مبانی نظری و گزارشگری مالی

• 
• 

توضیحات

منتشر شده در دوشنبه, 30 -3443 03:25

نوشته شده توسط الهام مشهدی فراهانی

بازدید: 11282

حسابداری مالی

مبانی نظری و گزارشگری مالی:

تعریف اول حسابداری :

حسابداری عبارت است از فرایند ثبت ، طبقه بندی تلخیص و گزارشگری

اطلاعات مالی جهت تصیم گیری استفاده کنندگان از اطلاعات .

تعریف دوم:

حسابداری یک سیستم است داری 3 بخش ورودی، پردازش و خروجی است.

تعریف سوم:

حسابداری عبارت است از یک سیستم اطلاعاتی که رویدادهای مالی را تبدیل به اطلاعات

مالی می کند.

جهت گزارشگری اطلاعات مالی می توان استفاده کنندگان از اطلاعات مالی را تبدیل به اطلاعات مالی

می کند.

جهت گزارشگری اطلاعات مالی می توان استفاده کنندگان از اطلاعات مالی را به دو گروه تقسیم کرد

که عبارتند از:

1

استفاده کنندگان برون سازمانی

: شامل سهامداران، سرمایه گذاران، اعتباردهندگان دولت ،سازمان -

بورس و بهادار.

2

استفاده کنندگان درون سازمانی:

شامل سطوح مختلف مدیران . -

هدف حسابداری مالی رفع نیازهای استفاده کنندگان برون سازمانی می باشد که می توان عمده ترین

نیازهای آنها را در قالب سودهای و نقدینگی شرکت خلاصه کرد.

حسابداری مالی با ایجاد قواعد، اصول، مفروضات و استانداردهای حسابداری سعی دارد اطلاعات به

نحوی تهیه شود تا استفاده کنندگان از این اطلاعات به اهداف خود برسند بنابراین حسابداری مالی جهت

رفع نیازهای استفاده کنندگان اطلاعات اقدام به تهیه ی مجموعه ی صورت های مالی می نماید که این

مجموعه به

2 گروه تقسیم می شود که عبارتند از:

الف( صورت وضعیت مالی )ترازنامه(

ب( صورت عملکرد )صورت سود و زیان و (

ج( صورت جریان وجوه نقد

2

یادداشت های پیوست :

یادداشتهای توضیجی یا یادداشت های همراه -

اهداف صورتهای مالی :

هدف از تهیه صورتهای مالی مشخص نمودن

1 وضعیت مالی 2 عملکرد مالی 3 انعطاف پذیری - - -

مالی واحد تجاری می باشد تا این که استفاده کنندگان اطلاعات با توجه به اهداف مطرح شده اقدام به

تصمیم گیری نمایند.

وضعیت مالی:

عبارت است از توانایی واحد تجاری در جهت کنترل منابع اقتصادی، ارزیابی ساختار مالی، میزان

نقدینگی آن و توانایی واحد تجاری در پرداخت بدهی ها می باشد اطلاعات مرتبط با وضعیت مالی در

ترازنامه مشخص می شود.

عملکرد مالی:

عبارت است از تعیین بازدهی حاصله از منابع اقتصادی تحت کنترل واحد تجاری عملکرد واحد تجاری

از محل صورت سود وزیان و صورت سود و زیان جامع مشخص می شود.

انعطاف پذیری مالی:

عبارت است از توانایی واحد تجاری در جهت اقدام موثر در ارتباط با میزان و زمان جریان های نقدی

آتی به نحوی که واحد تجاری بتواند در مقابل رویدادها و عوامل غیر منتظره واکنش نشان دهد اطلاعات

مرتبط با این رویداد در مجموع صورتهای مالی افشا می شود.

ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری :

به طور کلی ویژگی های کیفی اطلاعات مالی را می توان به

2گروه تقسیم کرد که عبارتند از:

1

ویژگی های کیفی مرتبط با محتوای اطلاعا که عبارتند از: -

الف( مربوط بودن اطلاعات

ب( قابل اتکا تودن

2

ویژگی های کیفی مرتبط با ارائه اطلاعات که عبادتند از: -

الف( قابل مقایسه تودن اطلاعات

ب( قابل فهم بودن اطلاعات

مربوط بودن اطلاعات :

اصلی ترین ویژگی اطلاعات حسابدارای ست و بدین معناست که اطلاعات باید مرتبط با فعالیت ها و

نتایج مورد نظر باشد بدین منظور

3 متغیر زیر در نظر گرفته می شود که عبارتند از:

الف( اطلاعات دارای ارزش پیش بینی کنندگی باشند:

یعنی اطلاعات ارائه شده باید جهت تصمیم گیری

آینده استفاده کنندگان موثر واقع شوند.

ب( اطلاعات ارزش تاییدکنندگی داشته باشد:

منظور این است که رویدادهای انجام شده مرتبط با وقایع

اتفاق افتاده در دوره های گذشته باشد.

ج( انتخاب خاصه :

خاصه ای که قرار است در صورتهای مالی گزارش شود عبارتند از: بهای تمام

شده، بهای جایگزینی، ارزش بازار یا خالص ارزش فروش که همگی باید مبتنی بر فایده ی آن در

تصمیم گیری باشد.

قابلیت اتکا اطلاعات:

اطلاعاتی قابل اتکاست که دارای ویژگی های زیر باشد:

الف( بیان صادقانه :

اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی باید بیانگر واقعیت های دوره ی جاری باشد مانند رعایت اصل

رجحان محتوا بر شکل، منظور از اصل رجحان محتوا بر شکل این است که بر طبق این اصل ارائه

محتوای اطلاعات بر شکل آنها اولویت دارد برای مثال یک شرکت سرمایه گذاری ممکن است بیش از

55

% سهم یک شرکت سرمایه پذیر را خریداری نماید شکل این عملیات بیانگر این موضوع ست که 2

شرکت فوق از نظر شخصیت حقوقی مستقل از یکدیگر می باشند اما محتوای عملیات بیانگر این

موضوع ست که شرکت سرمایه پذیر تابعی از شرکت سرمایه گذار است لذا هر دو یک شخصیت واحد

حسابداری تلقی شده بنابراین شرکت سرمایه گذار علاه بر تهیه صورت مالی خود اقدام به تهیه صورت

های مالی تلفیقی نیز می نماید.

بی طرفی :

اطلاعات ارائه شده نباید یکطرفه و جانبدارانه تهیه شود بدین مفهوم که اطلاعات فوق برای گروه خاصی

از استفاده کنندگان تهیه نشود.

ج( احتیاط :

بخشی از اطلاعات تهیه شده در صورتهای مالی مبنای برآوردی دارد لذا باید سعی شود اطلاعات تهیه

شده درآمدها، و دارایی ها را بیش تر از واقع و هزینه ها و بدهی ها را کمتر از واقع گزارش نکند.

اعمال احتیاط نباید منجر به ایجاد اندوخته های پنهانی یا ذخایر غیر ضروری یا کم نمایی دارایی ها و

درآمدها و بیش نمایی بدهی ها و هزینه ها شود که اگر این طور شود دیگر احتیاط نیست بلکه تقلب

است.

در روش استهلاک ارزش اسقاط را اگر صفر در نظر بگیریم اعمال احتیاط نموده این به عبارتی احتیاط

را رعایت کرده ایم .

د( کامل بودن:

اطلاعات تهیه شده باید به طود کامل و جامع بتواند کلیه ی نیازهای استفاده کنندگان را برآودر نماید .

یادداشت های همراه صورتهای مالی بر پایه کامل بودن تهیه می شود.

