بسم الله الرحمن الرحيم
مراحل چاپ و نشر كتاب در انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي
انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي در سال 1352 و چاپخانه در سال 1354 فعاليت خود را آغاز كرده است و به نام مركز چاپ و انتشارات فعاليت ميكند كه جزء معاونت پژوهشي ميباشد.
چاپ و نشر در اين واحد (چاپخانه) به اين شرح ميباشد كه شرح آن در ذيل آورده ميشود.
1- متن ترجمه يا تاليف عضو هيئت علمي، پس از ارائه به شوراي پژوهشي دانشكده و انجام مراحل داوري توسط، حداكثر سه داور انجام ميشود.
كه پس از تائيد دانشكده، مبني بر ضرورت چاپ اثر به شوراي انتشارات دانشگاه كه شامل 7 عضو كه به مدت سه سال تعيين ميگردند، مطرح ميشود.
در صورت تصويب اثر، توسط شورا و تعيين تيراژ كتاب و درصد حق الزحمه صاحب اثر كتاب براي آماده سازي به انتشارات سپرده ميشود.
اوليه مرحله در آماده سازي ويرايش متن (تاليف و يا ترجمه) انجام ميشود. سپس بعد از ويرايش و رفع اشكال با صاحب اثر براي حروف چيني كامپيوتري به حروف چين و صفحه آرا سپرده ميشود.
نمونه خواني يا تصحيح متن حروف چيني شده، حداقل سه بار بررسي ميشود در صورت نياز غلط گيري ميشود و پس از تاييد پرينت نهايي و يا پرينت بدون غلط توسط مولف و يا مترجم فايل نهايي به ليتوگرافي ارسال ميشود. در ليتوگرافي از فايل نهايي شده اوزاليد تهيه ميشود و در صورت تائيد اوزاليد، از اوزاليد فيلم و سپس زينك تهيه ميشود و در مرحله بعدي زينك به دستگاه چاپ سپرده ميشود و بسته به تيراژ كتاب و قطع كتاب كه بر چند نوع ميباشند انجام ميشود كه شامل (رقعي- وزيري- رحلي- خشتي- رحلي سلطاني- و يا وزير سلطاني) ميباشد فرمهاي هشت صفحهاي البته در قطع وزيري چاپ ميشود بعد از اين مرحله وارد مرحلة بعدي كه طراحي جلد ميباشد انجام ميشود. طراحي جلد بعد از طراحي و تائيد مولف و يا مترجم كه حتماً بايد صورت پذيرد براي چاپ چهار رنگ به دستگاه چاپ سپرده ميشود بعد از چاپ و آماده شدن، و تا شدن به مرحلة صحافي ميرسيم. صحافي عبارتست از اتصال برگهاي كتاب و جلد كردن آنها در مجموعة واحد به هر شيوهاي كه باشد گفته ميشود كه صحافي خود نيز متنوع ميباشد برحسب شكل ظاهري، نوع جلد و چاپ روي آن، ساده يا طلاكوب فرمهاي چاپ شده همانطور كه توضيح داده شد توسط دستگاه ؟؟؟؟ كه درباره گفته شد.
براي صحافي يا چسب گرم و يا چسب سرد، چسباندن جلد و يا شيرازه زدن و يا ته دوزي به صحاف سپرده ميشود. بعد از اين مرحله و اتمام كار كتاب آماده شده تحويل انبار ميشود و بنده مراحل فوق را به صورت يك نمودار و ساده ترسيم نموده و آن در زير آمده است.
براي چاپ يك نوع چاپ بنام افست كه بيشتر براي انتشارات و تبليغات استفاده ميشود و چاپ ملخي كه ميتوان گفت جزء چاپهاي سنتي به حساب ميآيند و يك رنگ هستند (يك نوع رنگ ميتوان بر روي كاغذ و يا مقوا چاپ كرد) دستگاههاي ملخي مانند ماشينهاي تحرير قديمي عمل ميكنند. حروف سربي روي پايههاي قرار دارد، حروف به جوهر آغشته شده و بر روي كاغذ ميخورند اگر بخواهند طرحي را چاب ملخي بزنند بايد از طرح كليشه سربي بسازند دستگاه چاپ ملخي خيلي مدرن نيست. و از ماشين افست كيفيت آن پايينتر است و من شاهد كار با اين دستگاه بودم كه صداي آن نيز برايم جالب و شنيدني بود.
دستگاه ملخي
چاپ افست : چاپ افست توسط دستگاههاي اتوماتيك انجام ميشود و اين دستگاههاي چاپ قيمت بالايي دارند و شامل دستگاههاي چند زنگ (3 رنگ- 6 رنگ- 9 رنگ) منظور از چند رنگ اين است كه از تركيب اين رنگها رنگهاي متنوعي بدست ميآيد.
