردن اسرار سازمان در میان است میان حقوق مشتری و اسرار سازمان باید به بهترین نحو توازن برقرار کرد.
ساختن چهرهای مناسب از سازمان در میان مردم و مخاطبان اصلی سازمان یا شرکت و نیز مطرح کردن نام یا برند در بین این همه سازمان و شرکت که روزانه به تعداد آنها افزوده میشود، کاری است که تنها یک روابط عمومی حرفهای و آگاه از عهده آن بر میآید.
روابط عمومی به دنبال سود دو طرفهاست و مثل تبلیغات تنها به سود سازمان خود فکر نمیکند و در واقع روابط عمومی تلاش دارد تا با ارتباطی هدفمند و موثر، ضمن برآوردن نیازهای سازمان خود در جهت شکل دهی صحیح به ارتباط مشتریان و سازمانش اقدام کند و از این طریق ارتباط مخاطبان با سازمان را تسهیل کند.
ضرورت روابط عمومي در يك سازمان
كار و زندگي در دنياي به شدت متحول و متغير كنوني، بدون سازمانهاي ارتباطي و اطلاعاتي بسختي امكانپذير است. مديريت و راهبرد در محيط كار و زندگي نيازمند دانش و اطلاعات كافي براي تصميمگيري است. اما اين فضا كمتر اين اطمينان را براي مديران ايجاد ميكند. از اين روست كه نقش سازمانها و نهادهاي ارتباطي و اطلاعاتي چون روابط عموميها اهميت بسزايي در دنياي جديد پيدا ميكند. هزارهاي كه ما در آن زندگي ميكنيم پر است از دگرگوني و تحول در ابعاد و اشكال گوناگون اندازهگيري و شتاب آن تقريباً براي ما غيرممكن است. طبيعي است كه سازمانهايي كه در اين عصر زندگي ميكنند با دشواريهاي بسياري روبهرو خواهند شد. زيرا با محيطي نامطمئن مواجه هستند. البته اين نميتواند مفهوم و معناي بدي داشته باشد. زيرا هر قدر كه ميزان تغييرات در جامعهاي بيشتر شود. در چنين فضايي مديران به اطلاعات بيشتر و روشها و برنامههاي منسجم و مدونتري نياز دارند. به هر حال اين تحولات مديران را دچار غافلگيريهاي شديد كرده و در اين فضا نقش يك روابط عمومي پويا كه اين تحولات را جزء به جزء دنبال كرده و با برنامهريزي به سمت و سوي صحيح هدايت كند مورد توجه است.
شايان ذكر است اداره كل روابط عمومي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در نظر دارد مجموعه آموزشي روابط عمومي را هرماه و بصورت مستمر در اختيار مديران و مسئولان روابط عمومي قرار دهد كه فهرست اين جزوات به شرح زير مي باشد:
1- تاريخچه، مباني و اصول روابط عمومي
2- اهميت و نقش روابط عمومي در مديريت سازمان
3- ارتباط با رسانهها
4- مباني ارتباطات و ارتباطات انساني
5- خبر و اصول خبرنويسي
6- افكارعمومي و روابط عمومي
7- اصول تبليغات
8- روابط عمومي الكترونيك
تاريخچة روابط عمومي در جهان
كاربرد اصطلاح روابط عمومي (Public Relation) به معناي مصطلح آن براي اولين بار به سال 1897 باز ميگردد. اين واژه در سالنامه ادارة اتحاديه راهآهن ايالات متحدة آمريكا به كار رفته است. اگرچه از گذشتههاي دور پادشاهان و فرمانروايان از برخي روشها و تكنيكهاي روابط عمومي بهره ميجستند كه شواهد و علائم اين كوششها نشانگر نوعي برقراري ارتباطات و روابط عمومي است. اما تغيير و تحول در روشهاي ارتباطي به صورت مدرن و امروزي آن با تأسيس واحدها و دفاتر روابط
عمومي از آمريكا شروع شد كه طي شش مرحله زمانبندي به موقعيت امروزي خود رسيده است.
از سال 1900 تا 1914 كه با رشد بسيار سريع واحدهاي اقتصادي، توليدي و بازرگاني همراه بود و به موازات آن مبارزه افكار عمومي برعليه مقاصد سودجويانه صاحبان صنايع رشد پيدا كرد. و همين امر صاحبان صنايع و شركتها را به فعاليتهاي روابط عمومي جهت جلب افكار عمومي متوجه نمود. در سال 1906 اولين شركت خصوصي خدماتي تحت عنوان روابط عمومي توسط آي وي لي (I-V-Lee) كه فارغالتحصيل دانشگاه پريستون و خبرنگار روزنامه نيويورك ورلد بود ايجاد شد كه اين فرد را پدر روابط عمومي در آمريكا مينامند.
سالهاي 1918 تا 1929 به عنوان مرحلة پس از جنگ و رشد بسيار وسيع واحدهاي روابط عمومي، بويژه در زمينههاي اقتصادي و نيز تشكيل نخستين دورة آموزشي روابط عمومي در سال 1923 در دانشگاه نيويورك، كه توسط (ادوارد.ال. برينز) تدريش شد.
از سال 1929 تا 1939 كه با رشد پيگير، منظم و علمي روابط عموميها و اعمال كوششهاي فراوان جهت ايجاد توازن و هماهنگي بين منافع فردي و مصالح عامه صورت پذيرفت.