قابل مقایسه بودن:

اطلاعات ارائه شده باید به گونه ای باشد که بتوان اطلاعات سال جاری را با اطلاعات همان شرکت در

سالهای گذشته مقایسه نمود و همچنین بتوان اطلاعات واحد تجاری را با اطلاعات واحد تجاری دیگر

مقایسه کرد برای آنکه قابلیت مقایسه ی اطلاعات افزایش یابد می بایست ویژگی های زیر را در نظر

گرفت.

الف( ثبات رویه :

اطلاعات ارائه شده واحد تجاری در صورتهای مالی می بایست از یک رویه تبعیت شود برای مثال اگر

روش ارزیابی موجودی کالا در سالهای گذشته میانگین بوده باید در سال جاری نیز از این رویه نیز

تبعیت نمود.

ب( همسانی رویه ها:

بدین مفهوم است که رویه های مورد استفاده در واحدهای تجاری مختلف باید شبیه به باشند تا از این

طریق بتوان عملیات واحد تجاری را با عملیات واحد تجاری دیگر مقایسه کرد .

ج( افشای کامل :

واحدهای تجاری باید رویه های مورد استفاده در ارائه ی اطلاعات مالی را افشا نمایند.

قابل فهم بودن اطلاعات:

ممکن است صورتهای مالی حاوی اطلاعات مربوط و قابل اتکا اما غیر قابل فهم باشد دراین صورت

چنین اطلاعاتی برای تصمیم گیری مفید نیست چون قابل فهم نمی باشد جهت افزایش قابلیت فهم اطلاعات

باید

2 متغیر زیر در نظر گرفته شود.

الف( ادغام و طبقه بندی اطلاعات:

برطبق این ویژگی اطلاعات مشابه باید در یک طبقه به صورت کلی افشا شود و به طور کلی اطلاعات

ارائه شده در عین کامل بودن باد به طور کلی و خلاصه افشا شود.

ب( توان استفاده کنندگان:

اطلاعات مالی ارائه شده به گونه ای باید ارائه شوند که استفاده کنندگان این نوع اطلاعات با حداقل

اطلاعات مالی بتوانند از آنها استفاده کنند.

محدودیت های حاکم برخصوصیات کیفی اطلاعات مالی:

الف( موازنه بین مربوط بودن و قابل اتکا بودن اطلاعات :

این دو ویژگی که در تضاد با یکدیگر می

باشند بدین صورت که اگر تاکید بر مربوط بودن اطلاعات شود قابلیت اتکای اطلاعات کاهش می یابد و

بالعکس.

اصل بهای تمام شده ی تاریخی جزء خصوصیات کیفی قابل اتکا بودن است و ارزش های جاری )بازار(

جزء خصوصیات کیفی مربوط بودن است.

ترازنامه متکی بر اصل بهای تمام شده تاریخی ست و صورت سود و زیان متکی بر ارزش های جاری

ست.

ب( به مو قع بودن :

اطلاعات ارائه شده باید به موقع ارائه شود تا بتوان از آنها در تصمیم گیری استفاده

کرد در واقع داده های حسابداری از نظر زمانی تاریخ انقضا دارد چنانچه به موقع ارائه نشود ارزش

اطلاعاتی خود را از دست می دهد و نامربوط می شود،

ج( فزونی منفعت بر هزینه

) فزونی منافع بر مخارج ( : منفعت ویژگی های کیفی اطلاعات مالی باید بر

هزینه های آن فزونی داشته باشد لذا در غیر این صورت نیازی به افزایش کیفیت اطلاعات مالی نیست.

مفید بودن با توجه به

2 خصوصیات مربوط بودن قابل اتکا بودن مورد ارزیابی و قضاوت قرار می

گیرد.

از دیدگاه نظری صورتهای مالی میان دوره ای به عنوان تاکید بر به موقع بودن و قابل اتکا بودن

اطلاعات می باشند.

عناصر صورتهای مالی:

بر طبق استانداردهای حسابداری عناصر صورتهای مالی به

7 گروه تقسیم می شود که عبارتند از:

1

دارایی ها: -

عبارتند از منابع اقتصادی واحد تجاری که انتظار می رود در دوره های آتی نیز منافعی برای واحد

تجاری ایجاد نماید.