چاپ افست
و فقط اين تعداد رنگ نيست ودارهاي كانالهاي رنگ ميباشد كه ما ميتوانيم آنها را انتخاب كنيم از ماشين چاپ 9 رنگ بيشتر براي كارهاي هنري استفاده ميكنند در ايران بيشتر از ماشينهاي 4 رنگ استفاده ميشود مرحلة كار با افست طرح مورد نظر را ميگيريم كه آن را با چهار رنگ انجام ميدهيم و هم چنان كه در بالا يادآور شدم منظور همان چهار رنگ اصلي است كه ميتوانيم رنگهاي تركيبي زيادي در طرح داشته باشيم و ميتوانيم از پالت تعداد كانالهاي رنگ را مشاهده كرد.
طرح آماده شده فايل JPG يا TIF انو ميسازيم البته طرح را نيز ميسازيم با فرمت اختصاصي نرم افزار دخيره كنيد.
براي چاپ كار طراحي شده بايد فرم چاپي ايجاد كنيم يعني يك طرح به تنهايي چاپ نميشود بلكه همراه طرحهاي ديگر در يك فرم چيده شده و براي چاپ آماده ميشود در اين جا نوع كار هم خيلي مهم است. كه براي چاپ يك ست اداري سربرگ، فاكتور، كاغذ يادداشت و غيره در يك فرم چيده ميشوند چرا كه بايد بر روي كاغذ چاپ شوند.
ابعاد فرمهاي چاپي متفاوتند :
دستگاه چاپ افست : نوعي از چاپ ميباشد كه نوشته را بر سطح لايه لاستيكي يك استوانه گردان برميگرداند و سپس آن را با فشار استوانه ديگر روي كاغذ چاپ ميكند.
افست داراي سه استوانه است در چاپ افست اول آن چه را كه بايد چاپ شود را بر روي صفحهاي فلزي بنام زينك منتقل ميكنند. سپس اين صفحه را با مواد شيميايي طروي حساس ميكنند كه فقط نوشتهها و تصاوير آن. مركب چاپ را به خود ميگيرد زينك را به دور نخستين استوانهي پيچند طرح آن بر اثر فشار روي پوشش لاستيكي استوانة دوم برميگردد.
كاغذ سفيد كه متوالياً به دور استوانة سوم ميپيچد مطالب را از روي پوشش لاستيكي استوانه دوم ميگيرد. سرعت كار ماشينهاي چاپ افست بيش از چاپ سطح يا حروفي است.
ماشينهاي چاپ افست ساخت كشور آلمان و شركت هايدلبرگ ميباشد.
صحافي يا جلد كردن كتاب به عمل تا و ترتيب فرمهاي چاپ شده متن كتاب جلد گذاري و در نهايت برش كتاب گفته ميشود فرمهاي چاپ شده متن كتاب به وسيلة ماشين صحافي ترتيب ميشوند مانند يك كتاب 160 صفحهاي رقعي، داراي 10 فرم چاپي 16 صفحهاي است كه بايد مرتب ميشوند. (فرم يك- فرم دوم و ...) و سپس بستگي به نوع صحافي با ماشين صحافي كه ميتواند چسب، مفتول زن، دوخت و جلدسازي باشد به جلد متصل ميشوند. در نهايت براساس قطع ا
ستاندارد برش خورده و در اين جا موحلة صحافي به پايان ميرسد. صحافي انواعي دار : نرم- سخت- شوميز- مفتولي- گالينكور كتاب توليد شده در اين مركز به فروشگاهها و كتابخانههاي وابسته به افراد طرف قرارداد نيز داده ميشود و هم چنين اين كتاب به وزارت ارشاد داده ميشود براي شركت در انتخاب كتاب سال از آنجايي كه دانشگاه يك مركز علمي و فرهنگي ميباشد لذا نظارت كلي از نظر كيفيت و كميت بر چاپ و نشر كتاب وجود دارد و ويژگي اصلي اين كتابها اين است كه بيشتر كتب درسي دانشگاهي است و از لحاظ علمي مورد تاييد ميباشد و از نظر چاپ نيز نسبت به چاپخانههاي ديگر از كيفيت بالاي برخوردار است.
دستگاه تا كن
ميز صحافي
دستگاه منگنه زن
و از اين مركز ارسال رايگان كتابها به فروشگاهها ظرف قرارداد و كتاب معيوب نيز تعويض ميشود. و ارائه خدمات پس از توليد و در هر مرحله از كار شوراي انتشارات ناظر بر كار ميباشند و از نظر علمي نيز اساتيد شوراي انتشارات نظ
ر ميدهند.
دستگاه برش
قابل ذكر است كه يك فروشگاه كتاب نيز در داخل دانشگاه موجود ميباشد كه تمام كتابها- مجلات و غيره چاپ شده هر دانشكده و يا استادي را براي خودش دارد.
نعمت عبدلي
دانشجوي پودمان يك رشته مديريت كسب و كار