سالهاي 1939 تا 1945 و جنگ جهاني دوم: در اين دوره در كنار كميته اطلاعات عمومي، دولت اقدام به تأسيس ادارة اطلاعات جنگ كرد و برخورداري از روابط عمومي بجز در آمريكا در ساير كشورها چون انگليس، آلمان، فرانسه، هلند و ... هم احساس شد. از سال 1945 تاكنون جهان با گسترش بسيار روزافزون واحدهاي روابط عمومي روبرو بوده است و همراه با آن كتابها و مطالب زياد در زمينة روابط عمومي تأليف شده است. مؤسسات آموزشي روابط عمومي، سازمانهاي سنجش افكار عمومي، انجمنها و اتحاديههاي روابط عمومي و بالاخره رشته هاي تحصيلي دانشگاهي روابط عمومي بوجود آمد و روابط عمومي در تمام دنيا به عنوان يك امر ضروري مورد توجه قرار گرفت.
سازماندهي ارتباطات مردمي
بيترديد تحقق و تامين اهداف يادشده، مستلزم طراحي واحدي به نام «ارتباطات مردمي» است تا بتواند ضمن برنامه ريزي و نظارت بر انجام آن، فعاليتهاي ارتباطات مردمي را به مرحله اجرا بگذارد. ضمناً بايد به اين نكته توجه داشت «ارتباطات مردمي، صرفاً پاسخگويي به تلفنها و يا پاسخ به چند نامه نيست، بلكه «ارتباط مردمي» ايدهآل، بايد بتواند به اهداف مورد نظر، جامة تحقق بپوشاند.
انواع ارتباطات مردمي
مهمترين انواع «ارتباطات مردمي» كه روابط عمومي بايد آنها را در برنامة عملي سالانه خود منظور كند، عبارت است از:
الف- ارتباطات مردمي درون سازماني
1- برگزاري جلسات پرسش و پاسخ بين كاركنان و مديريت: يكي از شيوههاي مهم ارتباطات مردمي درون سازماني است. اين شيوه معمولاً به دو شكل تحقق مييابد: اول اينكه هريك از كاركنان به طور انفرادي با رئيس سازمان مربوط ملاقات كرده، ديدگاهها و مسايل خود را با وي درميان ميگذارند. دوم اينكه در يك نشست عمومي معمولاً پس از بيان كلياتي توسط مسئولان كه ميتواند در متن خود، پاسخهايي را در بر داشته باشد، كاركنان پرسشهاي خود را به طور كتبي و يا شفاهي طرح ميكنند تا مسئولان سازمان، پاسخهاي لازم را ارايه كنند.
2- برگزاري جلسات تريبون آزاد، در اين شيوه، روابط عمومي با صدور اطلاعيهاي از كليه كاركنان داوطلب، درخواست ميكند تا در صورت تمايل در جلسه بحث آزاد شركت كنند. آنگاه با اعلام قبلي، جلسه را در يك روز معين برگزار ميكند.
يكي از ويژگيهاي عمده اين گونه جلسات، اداره آن توسط خود كاركنان است و معمولاً اين كار با انتخاب يك نفر از بين كاركنان به عنوان دبير جلسه صورت ميگيرد. در اين جلسات هريك از كاركنان به طور آزاد و شفاهي نقطه نظرات خود را مطرح ميسازد و مسئول مربوط پاسخ لازم را ارايه ميكند.
ب) ارتباطات مردمي برون سازماني
صرف نظر از شيوههاي ارتباطات مردمي درون سازماني، اهم شيوههاي مرسوم برون سازماني در زير ميآيد:
1- برگزاري جلسه با هريك از اقشار مردم
بيترديد، هيچ خدمتي وجود ندارد كه به نحوي كليه اقشار مردم را تحت تاثير قرار ندهد، لذا در برنامه ريزي ارتباطات مردمي، بايد براي هريك از گروههاي هدف برنامه ريزي كرد. ضمن اينكه بايد توجه داشت كه هر سازماني بايد به طور ويژه مخاطبان خاص خود را در طراحي ارتباطات مردمي منظور كند.
2- ارتباطات مردمي تلفني
از شيوههاي مرسوم و مؤثر در ارتباطات مردمي، اختصاص چند شماره تماس براي ارتباط تلفني مخاطبان با روابط عمومي سازمان به عنوان سخنگوي دستگاه ذيربط است. اين شيوه به مخاطب امكان ميدهد تا هر آن، در صورت تمايل، از طريق تلفن، ديدگاهها يا مسايل خود را مطرح سازد.
3- ارتباطات مردمي مكاتبهاي
يكي از شيوههاي قديمي و پايدار ارتباطات مردمي به ويژه در بعد برون سازماني، دريافت نامههاي مردم و پاسخگويي دقيق و صحيح به آنهاست. در اين مورد، روابط عمومي بايد در دورههاي زماني معين، نامهها را افزون بر ارسال پاسخ براي هريك از آنها، تجزيه و تحليل كند و طبق رويه يادشده به مديريت سازمان منعكس سازد.
4- حضور مديران در بين مخاطبان خاص
ارتباطات مردمي برون سازماني خود بايد مخاطبان خاصي را دعوت كرده و جلسه پرسش و پاسخ بين آنان و مديريت برگزار كند بايد افزود كه شيوه ديگر ارتباطات مردمي برون سازماني، حضور مديران در بين مخاطبان خاص است كه حتي تاثير مثبت آن بيشتر از شيوههاي قبلي است.