سیستمهای کنترل داخلی:
کنترل داخلی فرایندی است برای اطمینان از تهیه گزارشهای مالی قابل اعتماد، کارآ یی، اثربخشی عملیات ، اجرای قوانین و مقررات در شرکتها.
کنترل می تواند به بسیاری از اهداف مهم یاری رساند به همین دلیل بسیاری از کسب و کارها سیستمهای کنترل داخلی را یک راه کار برای حل مشکلات بلقوه می دانند. مانند خرید و فروش که محیط های اقتصادی و رقابتی با سرعت در حال تغییراند و همچنین نگاه به تغییر و اولویت خواسته های مشتری.
سیستمهای کنترل داخلی مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته و اقدامات و روشهایی که هدف های کنترل را تامین می کند، می باشد.
دلایل استفاده از سیستم کنترل داخلی
1. واحد های اقتصادی هم از لحاظ اندازه و هم از لحاظ پیچیدگی فعالیت چنان رشد میکنند که کنترل مستقیم و انفرادی آنها نا ممکن میشود. از این رو کنترل های داخلی برای اعمال مدیریت و سرپرستی در راستای برنامه های استراتژیک ضروری است .
2. واحد های اقتصادی دارای الزامات قانونی میباشند که باید به آنها عمل شود . از این رو باید کنترل های داخلی لازم را برای شناسایی و کنترل میزان رعایت این گونه الزامات قانونی برقرار نمایند .
عناصر تشکیل دهنده کنترل داخلی
1. بررسی موثر و کارآمد توسط مدیریت غیر اجرایی
2. وجود سیستم کنترل مدیریتی شامل تعیین و تدوین هدف ها و برنامه ها – نظارت و سرپرستی یا کنترل مسائل مالی و همچنین اقدامات پیشگیرانه و اصلاحی
3. وجود سیستم ها و روشهای کنترل مالی و عملیاتی شامل محافظت از دارایی ها – تفکیک وظایف – روش های صدور مجوز و تصویب و سیستم های اطلاعاتی
4. وجود یک واحد حسابرسی داخلی که طبق اصول و استاندارد های حسابرسی داخلی فعالیت کند.
اهداف کنترل داخلی در سازمان
1. حفاظت از دارایی ها ی موسسه و جلو گیری از سوء استفاده و تقلب
2. کسب اطمینان از درست و واقعی بودن صورتها و گزارشهای مالی
3. اطمینان از رعایت تصمیمات و خط مشی ها در کلیه قسمتها
4. ارزیابی عملکرد در کلیه قسمت ها و افزایش کارآیی موسسات
خطراتی که سازمانها را تهدید می کند:
یک سازمان همیشه در معرض خطرهای مختلفی است که می تواند اثرات نامطلوب در عملیات آن داشته باشد.
خطرهای اصلی که معمولاً مؤسسات را تهدید می کنند به شکل های زیر هستند:
1. هزینه های اضافی:
سود را کاهش می دهد. وجوه نقد ممکن است برای کارهایی پرداخت شوند که اثربخش و کارآمد نباشند. دارایی ممکن است به قیمت گران خریداری شود. هزینه های اضافی برای تبلیغات یا مسافرت انجام شود و یا صورتحساب مالیات ممکن است دیرتر پرداخت شود و باعث جریمه کردن و هزینه بهره شود.
2. کاهش درآمد:
نقصان درآمد کاهنده سود می باشد. کالایی ممکن است برای مشتری فرستاده شود. اما ثبت نشود یا وصول نشود. صورت حساب ها ممکن است مفقود شود.
3. خسارت دیدن دارایی ها:
دارایی ها ممکن است به علت دزدی، استفاده نادرست و یا رویداد های طبیعی از بین بروند.
4. روش های حسابداری نادرست:
سیاست ها و روش های حسابداری به کار گرفته شده ممکن است اشتباه، نادرست باشد. اشتباهات ممکن است شامل ارزیابی زمان بندی و یا طبقه بندی معاملات باشد.
5. تعطیلی یا وقفه در عملیات واحد تجاری:
واحد تجاری ممکن است به دلایل متعدد مانند پایان موقت عملیات یا خاتمه عملیات و یا پایان حیات مؤسسه تعطیل شود.
6. مجازات های قانونی:
مجازات های قانونی شامل جریمه هایی است که ممکن است ناشی از مراجع قضایی باشد.