2

بدهی ها: -

عبارتند از تعهدات واحد تجاری که باید از محل منابع اقتصادی واحد تجاری تسویه کردند.

3

حقوق صاحبان سرمایه : -

از تفاوت دارایی ها و بدهی ها حقوق صاحبان سهام بدست می آید.

4

آورده ی صاحبان سرمایه : -

عبارتند از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه از طریق ورود منابع اقتصادی مالکان به واحد تجاری .

5

ستانده صاحبان سرمایه )برداشت(: -

عبارت است از کاهش در حقوق صاحبان سرمایه از بابت برداشت منابع اقتصادی واحد تجاری .

6

درآمد: -

عبارت است از افزایش در حقوق صاحبان سرمایه به غیر از ستانده صاحبان سرمایه.

7

هزینه ها: -

عبارت است از کاهش در قوق صاحبان سرمایه به غیر از ستانده صاحبان سرمایه .

فرایند شناخت در صورتهای مالی:

شناخت عبارت است از مشخص کردن یک قلم به عنوان عنصری از صورتهای مالی که بعد از تعیین

عنوان و مبلغ آن باید آن را در صورتهای مالی منظور کرد.

- - - - -

فرایند صورتهای مالی عبارتند از :

1 شناخت 2 اندازه گیری )ریال( 3 ثبت 4 طبقه بندی 5

تلخیص

6 گزارشگری -

مبانی شناخت و اندازه گیری:

برای شناخت بهتر هر علم و دانش و سیستمی باید اصول آشنا می شویم مبانی شناخت و اندازه گیری به

3

طبقه زیر تقسیم می شوند که عبارتند از:

الف( مفروضات حسابداری ب( اصول اساسی حسابداری

ج( میثاق های حسابداری )اصول تعدیل کننده حسابداری یا محدودیت های حسابداری(

مفروضات حسابداری:

مفاهیمی از حسابداری ست که اثبات شدنی نیستند ولی ما آنها را می پذیریم چون نمی توانیم ردشان کنیم

و به عبارتی مفاهیم قیاسی اولیه حسابداری ست بنابراین اصول و میثاق های حسابداری بر اساس

مفروضات اثبات می شوند در واقع مفروضات حسابداری شامل آن گروه از مفاهیم اساسی عام و بدیهی

ست که جنبه ی زیر زمینی دارد و می توان آنها را به

4 گروه تقسیم کرد که عبارتند از:

1

فرض تفکیک شخصیت -

طبق این فرض شخصیت سهامداران )صاحبان موسسه( همواره از شخصیت خود موسسه واحد تجاری

جداست و به عبارت دیگر بین شخصیت حقوقی و حقیقی تمایز و تفاوت وجود دارد و هر واحد اقتصادی

یک شخصیت حسابداری ست و دارایی ها و بدهی های سهامداران از دارایی ها و بدهی های واحد

تجاری می باشد.

معادله ی حسابداری بازتابی از فرض تفکیک شخصیت است.

2

فرض تداوم فعالیت -

بر طبق این فرض این طور استنباط می شود که واحدهای تجاری در نظر دارند در سالهای آینده نیز به

فعالیت خود ادامه دهد عبارتند از:

الف( طبقه بندی و مرز بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و غیر جاری.

ب( احتساب هزینه استهلاک برای دارایی های ثابت مشهود .

ج( استفاده از عناوین حسابهایی همچون پیش پرداخت ها و پیش دریافت ها منطبق با فرض تداوم فعالیت

می باشد.

د( ثبت منافع اقتصادی به عنوان دارایی و ثبت تعهدات اقتصادی به عنوان بدهی مبتنی بر فرض تداوم

فعالیت است.

و( گزارشگری دارایی های ثابت مشهود به بهای تمام شده تاریخی پس از کسر استهلاک به جای استفاده

از ارزش فروش آنها هنگام انحلال مبتنی بر فرض تداوم فعالیت است.

3

بر طبق این فرض عمر واحد تجاری به دوره های زمانی یک سالی تقسیم می شود که به اطلاح به -

هر یک از این دوره ها دوره مالی گفته می شود. دوره های مالی متنوع اند اما متداول ترین آنها دوره

مالی یکساله است که به اصطلاح به آن سال مالی می گویند.

فرض دوره ی مالی تاکید بر استفاده از مبنای تعهدی به جای مبنای نقدی ست زیرا در مبنای تعهدی تاکید

بر گزارشگری و در مبنای نقدی تاکید برعینی بودن عملیات است .

در روش مبنای تعهدی درآمد به محض تحقق و هزینه به محض تحمل شناسایی و ثبت می شوند.

منظور از مبنای نقدی این است که درآمد به محض وصول و هزینه به محض پرداخت شناسایی شود.

فرض واحد اندازه گیری پولی:

اقلام گزارش شده در صورتهای مالی با مقیاس های مختلفی ارائه می شود برای مثال در سرمایه گذاری

در سهام از تعداد سهام و در ارزیابی موجودی کالا از مقیاس کیلو گرم، لیتر استفاده می شود که این

مقیاس ها نمی تواند در تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد بنابراین باید کلیه ی اقلام فوق با یک

مقیاس مشترک اندازه گیری شود لذا پول رایج هر کشور مبنای مقیاس می شود .

تورم فرض واحد اندازه گیری را تحت تاثیر قرار می دهد.

اصول اجرایی حسابداری:

آن گروه از مفاهیم اساسی حسابداری که رهنمودها و مبانی لازم در مورد نحوه ی اندازه گیری ثبت و

گزارش اطلاعات را به طور مشخص فراهم می آورد، اصول حسابداری نامیده می شود برای اجرای

عملیات حسابداری چهار اصل وجود دارد که عبارتند از :

1

اصل بهای تمام شدهی تاریخی : -

بر طبق این اصل تمام اقلام دارایی های تحصیل شده باید به بهای تمام شده در تاریخ خرید ثبت شوند

بهای تمام شده ی تاریخی یک عامل حقیقی بوده و بر حدس و گمان استوار نیست و باعث اندازه گیری

عینی و بی طرفانه اطلاعات مالی می شود.

رعایت اصل بهای تمام شده تاریخی به دلیل وجود فرض تدارم فعالیت واحد تجاری ست.

2

اصل تحقق درآمد: بر طبق این اصل درآمد زمانی شناسایی می شود که دارای شرط زیر آن هم توام : -

الف( مبادله یا داد و ستتی واقع شده باشد ) انجام شده (

ب( فرایند کسب سود کامل شده باشد .

3

اصل تطابق هزینه ها با درآمد: -

بر طبق این اصل هزینه های هر دوره مالی باید در همان دوره ایی که درآمدهای مربوط به آن تحقق

یافته شناسایی و در دفاتر ثبت شود لذا در این رابطه می توان هزینه ها را به

3 گروه تقسیم کرد که

عبارتند از :

الف( هزینه هایی که رابطه ی علت و معلولی با درآمدها دارند: این نوع هزینه ها با افزایش یا کاهش در

درآمد افزایش یا کاهش می یابند مانند: بهای تمام شده کالای فروش رفته، هزینه پورسانت، هزینه ی حمل

کالای فروش رفته .

ب( هزینه هایی که باید به صورت سیستماتیک و منظم شناسایی وثبت شوند: این نوع هزینه ها رابطه ی

مستقیم با درآمد ندارند اما در یک دوره زمانی خاص باعث تغییرات در درآمد می شود که باید با استفاده

از یک مبنای منطقی بین دوره های مورد استفاده از آنها تسهیم شوند مانند: هزینه استهلاک ، هزینه ی

بهره تسهیلات مالی دریافتی