7. زیان ناشی از رقابت:
به این معنی است که یک شرکت توانایی ماندن در جایگاه خود را در بازار نداشته باشد.
8. کلاه برداری و اختلاس:
کلاه برداری عبارتست از تحریف عمومی حقایق به منظور وادار کردن دیگران برای قسمت کردن چیزهای باارزش و یا صرف نظر کردن از حق قانونی شان است.
هزینه های اضافی، کاهش درآمد، خسارت دیدن دارایی ها، روش های حسابداری نادرست، تعطیلی واحد تجاری، مجازات های قانونی زیان ناشی از رقابت ممکن است از کلاه برداری و اختلاس ناشی شوند.
انواع کنترلهای داخلی
1- کنترلهای داخلی عملیاتی (اداری )
کنترلهایی هستند که بر صورتهای مالی تأثیری ندارند یا تأثیر اندکی دارند و به‌طور مستقیم مورد توجه حسابرسان مستقل قرار نمی‌گیرند. این کنترلها به‌منظور دستیابی به اهدافی چون کارآیی و سودمندی عملیات و رعایت رویه‌های مورد نظر مدیریت در تمام قسمت‌ها و دوایر واحد تجاری استقرار می‌یابند.
2- کنترلهای داخلی حسابداری (مالی)
کنترلهایی هستند که مستقیماً بر قابلیت اتکای مدارک حسابداری و صورتهای مالی اثر دارند و به‌منظور دستیابی به اهدافی چون حفاظت دارایی‌ها، قابلیت اتکای مدارک حسابداری و تهیه صورتهای مالی قابل اطمینان استقرار می‌یابند.
سیستمهای کنترل های داخلی حسابداری:
کلیه اقدامات و روش هایی که برای حصول اطمینان از حفاظت دارایی ها و صحت و درستی اسناد و مدارک و صورت ها و گزارش های مالی به کار گرفته می شود کنترل داخلی حسابداری نام دارد. به عنوان مثال، داشتن شماره ردیف و سریال اسناد و مدارک حسابداری از قبیل چک ها و درخواست های خرید و غیره یک نوع کنترل داخلی حسابداری است.
اهداف کنترلی و چرخه معاملات:
کنترل ها باعث کاهش خطرها می شوند و تجزیه و تحلیل یک سازمان مربوط به مفهوم چرخه معاملات است.
چهار چرخه فعالیت های تجاری:
1 . چرخه درآمد: رویداد های مربوط به ارائه کالا ها و خدمات به سایر اشخاص و دریافت مبالغ مربوط به آن.
2. چرخه مخارج: رویداد های مربوط به تحصیل کالا ها و خدمات از سایر اشخاص و پرداخت تعهد مربوط به آن.
3. چرخه تولید: رویداد های مربوط تبدیل منابع به کالا ها و خدمات.
4. چرخه مالی: رویداد های مربوط به تبدیل منابع به کالا ها و خدمات.
شکل کنترل های داخلی برای هر چرخه:
چرخه معاملات نمونه کنترل عینی
چرخه درآمد 1- مشتریان باید براساس دستورات مدیریت مجاز باشند.
2- قیمت و شرایط کالا ها و خدمات باید براساس مجوزها و دستورات مدیریت باشد.
3- هر کالا و خدماتی که برای مشتریان ارسال می شود باید صورتحساب داشته باشد.
4- صورتحساب مشتریان باید صحیح باشد و فوراً طبقه بندی، خلاصه و گزارش شود.

چرخه مخارج 1- فروشندگان کالا ها باید براساس معیارهای مدیریت مجاز باشند.
2- استخدام کارمندان باید براساس آیین نامه های استخدامی شرکت باشد.
3- دسترسی به قیمت های پرداخت لیست حقوق و دستمزد به اشخاصی داده شود که مجوز مدیریت داشته باشد.
4- افزایش و کاهش نرخ دستمزد ها باید براساس دستورات مدیریت باشد.
5- مقدار بدهی به فروشندگان باید صحیح باشد و فوراً طبقه بندی و خلاصه و گزارش شود.

چرخه تولید 1- طرح تولید باید مطابق مجوز های مدیریت باشد.
2- بهای تمام شده کالای تولیدی باید صحیح باشد و فوراً طبقه بندی، خلاصه و گزارش شود.

چرخه مالی 1- مقدار و زمان پرداخت بدهی باید مطابق معیارهای مدیریت باشد.
2- دسترسی به وجه نقد و اوراق بهادار باید به اشخاص داده شود که مجوز لازم را از مدیریت داشته باشند.